13. وڳڻ جا ويچار (لوڪ ادب شاعري) حاجي علي نواز وڳڻ جو ڪتاب
ان کانسواءِ سيد صالح محمد شاهه، آغا نور محمد پٺاڻ، حاجي نصر الله وڳڻ، جان محمد ”جاني“ بروهي ۽ محمد ايوب واهوچي جا ويچار به شامل آهن. سائين صالح محمد شاهه پنهنجيءَ لکڻيءَ ۾ اهو به ڄاڻايو آهي ته ”پي ٽي ويءَ تي سندس ڪچهريءَ ۾ ايندڙ سگهڙن مان ويهارو کن سگهڙن جا ڪتاب سندس سامهون اچي چُڪا آهن.“ ڪتاب جي شروع ۾ حاجي علي نواز جي مرشد مخدوم جيئل شاهه جيلاني، سردار محمد مٺل خان وڳڻ ۽ ٻين جون رنگين تصويرون به ڏنل آهن. سگهڙ جي تعارف سان گڏ وڳڻ قبيلي بابت پڻ ڄاڻ ڏني وئي آهي. لوڪ شاعريءَ جا سمورا وکر ڪتاب ۾ ڏنا ويا آهن. جهڙوڪ: حمد ۽ ثنا جا بيت، مولود، ڏهس، منقبت، ڳجهارت، ڏور بيت، هنر، پهاڪا، فارسي بيت، آجيان جا بيت، اوطاق جا بيت، ڪانگل جا بيت، مناظرو، سنڌ نامو، ڪافيون، وائيون، اردو نعت ۽ سرائڪي بيت، عشقيه داستان بيت ۽ قضيي ڪربلا بابت بيت وغيره.
هتي منقبت غوثيه ۽ ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي مان ۾ لکيل شعر ڏجي ٿو؛
منقبت غوثيه
ٿلهه: پير پيران غوث اعظم بادشاهي بينظير،
ڪر مدد آ مهربان در ماندگان يا دستگير.
(1)
راز آ توتي رباني، ڪُل ولئين جا ولي،
سچ سراپا ذات تنهنجي، آن تو اولادي علي،
اي خدا جا دادلا، تون تار ٻيڙو پار سير.
(2)
باني بغداد وارا، عرض سڻ عاجز سندو،
حال آ هيڻو ٿيو، بڻيو نفس آ منهنجو مندو،
سور ٿو ڏاڍا سهان، ڪا ڪر عنايت اي امير.
(3)
خير آ خيرالورا جيلاني تنهنجو جاءِ بجاءِ،
فيضڙو ڪو ڏيو فقيرن هاڪ تنهنجي آ هاءِ هاءِ،
مهر ڪر ماهي لقا تون، ٿو وهانيان نيڻ نير.
(4)
ڏي ”وڳڻ“ کي ونڊ والي ڀرجهلا جهوليون ڀري،
روز ٿو سارئي هي سائل آنهون ڀري دانهون ڪري،
”علي نواز“ جو ٿي عرض سائين، ڪر فضل ڦيرو فقير.
ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ جي مان ۾
لکي لکان ڪيترا اديبن عنوان
سنڌي ماڻهو سهڻا سنڌي جوڌا جوان
پارک ٻوليءَ پنهنجيءَ جا هن سرس ڪيا سبحان
سخي سالک سيبتا هن اسان وٽ انسان
باني ڊاڪٽر بلوچ جا مان ڇاڇا لکان مان
عاقل هو علم کي خوب ڄاڻن ٿا خان
سهيڙي اکر سماج کي هن دودي ڏنا دان
نبي بخش جا نروار هن اسان تي احسان
صاحب آهن سرخرو جيئندا منجهه جهان
بخرو هلندو بلوچ جو صدين تائين سامان
تعظيم ڪيو تنهن تونگر جي آ عزت اعلى آن
ڀٽائي گهوٽ لطيف جا ٿئين شعر پروڙيا شان
ڪونڌر ڇڏي آ ڪانه، ڪا وڳڻ سِٽ ويچار لئه
ڪتاب ۾ صورتخطيءَ جون ڪٿي ڪٿي ڪي غلطيون رهجي ويون آهن، جن کي درست ڪرڻ جي ضرورت هئي. مثال : کالي (خالي)، هاجي (حاجي)، قل (ڪل) وغيره.