انتساب:
جڏهن اسان وٽ ٽي وي، وڊيو ۽ ريڊيو ٽرانسسٽر به ايجاد نه ٿيا هئا ۽ 1953ع تائين هالا جي سڄي شهر ۾ فقط مهاڻن جي گهٽيءَ ۾ هڪ ٻيڙين ٻڌڻ واري جي دڪان تي گراموفون هو. اسان جي شهر ۽ آسپاس جي ڳوٺن جي عورتن کي مٿين ڳائڻين جي مٺي سر ذهني تازگي بخشي ٿي.
ورلڊ مئريٽائيم يونيورسٽي، مالمو (سئيڊن) ۾ ڪينيا جي منهنجي شيدياڻي ڪلاس ميٽ جينيءَ آفريڪا جي ماڻهن جي تعريف ڪندي چيو هو ”گئمبيا جي Seinabo Sey شيدياڻيءَ جو راڳ ٻڌين ته سئيڊن جي هيءَ اڄ ڪلهه واري ٽاپ جي گوري ڳائڻي مولي سانڊين (Molly Sanden) تڇ لڳئي!“
مون چيومانس ته ”آئون ننڍو ٻار هوس ته پنهنجي ڳوٺ ۾ مون آمون، گلزار ۽ قدم جا راڳ ٻڌا هئا. هنن جو مِٺو سر اڄ به منهنجي دماغ ۾ گونجندو رهي ٿو. منهنجي سوچ ۾ اهي ٽاپ جون سِنگرس هيون.“
جينيءَ چيو ته “نه. ٿي نٿو سگهي ته اسان جي شيدياڻين کان ڪو گوءِ کڻي وڃي.”
مون جينيءَ کي چيو: “صحيح ٿي چوين. هو به تنهنجيون ئي مائٽياڻيون هيون، جن جا وڏا توهان جي علائقي زنجبار (تنزانيا) کان اسان وٽ سنڌ ۾ پهتا هئا.“
سو مون پئي ڳالهه ڪئي ته هالا ۾، ان وقت جڏهن اسان وٽ راڳ ٻڌڻ لاءِ وڊيو يا ٽي وي نه هئي ويندي ريڊيو به عام نه هئا ته هن قسم جي ڳائڻين شادين مرادين جي موقعن تي، پنهنجي مٺي سر ۽ دهل جي آواز تي سڄي سڄي رات ڳائي ڳوٺ جي عورتن لاءِ وندر ۽ خوشين ۾ واڌارو ڪيو ٿي. هنن ڳائڻين جو پنهنجو پنهنجو گروپ هوندو هو جنهن جون پاڻ مُک هيون. جهڙيون هو سهڻيون هيون اهڙو ئي سندن مٺو آواز هو. گهٽ ۾ گهٽ هو اڌ صدي کن پنهنجي قابليت جو مظاهرو ڪنديون رهيون. هو وڏي کان وڏي ايوارڊ ۽ انعام جون مستحق هيون، پر اڄ نوجوان ٽهي انهن جي نالي کان به اڻ واقف ٿي وئي آهي. هي اهي ماڻهو هئا، جن اسان کي اڄ جي يو ٽيوب، وڊيو، نيٽ، ٽي وي چئنلن جي غير موجودگي ۾ وندر ۽ سُڪون مهيا ڪيو. منهنجي دل چوي ٿي ته هنن جي صلاحيتن ۽ خذمتن جي مڃتا ڪئي وڃي جيئن نئين ٽهيءَ کي ڄاڻ ملي سگهي ته هو ڪيڏيون عظيم انسان هيون! اهو سوچي گهٽ ۾ گهٽ هي ڪتاب پنهنجي شهر هالا جي مشهور ٽن ڳائڻين آمون، قدم ۽ گلزار کي منسوب ڪريان ٿو جن کي مون آخري دفعو 1957ع ۾ ڏٺو ۽ سندن راڳ ٻڌو، جڏهن آئون ستين ڪلاس ۾ هوس. هنن جو راڳ، هنن جون ڪافيون، هنن جا ڳايل گيت، ڳيچ ۽ سهرا، سندن چهرا ۽ ماڻا هن وقت به منهنجي دماغ ۾ نقش آهن. جيتوڻيڪ اڄ ان کي 63 سال گذري ويا آهن.
