10) گل محمد غازي
سگهڙائپ جي فن ۾ سچ ۾ هُو غازي آهي. هُن کي سگهڙائپ جي وکرن تي سرسي حاصل آهي. هُن هر صنف سان نڀايو آهي. سندس هيٺيان ڪتاب ڇپجي چڪا آهن:
عقل جي اصلي ڳالهه نه ڪر
ڏکن جا ڏوهيڙا
گفتا گل محمد جا
گل محمد غازي هن وقت صيفل ڳوٺ ڪراچيءَ ۾ رهي ٿو، هو پنهنجي پاروتڻ بابت لکي ٿو ته:
منهنجي پيدائش 14 فيبروري 1941ع ۾ ٿي. منهنجو اباڻو ڳوٺ لڳ ماڙي تعلقو لکي ضلعو شڪارپور آهي. ننڍپڻ ۾ ئي پنهنجي شفيق ۽ مهربان پيءُ گهنور خان لُهُر بلوچ جي بهتر تربيت ۽ پرورش سبب مون تي مهرباني ٿيندي رهي ۽ آءٌ عقلمند ماڻهن جي صحبت ۾ رهندي فيض حاصل ڪندو رهيس. ايتري تائين جو تمام جلد منهنجي والد صاحب مون کي پنهنجي ڀاءُ استاد برڪت عليءَ جي حوالي ڪيو، جيڪو لطيف سرڪار جو طالب آهي. ان مون کي ابتدائي تعليم ۾ قرآن شريف ناظران پڙهايو ۽ لطيف سائينءَ جي مزار پرانوار تي حاضريءَ لاءِ پاڻ سان گڏ وٺي ويندو هو ۽ شاهه جي رسالي سان روشناس ڪرايو. سگهڙائپ جي فن جو پهريون سبق به مون کي اتان مليو. ان سان گڏوگڏ روحاني فيض به اتان ئي رسيو ۽ سگهڙ ڪچهريءَ ۾ شامل ٿي ڏور ۽ گفتا بيان ڪندو رهيس. اهو ذوق اڃان تائين به جاري آهي ۽ استادن جي دعا ۽ لطيف سائينءَ جي مخفي روحاني تربيت مون کي عزت بخشي. مون کي الله سائينءَ چار پٽ ۽ چار نياڻيون عطا ڪيون ۽ مون پنهنجي وڏي پٽ جو نالو شاهه ڏنو رکيو ۽ ٻيا محمد حيات، سلطان احمد ۽ جلال آهن. منهنجي موجوده رهائش صيفل ڳوٺ اسڪيم نمبر 33 گڏاپ ٽائون ڪراچيءَ ۾ آهي. (گفتا گل محمد جا ص- 6)
غازيءَ جي ڪتاب مان ڏور ۽ هنر جا بيت ڏجن ٿا:
راڳن جي نالن تي هنر
ٻڌي ڀيروي ته مانجهه پِيلو اهڙي پهاڙي توڙي چيائين سرگم
ٿيندئي مينڍ مروڙي ڏٺو سر ڏي نه. راڻو نه آيس ڪن ڏي ڀوپالي
تِلنگ ويو سهڻيءَ مان گُرُ وٺي ديس درٻاري
لوڙائو آيو صبحڙي ٿئي ملهاري
وڌئون سنڌڙي جو سُرُ سڏجي ٿو. جوڳ ۾ گهڻو ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي
ٻڌئين ڀائر وَيئي ته مانجهي پوءِ هليو اوڙي پاڙي توڙي چيس سِرُ گم ٿيندئي
منڍئون مورڙي ڏٺو سِرَ ڏي نه رهڻ نه آيس ڪُنَ ڏي ڀئو پلي ته لنگهي ويو
سوئا هڻي مانگر وٺي دسي در ٻاري لوڙهي آيو.
سوڀ اهڙي ٿي ملي هار وڌئونس سنڌڙي جو سورهه
سڏجي ٿو جڳ ۾ گهڻو ”گل محمد“ چئي.
هنر شهرن تي
لعل نه لکي ته ڪوريجا ڪندي، سعيد آباد تلهار ورتائين وارهه،
ويس هوٿين مان پوءِ روهڙي پئي، گهوٽڪي نه مليس ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي: سر ليلان ڪونئرو
ليلا نه لکي ته ڪونئرو جاءِ ڪندي سودي باد ته هلي هار ورتائين
ورُ ويس هٿن مان پوءِ ته رڙي پئي، گهوٽ ڪين مليس ”گل محمد“ چئي.
