زئنزيبار ٻيٽ جي شهر ”اسٽون ٽائون“ جا چڪر
بندرگاهه کان ٻاهر نڪتس ته ٽئڪسين وارا ورائي ويا. يورپ پاسي جا سياح گهڻو ڪري ٻهراڙي پاسي، سمنڊ جي ڪناري تي رهڻ پسند ڪن ٿا. هنن کي مرڪزي شهر کان پرڀرو رهڻ ۾ مزو اچي ٿو. هونءَ ته سڄو زئنزيبار ٻيٽ شهر ئي شهر آهي ۽ چوڌاري سمنڊ آهي. ڪنهن به هوٽل ۾ رهو ته ان جي درين مان سمنڊ يا لونگن جا فصل نظر اچن ٿا ۽ هوٽلن جي ته ڄڻ سڄي ٻيٽ تي ڄار وڇايل آهي! فائو ۽ فور اسٽال هوٽلن کان وٺي ٽي ۽ ساڍن ٽن اسٽارن واريون هوٽلون، گيسٽ هائوس، بِيچ هائوس، هاسٽلون ۽ ان کان به تمام سستي اگهه واريون هوٽلون پڻ آهن، جهڙيون دهليءَ جي ريلوي اسٽيشن جي آس پاس وارين گهٽين ۾ نظر اچن ٿيون.
آئون گهڻو ڪري شهر جي مرڪزي- يعني صدر واري علائقي ۾ رهڻ کي ترجيح ڏيان ٿو ۽ پنهنجن پڙهندڙن کي به اها ئي صلاح ڏيندس ته هو دنيا جو ڪو به شهر گهمڻ وڃن ته ان شهر جي آڳاٽي حصي ۾ رهن. اتي جي وڏين هوٽلن جو اگهه ضرور وڏو آهي پر اتي ننڍيون هوٽلون به ٿين ٿيون ۽ جي ملڪ ۾ امن امان آهي ۽ موسم سٺي آهي ته اهي ننڍيون هوٽلون سڀ بهتر آهن. شهر جي مرڪزي ۽ آڳاٽي حصي ۾ جتي توهان ان شهر جا ماڻهو، مزاج، ڪلچر، کاڌا پيتا، مختلف ويس وڳا ۽ مختلف شين جا دڪان ڏسي سگهو ٿا. مثال طور ڪراچي جي شيرٽن (Move & Pick) هوٽل يا پرل ڪانٽينيٽل هوٽل ۾ رهڻ ۾ ماڻهو اڪيلائي ۽ دنيا کان ڪٽيل محسوس ڪري ٿو. پر صدر جهڙي علائقي جي جبيس يا يونائيٽيڊ جهڙي هوٽل ۾ رهڻ سان توهان ڄڻ ميلي ۾ موجود محسوس ڪندئو. هوٽل جي دريءَ مان ڏسو يا ان جي گيٽ کان ٻاهر نڪري ڏسندئو ته ماڻهن جا انبار، دڪان، فٽ پاٿ تي شيون وڪڻڻ وارا ۽ انهن جا هوڪا، گاڏين تي کاڌن جون شيون ۽ انهن جون خوشبوئون جيڪي ان شهر جي ڪلچر ۽ ثقافت جي عڪاسي ڪن ٿيون اهي نظر اينديون. اها ٻي ڳالهه آهي ته اسان وٽ امن امان جي خراب حالت، گندگي ۽ مضر صحت (Unhygenic) کاڌا هجڻ ڪري اسان وٽ ٽوئرسٽ ننڍين هوٽلن ۾ ته ڇا پر وڏين ۾ به رهڻ کان ڪيٻائين ٿا. ٻين ملڪن جي شهرن ۾ ته ڇا پر مون دهلي ۽ ممبئيءَ ۾ انگريزن ۽ آمريڪن کي به پئسو بچائڻ خاطر يا شهر جي گوڙ گهمسان جو لطف وٺڻ خاطر اهڙين سستين ۽ ننڍين هوٽلن ۾ رهندو ڏٺو آهي.
