لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

ڪچهريءَ جا مور

هي ڪتاب ڪچهريءَ جا مور ليکڪ ۽ محقق ڊاڪٽر ڪمال ڄامڙي جو لکيل آهي، جڏهن ته حڪومت سنڌ جي ثقافت کاتي پاران ڇپايو ويو آهي. اسان ٿورائتا آهيون مانواري ڊاڪٽر ڪمال ڄامڙي جا جنهن هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي ڏيڻ سان گڏ ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
Title Cover of book ڪچهريءَ جا مور

20) نظير احمد ميمڻ

نظير احمد ميمڻ بابت قاضي مقصود احمد لکي ٿو ته؛ ”نظير احمد ولد ستار ڏني ميمڻ جو بنيادي تعلق مٽياري تعلقي جي ديهه ابڙيجاڻيءَ ۾ قائم ڳوٺ گل وسيءَ سان آهي، جتي پاڻ 1964ع ۾ ڄائو هو. پرائمريءَ جا پنج درجا ويجهي ڳوٺ ماڪن شاهه جي وسيءَ ۾ پڙهيائين ۽ پوءِ هارپي جي ڪم ۾ مائٽن جو هٿ ونڊائڻ لڳو. 80 واري ڏهاڪي ۾ پيدا ٿيل بدامنيءَ ڪري 1983ع ۾ سڄي ڳوٺ لڏپلاڻ ڪري ٻيا ٿاڪ وسائڻ جو فيصلو ڪيو. اهڙيءَ طرح ڳوٺ جي اڪثر آبادي مٽياريءَ جي پوليس اسٽيشن ويجهو ميمڻ ڪالوني ٻڌي اچي ويٺي. ڳوٺ ۾ سندس خاندان گهڻي قدر زراعت پيشه هو، پر شهر ۾ اچڻ بعد واپار وڙي ۾ به لڳي ويو. خود نظير احمد ۽ سندس ڪي ڀائر ٺيڪيداريءَ جي ڪم سان لاڳاپجي ويا. نظير احمد ميمڻ جو والد ستار ڏنو ولد گل محمد ميمڻ پاڻ به سگهڙ هو. هڪ لحاظ کان چئي سگهجي ٿو ته لوڪ ادب سان سندس دلچسپي موروثي آهي، پر هن باقاعدي لوڪ ادب تي طبع آزمائي 1993ع ۾ شروع ڪئي، جڏهن سندس واسطو يار محمد ٻگهئي سان ٿيو، جيڪو سنڌ جو مشهور سگهڙ آهي ۽ جنهن جي صحبت کيس لوڪ ادب جي صنفن تي باقاعدي طبع آزمائي ڪرڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو.
نظير احمد ميمڻ ميڊيا جي مختلف ذريعن، جهڙوڪ: ريڊيي، ٽي ويءَ تي پنهنجو فن پيش ڪري چڪو آهي ۽ اخبارن ۽ رسالن ۾ به سندس شاعري ڇپجندي رهندي آهي. پاڻ لوڪ ادب جي حوالي سان ڪم ڪرڻ جي سلسلي ۾ گهڻو متحرڪ رهيو آهي. سنڌ سڄاڻ سگهڙ لوڪ ادب تنظيم سلات قائم ڪندڙ بنيادي ماڻهن منجهان هڪ آهي. پهرين پاڻ هن تنظيم جو ضلع مٽياريءَ جو صدر هو ۽ هن وقت مرڪزي ڪميٽيءَ جو ميمبر آهي.
نظير احمد ميمڻ ذاتي طور تي هڪ پر خلوص سٻاجهڙو ۽ يارويس انسان آهي. جڏهن ڪجهه سال اڳ اسان سنڌي ادبي سنگت مٽياري شاخ جون باقاعدي گڏجاڻيون ڪندا هئاسين ته هو پنهنجن ساٿين مشتاق مڱرئي، محمد ابراهيم ميمڻ، ميهار لغاري، خير محمد لغاري، محمد صادق سولنگي، پير بخش چانڊئي، محمد سومار ڪنڀار، محمد اسماعيل کوسي، محمد عارب کوسي، نواز منگواڻي، سائين رکيي ماڇي، محمد حسن ٻٻر وغيره سان گڏ انهن گڏجاڻين ۾ شرڪت ڪرڻ لاءِ ايندو هو ۽ انهن ۾ به پنهنجي منفرد انداز سان نروار نظر ايندو هو.
فن جي حوالي سان کيس ڪافي ايوارڊ ۽ شيلڊون پڻ ملي چڪيون آهن. جهڙوڪ: دولهه دريا خان ايوارڊ، سگهڙ محمد امين سنياسي ايوارڊ، مٽياري مددگار فورم ايوارڊ ۽ ٻيا ايوارڊ. هن لوڪ ادب جي صفن مان خاص طور تي سينگار شاعري، ڳجهارت، نصيحت، پهاڪن وغيره تي طبع آزمائي ڪئي آهي. سندس هڪ ڪتاب ”صدين جي سوغات“ ڇپجي چڪو آهي. هن ڏور بيتن تي مشتمل هڪ ڪتاب ڌار مرتب ڪيو آهي، جيڪو پڻ جلد ئي ميدان ۾ آندو ويندو. (ڪتاب: صدين جي سوغات)

[b]احوال درويش ۽ ڌرتيءَ جو[/b]
درويش:
درويش پڇيو ڌرتيءَ کان مائي ڪر بات بيان،
ڏٺا تو ڪي ڏيهه ۾ ساڃاهه وند سلطان،
ڪٿي گل ڦل گلزار ۾ ڪٿي ويڙها ويران،
ڪي ڪمزور پيدا ڪنڌيءَ ۾، ڪي جوڌا پٽ جوان،
ڪي عاشق هئا عليل، ڪي ماڳ مٿي مستان،
ڪن اوريو الله سين، ڪن ڌريو ئي نه ڌيان،
ڪن جي هڪل نه هلي حجري تائين، ڪي هستيءَ ۾ حيران،
ڪي رهزن وڏي روپ ۾، ڪي مومن مسلمان،
ڪي مرد رهيا ماٺ ۾، ڪي شور وڏي شيطان،
ڪي جن ديو ۽ پريون ڪي اوج وڏي انسان،
ڪي ڪنگال رهيا ڪاڪ تي، ڪي ڌن پرور ديوان،
ڪي ظالم ٿيا زمين تي، ڪي مسڪينن وڏا مهربان،
هو شاهي جن جو شان، سي ڏٺا تو ڪي ڏيهه ۾؟

ڌرتي:
ڏٺا مون هئا ڏيهه ۾، سي ٻُڌ ٻاجهارا ٻول،
ڪن مليو نه ماسو ملڪ ۾، ڪن تري نه سگهي تول،
ڪي وساري رهيا، ڪن جهجها ڀريا جهول،
ڪي منجهيل رهيا ماڳ تي، ڪي آدمي انمول،
ڪن پروڙيو نه پرور کي، ڪي اڳڀرا اتول،
ڪي حيران هستيءَ ۾، ڪي رليا رڳو رول،
ڪي آڪڙ اجائيءَ ۾، ڪي ڍاري هليا ڍول،
جي خان کوليا اٿئي خول، سي درويش ٻڌل دل سان.