هنر دو راهو
غيرت ۾ اچي مور وڙهي آيو سو ملاح جيئن
ڪات ٻيڙي سو هڻي ڏٺائين گهر ڪري ورتائين
مڇ ماري پيءَ رت پيتائين پوءِ نر ملڪن ۾ مشهور گهڻو ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي سر تماچي
گهر تماچي مور رڙهي آيو سو ملاحن جي ڪات ٻيڙي ۾ سهڻي ڏٺائين
گهرُ ڪري ورتائين مڇيون ماري پئي راحت ورتائين
پوءِ نوري ملڪن ۾ مشهور گهڻي ٿي ”گل محمد“ چئي.
هنر دو راهو سر راڻو
راڻا رُسُ نه تنهنجي سورن سٽيو
کڻي ڪاڪ ڪنڌي وٺ تنهنجو
ٿي سڀ مومل جو، گهر ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي سر سورٺ راءِ ڏياچ:
روئڻا رُس نه، کڻ ڪات ڪنڌ هي وٺ
تنهنجي سُرن سٽيو تنهنجي ٿي سوڀ
مول مليئي جو، گُهريُهءِ ”گل محمد“ چئي.
هنر ذاتين تي
چاچڙ نه مهرن سان دل آ- واڻيون ڏوم نوهاڻي
رڪن لوهرن مان سولنگي ويندس
سروهي وڃي ته گوري ”گل محمد“ چئي
ڀڃڻي سر سهڻي ميهار
چاچي چڙ نه ميهر سان دل آءُ وڻي نه ڏم مون هاڻي
روڪ نه لهرن مان سو لنگهي ويندس
سِر هيءُ وڃي ته گهوري ”گل محمد“ چئي.
هنر هڪ ڪڙيو سر عمر مارئي
ڪين کپي مون کي عمر تنهنجو پيار،
منهنجو ملڪ ملير ۾پاڙيچن سان پيار،
کڻي شيشو شربت جو پوئتي عمر پيار ،
زبردستي کان زهر عمر آڻي پيار،
ڏسان شال اکين سان عمر اباڻو پيار،
هاڻي پت عمر پيرا ته ٿيندئي،
نيڪي گهر گهر ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي:
عمر تنهنجو پيار مون کي نه کپي منهنجو مارن سان آهي پيار
اهو شربت پوئتي هار انهن کان پوءِ مون کي زهر پيار
وڃي ڏسان مان اباڻو هاڻي عمر پنهنجي پت پار
ته ٿيندئي نيڪي گهر گهر ”گل محمد، چئي.
هنر ميون تي
ميون جو ٻڌي کارڪان کائي چڪو ڪيائين،
ناريل مان اڌ ٿيو موسبي مليس،
هو به ڏاڙهون ڏيندو هو من ڪو انار ملي ڏٺائين هنداڻو ڪيلو آ،
ڪشمش ڪري انگور وٺي ويو پوءِ ڏونگهي ڇوهاري،
آلو بخارا ڏيئي ڇڏيس پتيءَ سالم ٻير ڄمون فروٽ کائي،
سنڌڙي ڪري زردالو آيو. چيائين تو به مڪئي توت،
نبي سوچيو آ مونسان ليمان ٿي گهرايائين ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي نر مان مادي ٿيو
هيءُ هنر انهيءَ ڪافر تي آهي جنهن معراج کان انڪار ڪيو
معراج جو ٻڌي کار کائي چُڪ ڪيائين نر مان مادي ٿيو
مڙس به مليس هو به ڏهاڙي ڏسندو هو من ڪا لال ڪنوار ملي.
ڏٺائين هيءُ داڻو اڪيلو آ ڪڇ ۾ ڪري گهر وٺي ويو
ڏنگي شوهر عيلي بخار ڏئي ڇڏيس پئي سال ۾ ٻار ڄميس
ڦري رَهٽون کائي سڌ اهڙي ڪري ظاهر دلئون آيو
چيائين توبهه مون ڪئي تون ته نبي سچو آهين
مسلمان ٿي گهر آيو ”گل محمد“ چئي.