هوٽلون ته دارالسلام جي به گهٽي گهٽيءَ ۾ ڏٺم پر لڳي ٿو زئنزيبار ۾ ممباسا ۽ دارالسلام کان به وڌيڪ ٽوئرسٽ اچن ٿا، جو هتي تمام گهڻيون هوٽلون آهن ۽ مون سان گڏ فيريءَ ۾ به اڌ کان وڌيڪ گورا ٽوئرسٽ هئا. مون اتي فيريءَ جي اسٽيشن وٽ يعني ”اسٽون ٽائون“ ۾ ئي رهڻ چاهيو ٿي، جيڪو سمجهو ته زئنزيبار جي لي مارڪيٽ ۽ کارادر آهي - يعني وقت جي ماضيءَ جي خيال کان، سونهن ۽ ماڊرن هجڻ کان نه. جيتوڻيڪ اڄ کان 50 سال اڳ به لي مارڪيٽ، کارادر، موسيٰ لين، چاڪيواڙو، بغدادي وغيره به بلي بلي هئا، جتي سنڌ ۽ بلوچستان جا امير خريد و فروخت لاءِ ايندا هئا. هاڻ ته سڄو ڪراچي ملڪ منصور ٿي پيو آهي. مون 1960ع ۽ اڄ جي زئنزيبار تي نظر وجهي ٿڌو ساهه کنيو ۽ افسوس ڪيم ته لڳي ٿو دنيا ۾ فقط اسان جو ملڪ، خاص ڪري سنڌ صوبو پٺتي ٿيندو وڃي. مون ڪنهن ٽئڪسيءَ ۾ ويهي ٿورو اوسي پاسي جي روڊن جو جائزو وٺڻ ٿي چاهيو.
بنا شڪ جي زئنزيبار- خاص ڪري ان جي هن مرڪزي ۽ آڳاٽي شهر اسٽون ٽائون (سواحلي نالو: (Mji Mkongwe جي هوٽلن جو اگهه دارالسلام ۾ ڏسي آيل هوٽلن جي اگهه کان وڌيڪ لڳو پر وري به جنهن معيار جون هي هوٽلون آهن ان حساب سان هنن جي يورپ، آمريڪا، جپان ۽ هانگ ڪانگ جي هوٽلن کان مسواڙ گهٽ چئبي. زئنزيبار ۾ رهڻ دوران مون ڪجهه هوٽلن جي مسواڙ نوٽ ڪئي جيڪا هن ريت آهي، ۽ هي هوٽلون فقط اسٽون ٽائون شهر جي ڪجهه گهٽين جون آهن.
بيت السلام هوٽل، مَلندي هوٽل، فليمنگلو گيسٽ هائوس، ڊريمرس هوٽل، زنج هوٽل، فنگوني هوٽل، ٽين ٽ ٽين هوٽل وغيره ٽن ۽ ساڍن ٽن اسٽارن واريون آهن جن جي پاڪستاني رپين ۾ مسواڙ (جي هڪ ڊالر 160 رپيا ٻڌجي) ته پنج هزار کان ساڍا اٺ هزار رپيا هئي. ان کان علاوه چئن ۽ پنجن اسٽارن وارين هوٽلن جي ويهن هزارن کان پنجاهه هزار رپيا روز جي مسواڙ هئي جيئن ته: زئنزيبار پئلس هوٽل، مارو مارو هوٽل، Spice Palace هوٽل، پروٽيا هوٽل، وردي زئنزيبار هوٽل، زئنزيبار سيرينا، پارڪ حيات هوٽل، مدينته البحر هوٽل وغيره.
