23. گُنيءَ جو گُنُ (دُلي فقير ڀٽيءَ جو ڪتاب)
ڪتاب جو مهاڳ ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ لکيو آهي. جنهن ۾ بلوچ صاحب هن گهراڻي جي هڪ ٻيءَ لوڪ ڏاهپ جو به ذڪر ڪيوآهي، هو لکي ٿو ته؛
”سندس پيءُ نياز فقير ڀٽي (مرحوم) به سگهڙ هو، فيبروري 1976ع ۾ سگهڙ عبدالرحمٰن مهيسر جي اوطاق تي ڳوٺ رفيق مهيسر ضلعي خيرپور ۾ سگهڙن جي ڪچهريءَ ۾ اچي شريڪ ٿيو. هو ڏور ڳجهارت کان واقف هو ۽ صبح جو مون کي نانگن جا منڊر ٻڌايائين؛ ان سان گڏ جهاڙ جهاڙيندڙن جي پرهيز به ٻڌايائين.
اڄ تائين سندس خاندان ۾ اهو سلسلو هلندو اچي ٿو. هينئر دُلي فقير کي به اُهي جهاڙون اچن ٿيون، جيڪي پنهنجي والد کان ياد ڪيون هئائين ۽ جهاڙن جي اجازت پنهنجي پيءُ کان ورتي هئائين. نانگ جي منڊر کان سواءِ ڦُرڙي، ملي ڇلي، ڪڇوراڙي، آڱرو يڙهي ۽ ٿڌڙن جي بيماريءَ تي به جهاڙون رکي ٿو. هيءُ به هڪ روايتي رنگ آهي، جيڪو سيني بسيني هلندو اچي ٿو.“ (مُهاڳ ص: 01)
نانگ جي ڪَکِڻَ جي جهاڙ
هيءَ لوڪ ڏاهپ آهي،جيڪا صدين جو تجربو رکي ٿي. هر ڪنهن جا پنهنجا عقيدا آهن. لوڪ ڏاهپ يا روايتن ۾ عقيدن کي وڏي اهميت حاصل آهي جڏهن ته سائنس انهن شين کي نه ٿي مڃي. پر جيئن ته جهاڙ ، ڦيڻو اسان جي لوڪ روايت ۾ موجود آهن، تنهن ڪري هتي ان قسم جو مواد پيش ڪجي ٿو.
روايتن مطابق ”نانگ ڪنهن کي به ڪکي ويندو يا ڏنگ هڻي ويندو ته اُنهيءَ مريض تي جهاڙ جهاڙيندڙ هيءَ جهاڙ 3 ڏينهن وڻ جي سائي ٽاريءَ سان جهاڙيندو. جهاڙ جهاڙڻ وارو پرهيز به مڪمل ڪندو رهندو نه ته جهاڙ اثر نه ڪندي.“
(1)
جاڳي جوهر جنهن جو ساڻي ٻاجهون اور نه ڪوئي،
سائين تنهنجي سَؤ سڻائي پهلي ٽپي ٻاڻ ڇرڙ ستر سَوَ جان ڇُڙي،
گائين ڪا کير گگلي ڪا کير، همارا چڙهي تمهارا لڙي،
لڙي گُرو ڪي سنگت تيلي ڪي لڳت سرِئون منڊر،
عيسر مهان دي ڪر واچا چلي الله جل جلالھ محمد مير،
رسول ڪري ڪم سڀ سولڙي ٿيسن،
(2)
حُدا هي خدا دا، خدا دي رسول پاڪ دا،
چئين ياران دا، پنجتن، بيبي سائڻ فاطمه دا،
گوگي چهواڻ دا، دستگير بادشاهه پيردا، لفظ هي اُستاد دا،
(3)