هنر هڪ ڪڙيو سر
سسئي نڪتي سڃ تي پنهل لاءِ پاڻي،
لتاڙي پئي لتن سان پنهل لاءِ پاڻي،
ڏکي ڪري ها ڏيرن سان پنهل لاءِ پاڻي،
ور وارث مئي جا پنهل لاءِ پاڻي
آڻي ڏي هٿن سان پنهل لاءِ پاڻي،
پنهل لاءِ پاڻي گهٽين منجهه ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي: پاڻ نڪتي هئي پئي لتاڙي پاهڻي
معنى ڏکي ڪري ڏيرن سان پاڻي
معنى وڙهڻ پنهل ور پاڻهي
آڻي ڏي هٿن سان الا پاڻي،
پنهل لاءِ پت پنهنجي پاريئي
گهٽن منجهه ”گل محمد، چئي.
هنر ست سريو
ڪري سسئي ته ٻانڀڻ جاڳي نه،
ليلا ڪوئرو نه ڪر نوري ويندي مهاڻن ۾،
سورٺ نه سهڻي ڪنهن ڀر سجائي ٿي،
خالي ڪاڪ نه ڪري ڇڏ مومل مر نه،
وڃي هوند مارئي ويندي گهر ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي سر مارئيءَ ۾
ڪر سو سهي ڀاءُ ڀيڻ جڳائي نه مان ڪيئن تو سان شادي ڪريان،
لي لائي قهر نه ڪر نور ئي ويندئي ماڻهو مهڻا ڏيندئي،
روئندي هوندي سر رهٽون نه ڏي سوڙهي قبر سُجهئي ٿي،
خالي ڪَڪِ نه ڪر مان مِلان وڃي مارن سان ماءُ روئيندي هوندي گهر ”گل محمد“ چئي.
(مارئي چوي پئي ته مهنجي ماءُ گهر ۾ روئندي هوندي)
هنر ست سريو
سسئي پنهون ڏٺو هُيهءِ، مانگر مورڙي ماريو آ،
ڪونئرو ليلان نه ائين چنيسر تنهنجو آ،
نوري سمون نه ڪر عمر نه مارئي ساڙي ويندس،
نه مون سهڻي ميهار ڏجانءِ تون سورٺ،
راجا مومل راڻو گهر ”گل محمد“ چئي.
ڀڃڻي: سر مومل راڻو مومل جو راڻي سان ڳالهائڻ
سهي ڏٺو هُيهءِ ته مان گهر مورئون ڙي ماري هان
ڪر غور لي نه لاءِ نه ائين چئو نه سهي هي سر تنهنجو آ
نه رسامو ڪر اومار نه مري سڙي ويندس، نه ميس ته ميار ڏجانءِ
تون سو رٺو ئي رهجانءِ مون مل راڻا گهر اچي ”گل محمد“چئي.
سر ليلا مجنون
محبت ملهه مهانگو آهي ڪنهن ڪنهن وٽ قدر
مجنون مست ملنگ ٿيو ليلا جي خاطر
ويس ولڙيون وڪوڙي ڪڇيو نه ڪونڌر
ليلان ٻولي وات ۾ جيئرو هو جيتر
محبت ملهه مهانگو آ ڪنهن ڪنهن وٽ قدر
سسئي پنهون
سسئي پنهل خاطر ڏوري پئي ڏونگر
اوکا پنڌ پهاڙ جا ساڻ نه کنيائين ثمر
روئندي وڃي راهه ۾ بيحد جهاڳيو بر
وندر جي وڻڪار ۾ ووڙي بيٺي ور
محبت ملهه مانگو آ ڪنهن ڪنهن وٽ قدر
سهڻي ميهار
سهڻيءَ کي سڪ ساهڙ جي سا گهري نه پئي گهر
اٿي آڌيءَ رات جو هلي پئي هيڪر
هنيون ٻانهن هلي وڃي منجهان ڪُن ڪپر
ڪچي پڪي جي ڪل نه هيس لڙهي منجهه لهر
محبت ملهه مهانگو آ ڪنهن ڪنهن وٽ قدر
عمر مارئي
مارئي قابو ڪوٽ ۾ آڻي ڪئي عمر
سڄڻ ساري سانگياڻي نهاري پئي نينگر
روئي رڙي ريهون ڪري جام وهائي جر