درويش:
ٻڌاءِ درويش کي دل سان، جي رندن هئا روليا،
سي ڪيئن گڏيا ڪاپڙي، جي ٽاڻ هئا ٽوليا،
يا پاڻهي گڏيا پاڻ ۾، يا ڳولهه ڪنهن ڳولهيا،
جي ٻڌل هئا ٻاڙ سان، سي خان ڪنهن کوليا،
يا آهه اماڻي آسمان ڏي، ٻه اکر هئنئون ٻوليا،
جي مالڪ هئا ميليا، سي ثابت ٻُڌاءِ سير سان.

ڌرتي:
ثابت ٻُڌ سير سان، پڪ رکي پوري،
ٻُڌائڻ ٻول توکي آ منهنجي مجبوري،
قادر بنايا قل سان، ڪي حاذق حضوري،
آدم بوتو بنيو ته لڳي خامي کي خوري،
بي ايمان ويو بهشت ۾، چپ رکي چوري ،
چي: وڻ کائڻ اوهان لاءِ آ بيحد ضروري،
ويا ويجهو وڻ جي، ٿيا ڪامل قصوري،
کائڻ سان کٽا ٿيا در انهيءَ دوري،
تڏهن پرور ڪين پوري، جڏهن ٻول پڙهيائون ٻاجهه جا.

درويش:
ٻول پڙهي ٻاجهه جا، سي غازي ڪيئن گڏيا،
ويٺا هئا ويران ۾ يا ڪي آکيرا هُئائون اڏيا،
جي ڀائر لڙيا ڀيڻ تان، سي تونگر هئا تڏيا،
قابيل ماريو هابيل کي، جي سائينءَ آهن سڏيا،
پوءِ جڏهن لالڻ هئا لڏيا، تنهن کان پوءِ جي سُڌ سڻاءِ،

ڌرتي:
جڏهن لالڻ ويا لڏي، تڏهن ڪيڏا ڪيس ٿيا،
ويا ويري ور چڙهي، انڌا ڪيئن ابليس ٿيا،
انڌاريءَ جو اوج ۽ ڪيئن رنگيلا ۽ رئيس ٿيا،
مولا موڪليا نبي، شيث، ۽ ادريس ٿيا،
پوءِ ته ملڪ ۽ ديش ٿيا، دور انهيءَ ڌرتيءَ تي.

درويش:
ادريس کان پوءِ ڪهڙو نبي هو آيو،
قادر جي ڪرم سان ڪڏهن پير هو پايو،
ماڻهو هئا ماٺ ۾، يا تر هُيئون تپايو،
امانت ڏيندا هئا آرام سان، يا کٽل ويا کايو،
سجدو ڪندا هئا سائينءَ کي، يا ويٺا بت بنايو،
اگهاڙا هلندا هئا اوٽ ۾، يا پوش هُيئون پايو،
پوءِ جو نبي هو آيو، تنهنجو نالو ٻڌاءِ نظير چئي.

ڌرتي:
نالو ٻُڌ نظير نبيءَ جو، نوح ٿيو نروار،
جو واريو واءُ فضل جو، وري رب ستار،
پوءِ به مٽيا ڪونه ملڪ مان، چغل، چور، چڪار،
غرق رهيا گناهن ۾، ٻيو بديون بيشمار،
ڪامل نوح ڪنڌيءَ تي طرحين ڪيا تڪرار،
پر فرق نه پين ڦڪيءَ جو، بدليا نه بيڪار،
حڪم آيو حاڪم جو، عاقل تي اظهار،
ٻيڙي بناءِ ٻاجهه سان، پورو رکي پيار،
پوءِ ته دلبر دير نه ڪئي، ترت ئي تيار،
ٺاهي ٻيڙي ٻاجهه سان، ڪيائين آگي جو انتظار،
آئي اوت عنبر مان، ٻيا نيئي وهيا نار،
بچي نه ڪا بستي، نه ٻاري ئي ڪا ٻار،
بچيا اهي باقي، جي سهڻا هئا سوار،
باقي ٻين کي ٻوڙي خاوند ڪيو خوار،
هر جوڙو جنس جو، دلبر کنيو هو ڌار،
جڏهن جودي جبل تان نرمل ڪئي نهار،
پوءِ ته لالڻ هنئي لٺ ته ڌڪجي ٿيو ڌار،
جو واحد واپس هو سيريو هي سنسار،
خان خبر اها ڪئي، قادر قرآن ۾ اظهار،
ٻاجهاري هو ٻيهار، واحد وسايو ويران کي.

درويش:
واحد وسايو ويران کي، پوءِ وريو ڪهڙو واءُ،
ڪم اهي ساڳيا، يا آيو ڪو سڀاءُ،
آيو ڪو عقل وارو، دلبر ڪو داناءُ،
نوڙي پڙهيئون نمازون، يا وري ڪيئون وڏاءُ،
ادب اخلاق هو ڪو چڱو منجهن چاهه،
اجها ڪهڙا انهن جا، جو پاڻهي ٺاهيائون پناهه،
سگهي ڳالهه سڻاءِ، پوري سا پروڙ سان.

ڌرتي:
وقت آيو اهڙو جو پرور ڄاتو پاڻ،
عاد انهيءَ دور جو، ثمود ٿيو ساڻ،
طاقتور تن ۾ جوڌا ڪئي جوان،
مضبوط قوم تن جي، جا پرور ٻڌائي پاڻ،
جايون بنايئون جبلن ۾، ٽلي پنهنجي ٽاڻ،
هود آيو هلي جو مولا ڪئي ڪا ماڻ،
ڀر نه ڇڏيئون بتن جي، نه آئي مڃيئون آڻ،
چيئون عذاب ڪندو ڇا الله جو ڀلي تون اماڻ،
جبل چرندا جاءِ تان، ٻڌي ڪنداسون ٻاڻ،
پوءِ ته هوا آئي اهڙي جو سوسٽ کڻي ساڻ،
هستي نه رهي هڪڙي جو ڄٽن نه هئي ڄاڻ،
کڙي نه رهي کاڻ، نشان ان جي نظير چئي.