اول نام الله پاڪ دا، ڏوجها نام مٺي رسول دا،
ٽيجها نام چئين ياران دا، لال بيگ يار بيگ پٺاڻ،
ميڪل خير ڪُل نانگان دي مٿون،
خُدا هي، حضرت پيرڪا، لفظ هي استاد ڪا،
(4)
ڌنڌن منڊڙي گوگا منڊڪاڻو سلطان،
چڙهيا گوگائي چهواڻ، واچڪ راڻي پيڪين چلي،
مان دَر ڏيان نيلا ڪالا ڏاند، پلاڻا تيرا بارا بار،
اُٺايان ٻَڌان سُڳي، پير گوگي دي، جنهن مويا،
ڏاند جِوايا جهڙي، جهڙي ڪُل بلادا زهر نه چڙهي،
چڙهي ته بربت لاسي، وڄن گوگي سنديان،
ڀيريان جهومر،سنديان جهيريان،
پُر عيسر مهان دي ڪر واچا ڇلي،
سوئو منڊر عيسر مهان دي ڪر واچا ڇلي،
الله محمّد رسول ڪري، اَيسي بلاڪا وات ڇُٽي
ايسي بلا ڪا وات ڇُٽي، الله محمد رسول ڪري ڪم سولڙي،
(5)
اوڏ منگاڻو نوان نوان گوگا راڻي، سسئي سيتا راڻي
ايئن جهڙي، نيري جهڙي کير جهڙي ڪلها ماري،
ڀونءِ ڏري، ٻاونجاه ٽيويهه جوڳڻ فرمنڊر،
عيسر مهان دي، ڪر واچا چلي، الله پاڪ،
رسول ڪريم ڪري ايسي بلا ڪا وات ڇُٽي.
(6)
بس ڪالي بس ڪملي بس بشيهر نانگ،
اوچي آئي ڏنگڙي، چڙهي ڏيان ٻانگ،
سيد تيڏي چيلڙي، آهن ڪالي نانگ،
ڄائي ڪالڪان بس تليهر آئي منڊري تيڏي اڻ ٿاڻ،
جر جٿان هماري لگت، تَيئن تيلي ڪي سنگت،
سرِ ويو منڊر عيسر مهان دي ڪر واچا چلي،
الله پاڪ مير محمد ڪري ايسي بلا دا وات ڇُٽي.
(7)
ندي سندي ڀرتي، کڙا گَرڙ ڪوڪاري،
گرڙ کاڌا نه مري، ڪِسي جهاڙ جهاڙي،
محمد پاڪ ڪي جهاڙ جهاڙي، جهڙي جهڙي ول نه چڙهي،
اُڦٽ مري سَپڙيا وچئين ساهه، نه ڪر وڻاه،
حُدا هي دستگير بادشاهه پيرڪا، لفظ هي استاد ڪا،
(8)
اڙي ڌُن گوگا گاروڙي ڌُن ڪانين سلطان،
جاڳي جوهر جنهن ساڻي ٻاجهون اور نه ڪوئي،
اول نام الله دا، ڏوجها نام رسول پاڪ دا، ٽيجها نام چئين ياران دان،
خُدا هي خدا دا خدا دي رسول دي بيبي سائڻ فاطمه دا،
والس راڻي پيڪين چلي، پاڪر پالي ڌيئا،
الله جل جلالھ سترڪوٽ،نبي دي اوٽ،
ڪهان بجلي وسي چوٽ چڙهي وسي،
ڌُن گوگا منڊرڙي گوگا منڊر ڪاڻو سلطان،
چڙهيا چوٽ گوگائي سسي سيڌا راڻي،
ڪي ڪالي ڪي ڪملي ڪي لٽڪ جهڙي شهمور،
چڙهي مير محمد ڪري هسواري، چؤڪُنڊين چؤڌاري.