انهن ڏينهن ۾ ڪيترين ئي هوٽلن ٽيهن کان پنجاهه سيڪڙو ڊسڪائونٽ پئي ڏنو جو اونهاري جي موسم هجڻ ڪري سياحن (ٽورسٽن) جي آمد گهٽ هئي ۽ هوٽلون خالي پئي ويون ۽ هوٽلن وارن اهو ئي پئي چاهيو ته هوٽلن جا ڪمرا خالي پيا آهن ان کان بهتر آهي گهٽ مسواڙ تي ئي ڪو گراهڪ لڳي وڃي ته هوٽل جي بئرن،، بورچين ۽ چوڪيدارن جو مَن پگهار ته نڪري پوي! اونهاري ۾ يورپ پاسي جا ٽوئرسٽ نه برابر ان ڪري اچن ٿا جو اونهاري جي موسم ۾ هو پنهنجي ملڪن ۾ ئي خوش آهن. هو سيءَ کان ڀڄڻ لاءِ سياري ۾ اسان جي ملڪن جو رخ ڪن ٿا. جيئن سکر، شڪارپور، جيڪب آباد جا ماڻهو اونهاري جون گرميون گذارڻ لاءِ ڪوئيٽا وڃن ٿا. سياري ۾ ته ڪوه مري ۽ ڪوئيٽا جون هوٽلون خالي پيون هونديون آهن.
بهرحال هتي زئنزيبار ۾ ٽڪسي ڊرائيور مون کي ”اسٽون ٽائون“ جي روڊن تي گهمائيندو هليو. اسٽون ٽائون ۾ زئنزيبار جي سلطانن، انگريزن ۽ جرمنن جون ٺهرايل عمارتون جام آهن. آفريڪا کنڊ جي اوڀر ڪناري جي پٽي سوماليه کان موزمبق تائين تي هنن عمان جي عرب سلطانن جو راڄ هو، پر ڪينيا، تنزانيا (ٽانگانيڪا) يوگنڊا وارن اندروني علائقن تي انگريزن جو راڄ هو يا جرمنن جو. هنن جا ممباسا، دارالسلام ۽ زئنزيبار جي اسٽون ٽائون ۾ قونصل خانا به هئا. تڏهن ته زئنزيبار جو ڇهون خليفو خالد بن برغش، موچڙن جي ڊپ کان، محلات جي پوئين دروازي کان لڪي وڃي جرمن قونصل خاني ۾ پناهه ورتي! جن هن کي اتان ٻيڙيءَ ۾ لڪائي آفريڪا کنڊ جي ان علائقي ٽانگانيڪا ۾ پهچايو جتي جرمنن جو راڄ هو.
زئنزيبار جي اسٽون ٽائون شهر جي گهٽين ۾ ٽئڪسيءَ ۾ چڪر هڻندي ڪن ڪن پراڻين عمارتن وٽ ٽئڪسي بيهاري ڊرائيور کي فوٽو ڪڍڻ لاءِ چيم. ڊرائيور مڪس نسل جو ۽ ڪجهه پڙهيل ڳڙهيل ٿي لڳو. يعني سندس پيءُ سواحلي ڪناري جو عرب ۽ ماءُ ڪينيا جي حبشڻ هئي. هن کي سمجهه ۾ نه پئي آيو ته مون کي ڪهڙي قسم جي هوٽل جي ڳولا آهي. دراصل منهنجو خرچ پکو ڪمپنيءَ ذمي هو ۽ آئون چئن کان پنجن اسٽارن واري هوٽل ۾ رهڻ جو حقدار هوس پر آئون پنهنجي طبيعت جي خيال کان ڪنهن اهڙي هوٽل ۾ رهڻ لاءِ خوش هوس، جيڪا هجي ڀلي ننڍي پر هجي شهر جي ڪنهن مشغول هنڌ تي. ان لاءِ مون اڃا شهر جا چڪر پئي هنيا. ڊرائيور سمجهيو ته ڪو آئون هوٽل جي ڳولا ۾ آهيان. آخر ڊرائيور چيو ته ”سائين! آئون سمجهي ويو آهيان ته توهان ڪهڙي قسم جي هوٽل جي ڳولا ۾ آهيو.“
”ڪهڙي قسم جي؟“ مون حيرت مان پڇيو.