درويش:
تنهن کان پوءِ دنيا ۾ ڪهڙا ٿيا رنگ،
عدل انصاف هو يا ساڳيا چوريئون چنگ،
هئي ڪا بلبل بستان ۾ يا رڙيا رڳو ڪنگ،
ماڻهو رهيا ماٺ ۾ يا ڏوري هيئون ڏنگ،
خوش رهيا خاڪ تي يا تن ڍڪڻ لاءِ تنگ،
ڪي بهاريون باغ ٿيا، ڪي سونا ڄاوا سنگ،
غافل رهيا گناهن ۾ يا آدمي اڙٻنگ،
امن هو انهن ۾ يا رڳو جو ٽيئون جنگ،
هئا رهبر روءِ ۾، ڪي آدمي اڙٻنگ،
ڪا محبت اوتيئون ملڪ ۾ يا ڀورن پيتي ڀنگ،
جيڪي نرمل آندا ننگ، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ کي.

ڌرتي:
ميمڻ ٻڌ من سان، پوءِ جا حال احوال،
پوءِ ڪجهه عرصو امن ۾، گذريا ڪئي سال،
ٿيو واڌارو ويڙهه ۾، ڪي اولاد عيال،
اُٺي موڪلي آگي ته ڪريو پوري تنهن جي پال،
کير پياريندي هئي خلق کي، لاکيڻي هئي لال،
ڦرو ڦرندو هو هن سان ٽلي پنهنجي ٽال،
ماري تنهنکي وڌائون، نه کوٽن ڪيو خيال،
ڏسي حرڪت هنن جي صالح ڪيو سوال،
ڪر تباهه تن کي جو آهن بڇڙا ٿيا بتال،
شڪل ڦري ٿين باندر ڀولي جي مثال،
خاوند ڇڏين کاري، بڇڙا ٿيا بيحال،
جي سونگ ڏسي ٿو سرڪس ۾، آهي ان جو عيال،
ميمڻ ڇڏ مستي، ڪي اڇا ڪر اعمال،
جو اهڙا ٿيا هئا حال، ڌرتيءَ تي ان دور ۾.

درويش:
ڌرتي ان دور کان پوءِ ماڻهو ڪهڙي ماڳ ۾،
ننڊ ڇڏيئون نڀاڳي، ڪي جوڌا رهيا جاڳ ۾،
سچا رهيا سائينءَ سان يا ويريءَ ورتا واڳ ۾،
موٽيا مالڪ ڏي يا ابليس جي آڳ ۾،
خيال ڪيئون خشڪيءَ تي يا جهڙي پيا جهاڳ ۾،
اعمال هئا اڇا يا ساڳيو ڀونڊو ڀاڳ ۾،
عاقل اڪابر يا ساڳي رڍ رهي راڳ ۾،
جي لاهوتي هئا لاڳ ۾، تن جي خبر ٻڌاءِ کولي.

ڌرتي:
خبر ٻڌ خاص ته به موڳن مت آئي،
جهيڙا جنگيون ساڳيا، پاڻ ويتر وڏائي،
ڪي بت پرست بنيا، ڪي تڙيل توائي،
ڪامل آيو ڪنڌيءَ تي، خليل الله خدائي،
چي برائي ڪڍو بدن مان،ڪريو ڀليل ڀلائي،
ڀڃي بت انهن جا پوءِ سهڻل کنئي ساهي،
مال گڏي ملڪن يا انڌن آگ لڳائي،
باهه مان بهاريون ٿيون، چمن چمائي،
ته به مڙيا ڪونه ميمڻ چئي آڪڙا اجائي،
نظر گهمائي نمرود، جلدي فوج گهرائي،
محب لاءِ مالڪ وٽان ڪا خاص مدد آئي،
مڇر موڪليا مولي، جن ڪئي صفن صفائي،
جن کي خودي وئي کائي، تباهه ٿيا تر انهيءَ ۾.

درويش:
تباهه ٿيا تر ۾، پوءِ ڪهڙا هليا اوج،
پئي ڪر ڪافرن ۾ يا ڪا مسلمان جي موج،
عدل انصاف هو يا فرنگين جي فوج،
رڙ يا ڪنگ ڪنڌيءَ تي يا ڪڏي گهمي ڪوج،
جا باريءَ وسائي بوند، سا خبر ٻڌاءِ کولي.

ڌرتي:
خبر خان ابراهيم جي ڌري ٻڌ ڌيان سان،
ماني مور نه کائيندو هو، سواءِ مهمان سان،
ٽي ڏينهن گذري ويا، ويٺو وير ارمان سان،
پوءِ ته مولا ملائڪ موڪليا، جو جلدي مليا جوان سان،
ڪيئي طعام تري آيو، شاهي وڏي شان سان،
ڪئي بات بيان ملائڪن، صاحبي سلطان سان،
موڪليا آهيون مولا جرئت وڏي جولان سان،
تباهه ڪنداسين قوم لوط جيءَ کي، حڪم مالڪ مهربان سان،
پوءِ روءِ نه رهي زمين تي، نام ڪنهن نشان سان،
لالڻ بچايو لوط کي،. پنهنجي ئي امان سان،
جي گڏيا هئا شيطان سان، سي پرور ڪيا پورا.

درويش:
ابراهيم عه جي ڪا سڄي ڳالهه سڻاءِ،
مولا جي مهر سان رهيو ڪهڙي جاءِ،
اولاد الله ڏنس ڪهڙو، ٻوڙي تون ٻڌاءِ،
جو واحد ان وچ ۾ واريو ڪهڙو واءُ،
ڪي پٽ ڏنا هئس پرور، اهڙا ئي داناءُ،
هڪل هلي هين ڪو پري تائين پڙلاءُ،
عبادت ڪيئون الله جي جانن ڪهڙي جاءِ،
ٻڌ ميمڻ هن مسڪين کي، ڪا ڳهڻي ڳالهه سڻاءِ.

ڌرتي:
دعا گهريائين مالڪ کان ٻئي هٿ کڻي،
جو آهيان پهتو پيريءَ ۾ ويا وار ڇڻي،
وارث ڏي واحد تون، جو آ مون گهرج گهڻي،
عطا ٿيو اسماعيل، جنهن ۾ هئي ڪا بات بڻي،
جنهن کي ڄاتو پاڻ ڌڻي، سا خبر ٻڌائينس کولي.

درويش:
اسماعيل پيدا ٿيو ته وري ڪهڙي وير،
هو سهڻو سلڇڻو يا ڪو مانجهي مير،
خبر ٻڌاءِ کولي جا صاحبزادي جو سير،
جا خبر ٻڌائي خان جي قادر پاڻ قدير،
ڄمندي ڄام هو يا مرد مهمير،
سا خبر ٻڌاءِ کولي جا پڇي ٿو نظير،
جيڪي صبر ڪيا ڪئين سير، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ کي.