(9)
ڪهان بجي وسي چوٽ وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي لؤنڻي وسي، نرڙين وسي
مير محمد وسي اٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي نڪين، ڏندين وچ
وسي مير محمد وسي اٿون وه نسي،
ڪهان بجلي وسي، ڪُلهئين ڳاٽ هڏئين
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي ڏورين ٺوٺئين
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي ڪارائين هٿين آنڱرئين،
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي، سينئين هيانءُ زيرين بُڪين ڦڦڙين گُڙدين
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي، پيٽين، چيلهين، ڍاڪين، ٻنڌڙين،
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي، ڄنگهين ڏيڏرين پِنين،
وسي مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي پيرن مُرين پيرن کُڙين،
مير محمد وسي اُٿون وهه نسي،
ڪهان بجلي وسي، مير محمد اَسي ڪم ٿين سڀ سولڙي،
لااِلٰھَ اِلا اللهُ محمد رسولُ اللهِ صلي الله عليھ وسلم.
ڦٽ ڦرڙي مَلي ڇَلي ڪاڪ ڪڇو راڙي جي جهاڙ
(1)
اِنڌ ننڍ ڳوڙهو ڳنڍ ملو ماڙ ڇني ڪُل جي
پاڙ، ملو ڇلو ڪاڪ ڪڇو راڙي سُرڻو،
ڳوڙهو دُنبي راڻي، آڱر ويڙهو، بادام گلاڻي،
ڪر تون درد ڪون لوڻ پاڻي،
سائين بادشاهه پير، محبوب سبحاني،
(2)
مَلو ڇلو ۽ ٻيو مَلي جو سورُ
اُڀريو سج چنڊر، حضور نبي ڪريم جو نورُ،
سومر ڏينهن ڄائو، حضرت محمد مٺو سائين،
اڱاري ڏينهن ڄائو، حضرت علي سائين،
ڀَڄُ دَردَ آيو محمد ڪريم، ڄڻيو امڙ آمنه،
نبي ڪريم جو نور، ويو ستن ورهين جو سورُ،
تون نڀاڳو دَردُ نَورُ، آيو اسان ولهين واهرو،
(3)
الله جل جلالھ، ستر ڪوٽ نبي دي اوٽ،
سمان فل ڌرتي نانگ ويڙهو سيڙهو،
حُدو حضرت دستگير بادشاهه پير جو،لفظ استاد جو،
الـٰهم صلي على سيّدنا محمدِ وَ آلھ واصحابھ،
واهلبيتھ وبارڪ وسلم اجمعين برحمتک يا ارحم الراحمين.
جهاڙ رکندڙن لاءِ پرهيز
اَڇيءَ ڪڪڙ جو آنو نه کائبو،
مئل ماڻهوءَ جي ڪانڌپي واري ماني نه کائيندو،
شيخ ۽ موچيءَ جي ماني ۽ پاڻي نه واپرائيندو،
انهن ڳالهين جو اُستاد وڏو تاڪيد ڪيو آهي نه ته جهاڙ اثر نه ڪندي ۽ نانگ وارو زهر نه لهندو. سڀ ڪم رب تعالى جي هٿ ۾ آهي پر حُدو حضرت بادشاهه پير جو لفظ استاد جو ياد رکڻ گهرجي ته انشاءَ الله تعالى سڀ درد دور ٿي ويندا ۽ سڀ ڪم سولڙا ٿيندا.
نانگ جي زهر لاءِ ڪنهن وڻ مان سائي ٽاري پَٽي اُنهيءَ سان جهاڙو رکندو. هٿ واري نل (نلڪي) مان پاڻي وات وجهي نه پئندو.
آڱر ويڙهي، مَلي ڇَلي، ڪاڪ ڪڇوراڙي تي پنهنجي آڱر سان مٿانئس جهاڙ رکبي ته الله پاڪ رسول ڪريم ڪم سولڙا ڪريسي. حُدو حضرت بادشاهه پير جو لفظ استاد جو.
نوٽ: هي سڀ روايتون ۽ اعتقاد آهن، جن تي اکيون ٻوٽي اعتبار نه ٿو ڪري سگهجي. هر طبقي جو ان حوالي سان پنهنجو پنهنجو رايو آهي.