”اهڙي جيڪا تاريخي هنڌ تي هجي.“ ڊرائيور وراڻيو. هن شايد مون کي تاريخي جاين اڳيان بيهي فوٽو ڪڍرائيندو ڏسي اها آئيڊيا لڳائي، جيتوڻيڪ منهنجي لاءِ زئنزيبار جو سڄو اسٽون ٽائون (مدينته زنجبار الحجرين) تاريخي حيثيت رکي ٿو. اسٽون ٽائون جي گهٽيءَ گهٽيءَ سان ڪهاڻيون ۽ قصا وابسته آهن.
”سر! هڪ هوٽل آئون ٻڌايان جيڪا شهزادي سيده سالمه ۽ ان جي جرمن يار جي گهر جي سامهون آهي.“ ڊرائيور چيو. آئون ان وقت دري کولي ٻاهر ڏسي رهيو هوس. بلڪه ڪنهن گهٽيءَ جو فوٽو ڪڍي رهيو هوس.
”سر“ توهان ٻڌو؟“ ڊرائيور پڪ ڪرڻ لاءِ پڇيو.
”ها بلڪل. ائين ته فيري اسٽيشن وٽ مِزنگاني Mizingani روڊ تي شهزادي سالمه نالي مسافر خانو “Princess Salme Inn” به آهي.“ مون ٻڌايومانس. دراصل هن مسافر خاني کي آئون گذريل دفعي به ڏسي چڪو هوس جيڪو ايئن کڻي چئجي ته ”ڪم خرچ بالا نشين“ آهي. ڪيترن ملڪن ۾، يعني اهي ملڪ جيڪي ٽوئرزم وڌائڻ چاهين ٿا اهي هر قسم جي فائدي لاءِ سُک مهيا ڪرڻ چاهين ٿا. مهمانن لاءِ هاسٽلون ۽ مسافر خانا به ان مان آهن جتي هڪ هڪ ڪمري کي ڊارميٽري بڻايو وڃي ٿو. يعني ان ۾ چار پنج بسترا لڳايا وڃن ٿا جيئن سڄي ڪمري جو خرچ ان ۾ رهندڙ ٽي چار يا وڌيڪ مسافر پاڻ ۾ ڦوڙي ڪري سگهن ۽ سندن به فائدو ٿئي ته هوٽل جي مالڪ جا به ڪمرا مسواڙين سان ڀريل رهن. انڊيا واري سفر نامي ۾ به لکي چڪو آهيان ته اتي جي شهرن جي ريلوي اسٽيشنن جي ڀر وارين سوڙهين گهٽين ۾ ان قسم جون ڪئين هوٽلون نظر اينديون، جن جي هال نما ڪمرن ۾ چار چار پنج پنج کٽون هونديون. ڪن ۾ ته ايئر ڪنڊيشنڊ به نه هوندو پر مون ڏٺو ته سياري جي موسم ۾ ته اهڙين هوٽلن ۾ يورپي گورا به رهيا پيا هئا ۽ هو فائو اسٽار هوٽل جي ويهه ٽيهه هزار مسواڙ ڏيڻ بدران ههڙين هوٽلن ۾ في کٽولو ٻه يا ٽي سئو رپيا ڏئي پئسو بچائي رهيا هئا. سڄو ڏينهن ٽنگون هڻڻ بعد هنن کي رات جا ٻه پهر سمهڻو ئي ته پوي ٿو. ۽ جيستائين چادر صاف آهي، وهنجڻ لاءِ گرم پاڻي آهي ته ٻيو ڇا کپي. مڇرن کي ڀڄائڻ لاءِ کڻي هنن کي روپئي ٻن جي Coil (چرخي) خريد ڪرڻي پوي ٿي. صبح جو هوٽل مان نڪر ته ڪيتريون ئي چانهه، سموسن ۽ آلو