ڌرتي:
ڄمڻ کان پوءِ ابراهيم کي آگي ڪيو اشارو،
ٻنهي ماءُ پٽ کي ڇڏي اچ جتي ڪلر آ ڪارو،
پوءِ ته وير ويرم نه ڪئي، ڪيو توڏي کي تيارو،
آڻي اتي ڇڏيئين، جتي ٻني نه هو ٻارو،
نه ڳوٺ نه شهر، بس هڪڙو هو چارو،
پياس لڳي پرينءَ کي ته بيبي ڏٺو نظارو،
ڊوڙون پاتيون هُيئين ڳل ڏئي ڳارو،
کڙيون هنيون خان ته نيئي وهيو نارو،
پوءِ ته ٻنو ٻڌي ٻاجهه سان بيبيءَ هو بيهاريو،
نه ڪڙو آ نه ڪسارو، نه بلڪل هو کارو،
جو زم زم ٻڌو ٿئي ذهن سان، سوئي آ سارو،
پاڻي ڏئي پاڻ، ٻڌايئون شهر موچارو،
جو مڪو سڏجي ملڪ ۾، ڄاڻي جڳ سارو،
پوءِ ته وري ابراهيم تي، آگي ڍاريو ڪو ڍارو،
ڪر قرباني ڪامل جي، جو آ جان کان پيارو،
چٽ پٽ کي ته ڪندس قربان توکي جو آگي جو آرو،
پٽ چيو پيءُ کي ته پوءِ ڇا جو مونجهارو،
دير نه ڪر داناءَ، ويرڪر وارو،
پوءِ ته پيءُ ڪهڻ لاءِ، پٽ ڪسڻ لاءِ تيارو،
شيطان ڪيترا شڪ ڏيکاريا، پر چليس نه چارو،
قادر پنهنجيءَ قدرت سان، ڪيو سهڻو سوڀارو،
جو منڪر هو مارو، سو سڙي ويو سور ۾.

درويش:
سڙي ويو سور ۾، پوءِ ڪهڙا گهڙيئين گهٽ،
ماڻهو ڦاسائي مڪر ۾، ڪهڙا وڌئين ڪٽ،
ڪهڙا ماڻهو ماڳ تي، ڪهڙا پڙيون پٽ،
آئي سمجهه سڀن ۾، يا ويريءَ وڌا وٽ،
ڪي آيون آباديون انهن ۾ يا رڳو لوڙ ۽ لٽ،
هيون چاڏيون چاهه جون، يا موڙهن ڀڳا مٽ،
بازاريون براين سان، يا هڙن ڀريا هٽ،
جي خان ويٺا هئا کٽ، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ کي.

ڌرتي:
ميمڻ ٻڌ من سان، ابراهيم مان ٿيو اسحاق،
اسرائيل قوم ان مان هلي، جنهن جي وڏي هاڪ،
يعقوب پٽ اسحاق جو، مرد بلڪل بيباڪ،
ٻارنهن پٽ ٻهڳڻ کي ڏنا پرور ڌڻيءَ پاڪ،
ڄائو يوسف يار کي، ته ٻهڪي پئي اوطاق،
خار لڳو خانن کي، جهوري وڌن جهاڪ،
خان کي اڇلي کوهه ۾، ڪري دانهون آيا دمناڪ،
بگهڙ کائي ويس بابا، ڏس جنهن جي آ پوشاڪ،
قسم کڻي ڪيڏا ڏنئون، سهڻل کي ساک،
ڪو قافلو آيو ڪنعان ڏي، جن ڍاري هئي ڍاڪ،
ڀلو آيو بازار ۾ ته لڳا وير تي ڪي واڪ،
سودو ٿيو صاحب جو، چري پيا هئا چاڪ،
مرد آيو محل ۾، ڄڻ پئي ڪڪڙ تي ماڪ،
زليخا ڦاسايو هو ڦند ۾، تاڙيو بندي تاڪ،
پوءِ هلي هئي هاڪ، مرد ان جي مصر ۾.

درويش:
مرد ان جو مصر ۾ هو وريو ڪو وارو،
ڏينهن گذريا ڏکن ۾ يا ڍريو ڪو ڍارو،
پاسو وتو ڪنهن پنهل جو يا ملڪ ٿيو مارو،
قصو ٻڌاءِ سارو، مرد جو ميمڻ چئي.

ڌرتي:
قصو ٻڌ ڪامل جو ، ويڙهو ئي ٿيو ويري،
عورت چيو عزيز کي، مون ۾ اک وڌئين ميري،
عزت وئي هئي هٿن مان، جا گولي هئي گهيري،
ڀڄي نڪتيس بند مان، خفا ٿيس کيري،
عزيز پڇيو عاقل کان، آهي ڪا شاهدي تيري،
جانب نهاريو جهوليءَ ڏي، منهنجو پنهل آ پيري،
ٻن مهينن جي ٻار جا چهنب هئي چوري،
ٻول ٻُڌي ٻالڪ جا، جي گهور هئي گهيري،
تنهن تائين ڦٽي هيس ڦيري، پوءِ جانب موڪليئون جيل ۾.

درويش:
جانب ويو جيل ۾، رهيو ڪيترا ڏينهن،
باري انهيءَ بند مان، ڪامل نڪتو ڪيئن،
اجهو بنائي آگي، ڪهڙو مولا وسايو مينهن،
خفا ٿيو هو خان يا نرمل لڳايو نينهن،
اهو ٻڌاءِ تيئن، جيئن جانب نڪتو جيل مان.

ڌرتي:
جانيءَ جو جيل مان، باريءَ بنايو بهانو،
ڪنهن قيديءَ ڌٺو ڪو خواب ۾ خاصو خزانو،
ٻين قيدين تنهن کي تڙي ڏنو طعنو،
يار يوسف تنهن کان پڇيو ڳل ڏئي ڳانو،
ڀائو آهين بند ۾، ڇو بلڪل بيگانو،
چي: ڏٺم خواب هن کوليءَ ۾، جنهن ڪيو ديوانو،
يوسف چيو يار کي، ماڳهين نه ٿيءُ مستانو،
تون ڇٽي جيل مان، پياريندين پيمانو،
سو ڇٽي ويندين جيل مان، تازو توانو،
وساري ڇڏيئين وير کي، خاصو ڏسي خانو،
وريو واءُ واحد جنهن آ جوڙيو هيءُ جهانو،
پوءِ ته مولا بنايس مصر جو، هو اهو بلڪل بيانو،
اهو تحمل ۽ ترانو، جو قادر ٻڌايو قرآن ۾.

