سلطنت عمان ۽ سلطنت زنجبار
احمد بن سعيد البوسعيدي 1710ع ۾ عمان جي شهر آدم ۾ ڄائو ۽ 1783ع ۾ رستاق ۾ وفات ڪئي. احمد بن سعيد عمان جو 1744ع ۾ ان وقت حاڪم ٿيو، جڏهن عمان خانه جنگيءَ جو شڪار هو ۽ ملڪ مختلف ٽولن ۾ ورهائجي چڪو هو. ملڪ جي وڏي حصي تي پرشن (ايرانين) جو قبضو هو. احمد بن سعيد نه رڳو پنهنجن کي جوڙيو پر ڌارين (ايرانين) کي ڀڄائي ڪڍيو. هن جي حڪومت ۾ ملڪ ۾ خوشحالي رهي ۽ ايراني نار جي علائقي ۾ عمان جي مٿاهين پوزيشن ٿي.
احمد بن سعيد ننڍپڻ ۾ ڪاٺين جي وڪري جو ڪم ڪيو بعد ۾ هو عمان جي بندرگاهه واري وڏي هي شهر صُحار (Suhar) جو وڏو واپاري ٿيو. پڙهندڙن جي ڄاڻ لاءِ هتي لکندو هلان ته عمان جو شهر صحار اهو شهر آهي، جيڪو سندباد جهازيءَ جي جنم جو شهر چيو وڃي ٿو. اسان وٽ ڪيترا سندباد کي سنڌ باد لکن ٿا ۽ هن کي سنڌ جو جهازران سمجهن ٿا پر ائين ناهي. سندباد هڪ خيالي (Mythical) ڪردار آهي، جنهن لاءِ تصور ڪيو وڃي ٿو ته هو عباسي گهراڻي جي حڪومت ۾ خليفي هارون رشيد جي ڏينهن ۾ بغداد ۾ رهيو ٿي. سندباد جهازي (السندباد البحري) جي ايشيا ۽ آفريڪا جي ملڪن ڏي ستن سفرن جو احوال عربيءَ جي الف ليليٰ ڪتاب ۾ ڏنل آهي، جيڪو دنيا جي مختلف زبانن ۾ ترجمو ٿيو آهي. هن جي سفرن مطابق هو مال سان جهاز ڀري بصري کان جيئن ئي نڪري ٿو ته هن جو جهاز هر دفعي طوفان جي ور چڙهي وڃي ٿو. هو مختلف ملڪن ۾ ڀٽڪي خطرن کي منهن ڏئي ٿو، جنهن ۾ هن جي همٿ ۽ ڀاڳ جو ڪم ڏيکاريو ويو آهي.
بهرحال سندباد جي هن جنم واري شهر صحار جو هي عماني سلطان احمد بن سعيد نه فقط وڏو واپاري ٿي ويو پر پوءِ 1737ع ۾ هن کي هن شهر صحار جو گورنر بڻايو ويو. ان دوران 1743ع ۾ ايران جي نادر شاهه به عمان تي حملو ڪري ان کي پنهنجي قبضي ۾ رکيو پر 1744ع ۾ احمد بن سعيد آخرڪار عمان جو مضبوط حاڪم ٿيڻ ۾ ڪامياب ٿي ويو ۽ زئنزيبار ۽ آفريڪا جي اوڀر ڪناري واري علائقي ۾ به احمد بن سعيد کي حاڪم تسليم ڪيو ويو.
احمد بن سعيد پنهنجي دور حڪومت ۾ زراعت ۽ سامونڊي واپار جي واڌاري ۽ بهتري لاءِ ڪوششون ورتيون. عمان جي تاريخ ۾ پهريون دفعو مستقل طور آرمي ۽ نيوي قائم ڪئي ۽ عمان ملڪ خليج فارس، خليج عمان ۽ عربستان واري علائقي ۾ طاقتور ملڪ ٿي پيو. نتيجي ۾ اوسي پاسي جي ڪنهن ملڪ عمان تي حملي ڪرڻ کان ته گريز ڪئي ٿي پر پورچوگالي ۽ انگريز به پري ڀڄڻ لڳا. ڏٺو وڃي ته احمد بن سعيد عقل کان ڪم وٺي هڪ مضبوط فوج قائم ڪئي جنهن ڪري نه فقط عمان جي سلامتي قائم رهي پر سندس گهراڻي جي حڪومت مضبوط رهي. اها ڳالهه اهڙي آهي، جيڪا نه اسان جي مغل بادشاهن کي ڌيان ۾ رهي ۽ نه ميرن کي- جن جي پاڙي ۾ يعني ڪڇ، گجرات، راجستان (انڊيا) ۾ انگريزن جهڙا مڪار حاڪم موجود هئا. انهن جي ڪنهن وقت به حملي کي روڪڻ لاءِ هڪ مضبوط فوج ۽ هٿيارن رکڻ جي ضرورت هئي. تڏهن ته هلاڪو خان بغداد کي ساڙڻ ٻارڻ بعد عباسي گهراڻي جي آخري خليفي کي سندس سون ۽ هيرن جواهرن سان ڀريل اسٽور ڏي اشارو ڪري چيو ته ان سون کان ته هٿيار رکين ها ۽ پنهنجي بچاءَ لاءِ ڪجهه فوج تي خرچ ڪرين ها. مغلن جي آخري پوڙهي بادشاهه بهادر شاهه ظفر کي به زالون ۽ ڳهه ڳٺا ته جام هئا پر انگريزن سان مقابلو ڪرڻ لاءِ ڪا عسڪري طاقت نه هئي.
احمد بن سعيد کي ست پٽ ۽ ٽي ڌيون ٿيون سندس وڏو پٽ نابين هو. سندس وفات بعد حڪومت جون واڳون سندس ٻئي نمبر پٽ سعيد بن احمد حوالي ڪيون ويون. هن 1783ع کان 1786ع تائين حڪومت ڪئي. ان بعد سعيد جي پٽ حماد بن سعيد 1786ع کان 1792ع تائين حڪومت ڪئي، جنهن جو موت ماتا ڪري ٿيو، جنهن جي جاءِ تي سندس چاچو سلطان بن احمد 1792ع کان 1804ع تائين عمان جو سلطان ٿيو. ان بعد سليم بن سلطان 1804ع کان 1806ع تائين سلطان ٿيو. ان کانپوءِ سعيد بن سلطان 1806ع کان 1856ع تائين عمان جو آخري سلطان ٿيو، جو ان بعد عماني سلطنت ٻن سلطنتن ۾ ورهائجي وئي: سلطنته زنجبار ۽ ٻي سلطنته مسقط و عمان جنهن ۾ پاڪستان وارو گوادر ۽ بلوچستان جو ڪجهه حصو به اچي ٿي ويو.