پراٺن جا ڌاٻا نظر ايندا. ۽ هتي زئنزيبار جي هن مسافر خاني ۾ ته مهمانن کي يورپي (ڪانٽيننٽل) نيرن به ملي ٿي ته هر ڪمرو ايئرڪنڊيشنڊ به آهي. بس ڪمرا ننڍا هجڻ ڪري ڪاٺ جا بيڊ هڪ ٻئي مٿان آهن جيئن ريل گاڏي جي دٻن ۾ ٿين ٿا. مٿئين بيڊ تي سمهڻ واري لاءِ ڏاڪڻ لڳل آهي. ڏٺو وڃي ته اسان جي 6000 رپين ۾ سودو برو ناهي. زئنزيبار ۾ ڏسڻ جون خاص خاص جايون سڀ هن علائقي ”اسٽون ٽائون“ ۾ آهن سو ٽئڪسيءَ جو ڀاڙو به بچيو وڃي. هي مسافر خانو ”پرنسيز سالمه اِن“ جنهن عمارت ۾ آهي اها گهٽ ۾ گهٽ هڪ سئو کان مٿي سال پراڻي آهي. ڀر وارين عمارتن ۾ به ڪي ماڊرن آهن ته ڪي پراڻي زماني جون، جيڪي هتي رهندڙ امير عرب سوداگرن، جرمن ۽ فرينچ ڊپلومئٽن، انگريز ۽ آمريڪن Explorers ، ايراني واپاري ۽ جهازرانن ۽ انڊيا جي بوهري، کوجن، ڪڇي، گجراتين جي ڪلچر جي عڪاسي ڪن ٿيون. هتي ۽ هن پراڻي علائقي جي ٻين گهٽين جي ريسٽورنٽن ۾ ايراني چلو ڪباب ۽ انڊين برياني ۽ اڊلي ڊوسا عام ملن ٿا. هتي جي ڏسڻ جهڙيون شيون: بيت العجائب House of Wonders، سلطاني محل (جيڪو هاڻي ميوزيم آهي)، غلامن جي وڪري جي آڳاٽي مارڪيٽ- جتي آفريڪا کنڊ مان ڦاسايل غلام نيلام ٿي مختلف ملڪن: ايران، عربستان، عمان، انڊيا، ترڪي ڏي روانا ٿيا ٿي، پراڻو قلعو، هاءِ ڪورٽ جي عمارت، خوبصورت ڪاٺ جي ٺهيل عمارت جيڪا آڳاٽي زماني ۾ ڊسپينسري هئي، آفريڪا هائوس جيڪو اڳ ۾ انگريزن جو ڪلب هو، جيئن اسان وٽ پاڪستان ۽ انڊيا ۾ انگريزن جا ٺهيل جيم خانا آهن، سبزي مارڪيٽ، غلامن کي رکڻ لاءِ ان وقت جا ٺهيل واڙا (Slave Chambers) سڀ هن هوٽل واري علائقي کان ميل اڌ جي رينج ۾ آهن. يعني توهان هن علائقي جي هوٽل ۾ رهندئو ته توهان هتي جون ڪافي تاريخي شيون پنڌ ئي پنڌ ڏسي سگهندئو. ۽ مون به اهو ئي سوچيو هو ته ”شهزادي سالمه مسافرخاني“ ۾ ته نه پر ڪنهن ٻي ان جي آس پاس واري ٽن اسٽارن واري ئي هوٽل ۾ رهندس، جنهن ۾ آئون به خوش ته منهنجي مالڪن يعني جن جو پگهار آئون کڻان ٿو ۽ جن مون کي هيڏانهن موڪليو آهي انهن جي به بچت ٿي ويندي. مون کي پنهنجن پُورن ۾ ڏسي ٽئڪسي واري وري شهزادي سالمه جي ياد ڏياري.