افسوس رڳو اهو آهي ته اسان وٽ ٽي وي آئي ته ان ذريعي ملائيشيا، انڊونيشيا ۽ آفريڪا جي ملڪن وانگر اسان جي ڳوٺ ڳوٺ مان نئين Telent کي ان تي نه آندو ويو. ڏک ان ڳالهه جو آهي ته سنڌ ۾ هجڻ جي باوجود سنڌي پروگرام کي روزانو فقط اڌ ڪلاڪ ڏنو ويو ٿي. ڪاش هن قسم جي ڳوٺاڻين فنڪارائن ۽ انهن جي اولاد کي ٽي وي تي موقعو ڏنو وڃي ها ته هنن جو روزگار به ٿي سگهي ها ته هو اڄ جي نائييجيريا، ڪينيا، زئنزيبار، تنزانيا ۽ يوگنڊا جي چوٽيءَ جي ڳائڻين: ييمي الادي، فَينا گِتو، سيتي بنتِ سعد، بيبي ماداها ۽ شيبا ڪارونگيءَ وانگر شهرت به حاصل ڪري سگهن ها. اڄ به آفريڪا جي ملڪن ۾ ٽي وي تي يا يورپ جي شهرن ۾ ڪنسرٽن ۾ وڪٽوريا ڪيماني، سنٿيا مروگن، ليبرا، ايفيا ۽ آئرن نتالي جهڙين شيدياڻين کي ڳائيندو ڏسي سوچيندو آهيان ته اسان جي شهر جي آمون، گلزار ۽ قدم ڳائڻيون ڇا گهٽ هيون؟ اهي کڻي هاڻ پوڙهيون ٿي ويون آهن يا گذاري به ويون هجن، جو هو مون کان پنڌرهن ويهه سال کن وڏيون هيون پر هنن جي ننڍي ٽهيءَ مان ڪجهه کي ته talent ڏات ضرور هوندي جيڪي ملڪ جو نالو روشن ڪري سگهن ٿيون. جيتوڻيڪ سنڌ ڏات ڌڻين سان ڀري پئي آهي، پر اسان کي حسرت ئي رهجي وئي ته اسان وٽان به ڪنهن کي موقعو ملي ته هو وڏو آرٽسٽ ٿئي، ڪرڪيٽ يا هاڪيءَ جو رانديگر ٿئي! توهان ڪنهن کي موقعو ئي نه ڏيندا ته هو ڪيئن اڳتي وڌي سگهندو؟ آئون جڏهن 1963ع ۾ مرچنٽ نيويءَ ۾ ويو هوس ته مون تي اتي کِلَ ڪئي ويندي هئي ته هڪ سنڌي ٿي ڪري ڪيئن هن پاسي آيو آهي، يعني سامونڊي نوڪريءَ ۾ آيو آهي .. ۽ جهاز هلائيندو!! ۽ پوءِ دنيا ڏٺو ته موقعا ملڻ تي ڪئپٽن احمد حسين مخدوم، ڪئپٽن رشيد ابڙو، چيف انجنيئر ظهير بابر قريشي، چيف انجنيئر مير جت، ڪئپٽن لاشاري، ڪئپٽن پنهور ۽ چيف انجنيئر کهاور جهڙا انيڪ ڳوٺاڻا سنڌي نه فقط پاڪستان جا پر دنيا جا مشهور Seafarer ثابت ٿيا.
الطاف شيخ
ڪراچي 0300- 9241666
12 ڊسمبر 2020