درويش:
يوسف کان پوءِ زمين تي ڪهڙا دور هليا،
ڪنگ رڙيا ڪنڌيءَ تي يا ڪي مانجهي مور هليا،
ڪي داناءَ آيا ڌرتيءَ تي يا ساڳيا شور هليا،
ڪي عاقل ٿيا، انهن ۾ يا رڳو چغل خور هليا،
ڪي موڳا بنيا ملڪ ۾ ڪي ڏاهن جا ڏور هليا،
جي ڌرتيءَ تي دور هليا، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ کي.

ڌرتي:
پوءِ ڪجهه وقت ڪنڌيءَ تي، نبي آيو ڪونه،
ڪپتين جي قوم مان، بادشاهه بنيو فرعون،
خدا سڏايائين خلق ۾، ڏٺئين چاندي ۽ سون،
ظالم جي ظلم کان، چوري ڪنهن چُون نه،
دٻدٻو تنهن دَلي جو، ڀري هئي ڪا ڀو نه،
نه ڪمي هئي مال ۾، نه اندر ۾ ڪا اون،
نه بيماري بدن ۾، نه سُري ڪڏهن جونءِ نه،
نجومي آيا نياپي تي، گهڙيا سڀئي گهونَ،
ايندو قوم اسرائيل مان، ترت ويندئن تون،
پوءِ ته ڪافر مڙيو ڪونه، ڪُهائين قوم اسرائيل جي.

درويش:
مائي ان مڪار جي ساري ڳالهه سڻاءِ،
ڪهڙا ڪرٽ قوم ۾ ويريءَ هئا وِڌاءِ،
ٻار بچيو ڪو ٻيڙي يا سٽي ڪڍيئين ساهه،
ادب هئس اکين ۾، ڪو حراميءَ حياءُ،
ڪِريس ڪوٽ ڪنڌ تي، آيس ڪو ايذاءُ،
ٿيو ڪرم قوم تي، وريو ڪهڙو واءُ،
جو دلبر هو داناءُ، تنهنجو نالو ٻڌاءِ نظير چئي.

ڌرتي:
ڪافر انهيءَ ڪنڌيءَ تي، مسڪين ڇڏيا ماري،
ڪلڙا تنهن قوم جا، ڪُهايئين جي ڪاري،
نه حمل بچيو هاڙي ۾، جو اکر اچاري،
پر سيڪ نه ايندو ان سر کي،جو آگو اتاري،
ڄائو موسى ماءُ کي، ڏس پرور ٿو پاري،
آيا جاسوس جاءِ ۾، ڳولا ڪيئون ڳاري،
آئي مت ماءُ کي، ڇڏيو پيتيءَ ۾ تاري،
نرمل نيل مان، جنهن کي طالب آيو تاري،
مٽي ان محل وٽان، جت نار ڏٺو نهاري،
ڪيائين سڏ ساهيڙين کي، اها ثابت ڪڍو ساري،
پوءِ وير اتي وهاري، ڪيئون شادمانا شور سان.

درويش:
پوءِ ان ٻالڪ تي وري ڪهڙي وٺ،
جانب ويٺو جهولن، هو ٺاهوڪو ٺٺ،
اڪيلو رهيو انهن ۾ يا پرور ڀري پٺ،
ڦيرو ڏئي فرعون سان، ڪئي جانب ڪهڙي جٺ،
جا مير ڀري هئي مٺ، سا مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ مهل انهيءَ شيطان لڳو شڪ،
بلڪل انهيءَ بيبيءَ سان بري ڪئي بڪ،
جو وجهي هٿ وارن ۾ ڇڪي ڏني ڇڪ،
ٻالڪ اهو ئي آ، مون جا پوري آهي پڪ،
بيبيءَ چيو بيهودي کي تو سهڻا آ سڪ،
موسى کي مارڻ لاءِ وڌائي هُيئين وک،
منڪر ٿيو ماٺو، آسيا جي تاب ڏسي تک،
پوءِ پياري پرينءَ کي پڪ، نپايئين ناز مان.

درويش:
نپايو هئن ناز مان سا سڌ ڏي ساري،
ڪيائن پيار پنهل سان يا کوٽو ٿيو خاري،
دوس ڏنئن دل سان يا اندر ۾ آري،
بيوس اڳيان بي بيءَ جي چليس نه چاري،
بنهه ان بدمعاش کان ڪيئن بچايو باري،
جا گهوٽ پئي گهاري، سو گس ٻڌاءِ گلاڻي چئي.

ڌرتي:
گلاڻي ٻڌ ڪنهن گهٽيءَ ۾، ڪو ڪامل ڪپتي هو ماريو،
خون تنهن کوٽي جو، هو هٽن تي هاريو،
جانب انهيءَ جوءِ کي، وير نه وساريو،
آڻي ڪنهن اوٽ هيٺ واحد وهاريو،
مهل ان ميمڻ چئي هو بک بيزاريو،
اکيون کڻي آسمان ڏي هو نرمل نهاريو،
ڏٺو ولر وير جو، دخترن هو ڌاريو،
اڃارو ڏسي انهن کي، هو پاڻي پياريو ،
پوءِ ته ڪو وقت ڪمي ٿي، چاهه مان چاريو،
ڪيو قول شعيب پرين سو هئائين پاريو،
ڏنئن نياڻي نرمل کي جو اکر اچاريو،
وٺي بي بي بر ۾ اچي وير وهاريو،
ٿي سنڀال صاحبزادي کي چئي باهه ڪا ٻاريو،
نه اجهو نه اوٽ رڻ پٽ هو سارو،
آيو آواز عنبر مان بيبيءَ وساريو،
آئون مالڪ آن تنهنجو جنهن جڳ آجياريو،
اتئين واڳ واريو، ميمڻ چئي مصر ڏي.

درويش:
مائي پوءِ مصر ۾ ڪيائين ڪهڙو ڪم،
ڏٺئين عذاب اکين سان يا باري رکيو ڀرم،
ٻڌي نصيحت نرمل جي ڪو شيطان آيو شرم،
شيطان ان کي ڇا ڪندو، جنهن تي قادر ڪر ي ڪرم،
جي اکر چيئي اتم، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
حڪم ٻڌي حاڪم جو ڪامل دير ڪئي ڪانه،
آيو در دلي جي شاهي وڏي شان،
آ نبي بنايو نظير چئي آڻ تون ايمان،
آڻ ايمان ان تي جنهن بنايو آسمان،
ٻڌل ٻول ٻهڳڻ جا جلي ويس جان،
حڪم ڪيائين حويليءَ ۾ گهرايو هامان،
محل بناءِ مولا ڌري ٻڌ ڌيان،
مولا ڏسان موسى جو آ مٿي آسمان،
ڪيئين ڪٺ ڪست مان طبوع طولان،
پيو ڪڍ ڪامل جي شور ڪري شيطان ،
حبيب هليو هارون وٺي خيال رکي خان،
آيو نديءَ نيل تي صاحب کڻي سامان،
نه ٻيڙي هئي ٻيٽ تي، نه رستي جو ڪو نام نشان،
لالڻ ڇڏيولٺ کي، ته جر رهي نه جان،
جهاڳي نڪتا جهاڳ مان، محب آيو ميدان،
پوءِ ته رازق روزي موڪلي جا ڪمي هئي ڪانه،
من صلوا موڪليو جو ڌري ٻڌ ڌيان،
حاڪم حڪم ڪيو، بچائي نه رکو بنهه داتا جو هي دان،
ته به مڙيا ڪونه ميمڻ چئي ڪري ذخيري جو زيان،
پوءِ باريءَ بند ڪيو جو هڙئي ٿيا حيران،
تهان پوءِ جوان، ٿي کيتي شروع خلق ۾.

درويش:
کيتي شروع ۾ خلق ڪيئون ڪهڙا ڪم،
رهيو امن انهن ۾ يا بولاٽيون ۽ بم،
خوشيون آيون خشڪيءَ تي ڪي گوندر ۽ غم ،
عقل جو ڪو اوج هو يا وري ٿين وهم،
انڌاريءَ جو اوج هليو يا شاهي ٻري شم،
جيڪي ڌرتيءَ تي دم، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ ملڪ ۾، مليو ڪو ميٺاس،
دائود ان دور ۾ رهبر ڪيو راس،
زبور ڏنئين زاهد کي اهڙو ئي اڀياس،
ٻڌڻ ٻول ٻهڻ جا پي پکن لڳي پياس،
آواز اهڙو الله ڪيو لهيو اندر جي وئي آس،
خاوند خاص رکي هئي چڱي منجهس چاس،
خوشبوءِ ان خان جي هلئي ورهن تائين واس،
لهي غم ويا گوهر جا هئي اندر ۾ اداس،
جي الله پڄائي آس، نظير تنهن نبيءَ جي.

درويش:
نبي ان جو نظير چئي، هو نرالو ڪو ناز،
خوبي تنهن خان ۾ يا رکيل منجهس راز،
سهي ٻڌاءِ سهڻل کي، جو محبت جو هيس مجاز،
جا طاقت ملي تهمور کي، تنهن عاقل جو انداز،
جي صاحب بخشيا ساز، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ تنهن محب جو، مولا ڪيو مان،
نالو تنهن نبيءَ جو، سورهيه سليمان،
حڪم هلندو هيس هوا تي، ٻيا جن ۽ انسان،
ديو به دلبر اڳيان، عاجزي مڃي آن،
ڪيئين عرض الله کي، کڻي هٿ آسمان،
مخلوق کارايان مولا تنهنجي، ڪري جو مهمان،
ديڳين جا دور هلايا صاحبِ سلطان،
لاکون ديڳيون لولاڪ لئه، جلدي رکايون جوان،
مڇيءَ هڪڙي منٿ ڪئي، محبت مهربان،
بک اٿم بيزاريو، جو ڪجهه کاڌو اٿم ڪانه،
اجازت ڏني عجيب جنهن کي شاهي وڏي شان،
کائي ڀلي خوش ٿيءُ، جي ٿئي دل گهريا دان،
هڙ ئي خوراڪ کائي وئي، جي ڀريل هئا دالان،
چئي اڃا ڪي اٿئي، ڪر انڌيءَ تي احسان،
پيو نه اٿم پيٽ ۾، نرمل ڪوئي نان،
اڄ بک ماريو ٿئي بادشاهه، اٿم اهو ارمان،
مولا کارائيندو آ ماڳ تي، ڍءُ برابر ڍان،
پوءِ ته صاحب ڪريو سجدي ۾، جي مان هيس نادان،
رزق ڏيڻ جي رازق، تو وٽ ڪمي آ ڪانه،
مان بندو ٿي بيهندس داتا ٿي دربان،
اها بات اهو بيان، قادر ٻڌايو قرآن ۾.

درويش:
تهان پوءِ نبيءَ جي، هلي هئي هاڪ،
وسي هئي ان ويڙهي، محبت جي ڪا ماڪ،
پيدا ڪيا پيارا ڪي پرور ڌڻيءَ پاڪ،
هئي محبت ملڪ ۾ ٿوري گهڻي ٿاڪ،
نه ڪي نڀاڳ هو نظير چئي، چوريا جنهن چاڪ،
جنهن وير ورتي واڳ، سا مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ ان دور کان پوءِ آيو جو ايوب،
قصو تنهن ڪامل جو خاوند ڪيو خوب،
عدل انصاف صبر شڪر جو مثال مليو نه ڪوبه،
اولهه گهم يا اوڀر، اتر يا جنوب،
بادشاهه مان بيمار بنيو، محب جو محبوب،
دور ڀلو دلبر جو، گذري ٿيو غروب،
پوءِ مالڪ موٽائي ڏنس سڀ سروب،
جو محب جو منسوب، سو قادر ٻڌايو قرآن ۾.

درويش:
تهان پوءِ ڌرتيءَ تي ڪهڙو دور هليو،
ريت تنهن راهه جو ڪهڙو دڳ جهليو،
آيو عقل انهن ۾ ساڳيو سور سليو،
هو دور دهشت يا هُئئون پاڻ پليو،
جو چاهه ۾ چليو، سو مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ ملڪ ۾ يونس نبي ٿيو نروار،
جا قوم صدوم جي نه ڪيو ڪو اعتبار،
ڀلو انهن ڀولن کان ڀڄي ٿيو بيزار،
نڪري آيو نظير جي درياءَ جي ڪنار،
ٻيڙي ڏٺئين ٻاڙ تي، سهڻو ٿيو سوار،
وزن ويو وڌي، ناڪي ڪئي نهار،
آيو ڪُڻو ڪامل تي، ٿي دلبر تي ڌڪار،
اڇليئون عجيب کي پاڻيءَ جي پاتار،
مڇ ويٺو ماڪ تي ڪو ڪيو انتظار،
ويو ڳهي وير کي، کاڻو وجهي کار،
ڏسي پيٽ ۾ پاڻ کي، جا صاحب ڪئي سار،
دعا پڙهيئين دل سان، عجيب منجهه انڌار،
مڇ اڳاڙي مير کي ڌڪي ڪيو ڌار،
تهان پوءِ ٻيهار، محب آيو ملڪ ۾.

درويش:
تنهان پوءِ ڌرتيءَ تي هليو ڪهڙو دور،
آڻي ايمان الله تي، غارن ڪيو غور،
نظر نه هو نظير چئي، نڀاڳو ڪو نور،
جي هو ڪو ان هاڙي ۾، سانڊو يا ڪو سور،
تڪي ڪري تور، ٻڌاءِ ٻول سڀ سچا.

ڌرتي:
ٻڌ ٻول سچا، جي ٻڌايان تن جا پار،
دقيانوس تنهن دور ۾ هو بلڪل بيڪار،
غلام بنائي غريبن کي، ڏيندو هو آزار،
هڪ ڪتو منجهن، ٻيا چڱا هئا چار،
سي ظالم جي ظلم کان نڪري ٿيا نروار،
جهاتي پائي جبل ۾، غازي گهڙيا غار،
ستا سي سوڙهي ۾ جا سامن نه ٿي سار،
اٿي جو اوچتي نرملن ڪئي نهار،
پڇيئون پاڻ ۾ هوند ٿيا پهر ٻه چار،
پوءِ ته هڪڙو بار وٺڻ ويو بازار،
سامان وٺي صاحب دلبر ڏنا جي دينار،
دينار ڏسي دهلي پيو دڪاندار،
چئي ڪوڙا هن ڪنهن وقت جا، ڪانهي ڪا درڪار،
وٺي آيا وير کي، جو سڀن جو سردار،
پڇيو تن پياري کان، تون ڪٿا آئين يار،
چئي ڪالهه نڪتاسون ڪوٽ مان، باري کڻي بار،
پوءِ ته تاريخدان آيا تر جا، جن وهي ڪيا ويچار،
چيئون سڪا آهن سالن جا، صديون گذريون چار،
هيءُ ڪوڙ ڳالهائي پيو مٺي ڪڍو مار،
جي سچو آهين سي ساٿي سڀ ڏيکار،
پوءِ ته گهلي آندو ان تي هو جتي آدمن انتظار،
اندر گهڙيو اڳيان سڀ جي ته داتا ڪئي ديوار،
رستو نه مليو جي حيلا ڪيئون هزار،
جو صاحب رهيا سهي ۾ ڇڏي سڀ ڪار،
ميمڻ اهي سڀ آچار، قادر ٻڌايا قرآن ۾.

درويش:
مائي پوءِ ملڪ ۾ آيو ڪو نبي،
چڱيون ڳالهيون چاهه، ڪو منجهس راز ربي،
ڪهاڻي تنهن قاصد جي، ڪهڙي جي ڪبي،
ساري ڳالهه سڀي، من سان ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ ٻڌائيانءِ من سان، خاصي جي خبر،
قادر بنايو ڪرم سان، بادشاهه سڪندر،
ڪرنين لقب تنهنجو، ظاهر ڪن ذڪر،
بادشاهي روءِ زمين ملي، جنهن مذڪر،
چڱو هليو چين ڏي، ٿيو غازيءَ جو گذر،
ڏٺئين تنهن ڏيهه ۾ ڏاڍو هو ڏڪر،
کاڻن کٽائي ڇڏيو، کپائي سو تر،
وير ڪيو ويچار، چڱو ڏئي چڪر،
ياجوج ماجوج هن منهن وڏا منڪر،
ڀت بنائي ڀلي پاڻ وهائي پگهر،
قائم هوندي قيامت تائين نظير ڪر نظر،
ميمڻ سان مگر، ٽٽندي ڪنهن ٽيم تي.

درويش:
ڌرتيءَ تي ان دور کان، پوءِ رهيا ڪهڙا راز،
آئي مت ماڻهن ۾، جي مڙيا يا ڪي مجاز،
ڪهڙي اوج ڪنڌيءَ تي، يا ڀڙڪيا هئا باز،
پئي ڪوڪ ڪن تي، آيو انڌن ڪو آواز،
جيڪي سري وڄيا ساز، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ ملڪ ۾، آيو جو ذڪريا،
پٽ تنهن پيغمبر کي، ياد بخشيو يحى،
ٻئي پٽ پيءُ ٻرو جي پلهه جي پيا،
هڪڙو چاڙهي آري تي، ٻئي قتل هيئون ڪيا،
جي نرمل هئا نيا، سي قادر ٻڌايا قرآن ۾.

درويش:
تهان پوءِ ڌرتيءَ تي رهيو ڪهڙو روح،
آئي ڪهڙي عنبر مان، خاوند کان خوشبوءِ،
نڪري وئي نظير چئي، بدڪاريءَ جي بوءِ،
جا صاحب بخشي سوءِ، سا مائي ٻڌاءِ ميمڻ کي.

ڌرتي:
ميمڻ ان ملڪ ۾ آئي جا عورت،
نڪري آئي ناکي ۾ تڙ ڪري ترت،
ڏسي سامهون نر ڪو، آئي نماڻي نفرت،
چي: پري ٿيءُ پاڪ کان، جو جن آهين يا ڀوت،
چوڻ بيبيءَ سان سر ڪيو ڪين سوت،
چئي: ڊڄ نه تون ڊاءِ کان، مان آهيان ملوڪ،
آگي جي آرڊر سان ٿيندو توکي پيٽ،
ڪيئن ٿيندو ڪامل، مون نه ڪئي ڪا صحبت،
بس ائين ئي ٿيندو الله جي حڪمت،
ٿيو پيٽ پڌرو، هلي نحوست،
چوڌاري ٿي وئي ڪا ويچاريءَ تي وٺ،
نڪري آئي نظير چئي، ڇڏي رشتا رت،
پٽ ڄائو پياريءَ کي، آئي اندر کي آٿت،
جنهن جي پرور رکي پت، تنهن کي لهر نه ڪو لوڏو.

درويش:
پٽ ڄائو پياريءَ کي، وري ڪهڙي وير،
ٻڌاءِ تون ٻاجهه سان، صبر ان جا سير،
سٺا ڪي صبر سان، مانجهي انهيءَ مير،
سا مائيءَ ٻڌاءِ ميمڻ کي، جا اندر ۾ اڪير،
کنڊون گڏي کير، محب پيتا ميمڻ چئي.

ڌرتي:
قصو تنهن ڪامل جو، پرور ٻڌايو پاڻ،
حاڪم آيو هلي امڙ وٺي ساڻ،
ڏسي تن کي ڏيهه وارن، مچائي مچاڻ،
چيئون پيءُ تنهنجو ڪهڙو، تون کوٽي نڪتي کاڻ،
اشارو ڪيو امڙ، پڇو اوهان ان کان پاڻ،
ٻوليو اهو ٻالڪ جو ڄٽن نه هئي ڄاڻ،
پيغمبر آيس پرور کان، اها سهي مون آ سڃاڻ،
انجيل مليو الله کان، اوهان ڀولا نه ٿيو ڀاڻ،
پوءِ ته جلي ويا جان ۾، واڻيئون ڪافي واڻ ،
خالق کڻي ويو خان کي، اهي اهو ئي اهڃاڻ،
جنهن سان سائين هجي ساڻ، تئه نه لڳي تن کي.

درويش:
تهان پوءِ ڌرتيءَ تي مچيا ڪهڙا مچ،
هلي ڪسوٽي ڪوڙ جي، يا ثابت رهيا سچ،
هو ملڪ ماٺ ۾ يا کوٽن لائي خچ،
آيو امن انهن ۾ يا ڀورن وڌي بچ،
جنهن رهبر جي ٿي رچ، سا مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ ملڪ ۾ وري ڌري آيا ڪئين دليل،
قادر جي ڪعبي کي ڦري آيو فيل،
اٺيون پڪڙي عبدالمطلب جون، انڌو ٿيو عليل،
ڪهي آيو ڪافر وٽ البيلو اصيل،
ڪافر پڇيو ڪامل کان، ڪيئن آئين تون عقيل،
مال ڪاهي آئين منهنجو،جن ڪئي ڪانهي ڀيل،
ڪافر ڪن کڙا ڪري سمجهيو منٿ ڪندو ميل،
چئي اهو ڪم آ قادر جو، آجهانن جليل،
اٺ موٽاءِ منهنجا، آهي نه ڪنهن جي عيل،
باقي قريب نه وڃ ڪعبي جي، ڀورا نه ٿيءُ ڀليل،
ته به مڙيو ڪونه، منڪر دڙي ٿيو ڊول،
ابابيلن ان کان صفا ڪئي سبيل،
تاڻي تن جو تيل، نڪتو هو نظير چئي.

درويش:
مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي پوءِ جا حال احوال،
محب آيو ملڪ ۾، ڪهڙا ڀلا ٿيا هئا ڀال،
اچي عجيب اڱڻ تي، خان ڀريا خال،
اچڻ سان ان جي ويا مٽجي وبال،
جيڪي جر وهيا هئا جال، سا مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ ملڪ ۾ آيو آخر زمان،
ٿيو هن ملڪ تي مالڪ مهربان،
ٿي ولادت وير جي، جرڪي پيو جهان،
آيون دايون ديس جون، گوڙ ڪري گهمسان،
ڀلا گڏهه جن هئا پاليل پهلوان،
هڪڙي دائي حليمان پهچي سگهي ڪانه،
ٿڪل سواريءَ تي جڏهن آئي هئي دربان،
چئي: ٻالڪ رهيو آمنه جو غريب ڪر گذران،
پوءِ ته خان کڻي خچر تي، نه ٿي پوڙهي پشيمان،
خچر ڏسي خان کي جلدي ٿيو جوان،
ههڙي سواري حليمان ڪڏهن هلي ڪانه،
پهرين پهتي سڀ کان ڇڏي ماڳ مڪان،
سڪا دوش تنهن ۾ ان کلي پيا خزان،
اهو مولا ڪيو مان، نظير نانءُ نرمل جو.

درويش:
پوءِ دائيءَ وٽ دلبر جي ٿي سنڀال،
گذارو تنهن غريب وٽ، نه مڏيون هئا مال،
رهبر رهيو تنهن وٽ، ڪامل ڪيترا سال،
دائي وٽ دلبر لاءِ ڪهڙي ڀلايو ڀال،
جيڪي محب مليا مال، سي مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ ٻڌ من سان، پوءِ جا وير واري،
ڪجهه مهينا گذريا، ٿي امڙ الله کي پياري،
پوءِ ڏاڏي انهيءَ ڏيهه ۾، پرت پچاري،
نپايئينس ناز مان ڳل ڏئي ڳاري،
ٻه سال ٻهڳڻ سان گڏ گذاري،
ڇڏيو ڏيهه ڏاڏي، ڏئي بيشڪ ويو باري،
نپائڻ لاءِ نظير چئي، نه نر رهيو نه ناري،
پوءِ چاچي ابوطالب وک هئي واري،
گوهر تنهن گهوٽ هئي، چاهه مان چاري،
جانب پهتو جوانيءَ کي، جنهن جي محبت موچاري،
مالڪ لاءِ محب هئي، ميس سڀئي ماري،
ادب ۽ اخلاق جي سڀن پرت پچاري،
هاڪ سڄي هاڙي ۾، جام هئي جاري،
جا گهوٽ گهڙي گهاري، سا سُڌ ٻُڌج سيگهه ۾.

درويش:
جوانيءَ ۾ جانب هئي ڪا هاڪ هلي،
جاني گهميو جوءِ ۾، ڪهڙي راهه رلي،
سا سُڌ ٻُڌاءِ ساري جا جانب جهاڳ جهلي،
جا منزل ملي، سا نار ٻڌاءِ نظير چئي.

ڌرتي:
نظير جڏهن نالو نبيءَ جو ٿيو نروار،
امين سڏيندا هئا احمد کي، پيهي ڪيئون پيار،
خديجه جو ان خلق ۾ هو وڻج واپار،
امير بنائي عربيءَ کي ڪيئين سڀن جو سردار،
وڳ وٺي وير، هليو محب مٺو منٺار،
ويڙهه ڪڙيءَ واٽ تي، عجب ٿيو اسرار،
ڏاچيون انهيءَ ڏيهه جون، بلڪل هيون بيمار،
ابتيون آيون عربيءَ ڏي، جي ڌڪيون نه ڪنهن ڌنار،
هٿڙو گهمائي حبيب پرينءَ ڪيو پيار،
انهيءَ ويل اٺن کي، لٿو اندر جو آزار،
طاقت ڏسي تونگر جي، ويا غم غبار،
اهڙا ئي آچار، ٿيا مهل انهيءَ ميمڻ چئي.

درويش:
ان کانپوءِ عجيب جا هليا ڪهڙا حال،
واپار مان وير کي، مليا ڪهڙا مال،
خديجه تنهن خان جي ڪهڙي ڪئي سنڀال،
اهي سڀئي سال، مائي ٻڌاءِ ميمڻ چئي.

ڌرتي:
ميمڻ پوءِ محبوب جي هلي وئي هاڪ،
بيبيءَ جا ڀلي لاءِ چُري پيا هئا چاڪ،
موهي وڌو هيس ميمڻ چئي، عاقل جي اخلاق،
چيئينس چاهه منجهان وڏي ساري واڪ،
پوءِ ته شادي ٿي شان سان، پنهل پهري جا پوشاڪ،