”سائين توهان شايد هتي جي تاريخ کان واقف نه آهيو ۽ شهزادي سالمه جهڙي اهم شخصيت کي نٿا سڃاڻو.“
”تاريخ جي کڻي گهڻي ڄاڻ ناهي پر توهان جي شهزادي سيده سالمه کان چڱيءَ طرح واقف آهيان جو اسان ٻنهي جي ڄم جو سال ساڳيو آهي.“ مون وراڻيو جنهن تي هن نوجوان ۽ قد بت ۾ مون کان ڊگهي ڊرائيور ٽهڪ ڏيندي چيو:
”سر! توهان الائي ڪهڙي شهزاديءَ جو پيا سوچيو. پوڙها ته توهان به آهيو پر هن جا ته ڪڏهوڪا هڏا به ڳري سڙي ويا هوندا.“
آئون به ڪچهري ۽ چرچي ڀوڳ جي موڊ ۾ هوس. ڊرائيور سٺي انگريزي ڳالهائي ٿي ۽ منهنجي به سمجهي ٿي. چيومانس: ”مون اهو ته نه چيو ته آئون هن جيڏو آهيان. مون چيو ته اسان هڪ ئي سال ۾ ڄاوا آهيون. يعني چوئيتاليهين ۾. باقي هوءَ اوڻهين صديءَ ۾ ڄائي هئي - يعني 1844ع ۾ ۽ آئون ويهين صديءَ ۾ 1944ع ۾.“
ڳاڙهي سگنل ٿيڻ تي ڊرائيور ٽئڪسي بيهاري مون کي غور سان ڏٺو.“ لڳي ٿو توهان ٽيچر آهيو؟“
”جي ها. صحيح اندازو لڳايو اٿو.“ مون چيو.
”تاريخ جا.؟“
”نه. هي کاٻي پاسي هندي سمنڊ ۾ جهاز ڏسي رهيو آهين نه؟ انهن مان ڪي لنگر انداز آهن ته ڪي اتر طرف ممباسا پيا وڃن ته ڪي ڏکڻ طرف موپوتو. انهن جهازن کي هلائڻ وارن انجنيئرن کي پڙهائڻ وارو استاد آهيان.“
”پر سر، توهان کي تاريخ جا سن ياد آهن.“
”سڀ کان گهڻو ڪچو انهن ۾ آهيان. فقط ٻن ڄڻن جا ياد اٿم. هڪ جپاني شاعر ماتسو باشو جو جيڪو 1644ع ۾ ڄائو، هڪ توهان جي شهزادي صاحبه سالمه عرف اميلي روئيتي جو جيڪا 1844ع ۾ ڄائي.“ مون چيومانس.
”پر سائين توهان کي هن جي ڪهاڻيءَ جي خبر نه هوندي ته هن ڪيڏو غلط ڪم ڪيو. هيڏي اعليٰ ذات جي ٿي ڪري، سلطانن جي ڀيڻ ٿي ڪري هڪ عام ماڻهوءَ جي محبوبا ٿي رهي ۽ پيٽ سان ٿي پئي. سندس شاهي خاندان جي ماڻهن لاءِ ته ٻُڏي مرڻ هو. هنن هن کي قتل ٿي ڪيو پر بچي وئي. سڀني کي هن تي باهيون هيون ۽ هئڻ به گهرجن.“ ڊرائيور چيو. منهنجي خاموش رهڻ تي هن منهنجو رايو پڇيو. ان تي چيومانس:
”قدرت جا راز قدرت ئي ڄاڻي ته هن شهزاديءَ ڪهڙين مجبورين هيٺ اهي قدم کنيا. مون ته فقط سندس آٽو بايوگرافي جو ڪتاب “Memoirs of an Arabian Princess from Zanzibar” پڙهيو آهي جنهن جي پڙهڻ سان هن لاءِ همدردي ٿئي ٿي ته ڇا هڪ محلن ۾ پليل نپيل شهزادي اڪيلائيءَ جو شڪار ٿي وئي ۽ هن شديد غربت جي زندگي گذاري.“
منهنجي خيال ۾ مون ٽئڪسي واري کي زئنزيبار جي هيرآباد جهڙي پراڻي علائقي اسٽون ٽائون جي روڊن ۽ گهٽين ۾ ڪافي ڊوڙايو. رستي تي نظر ايندڙ ڪجهه عمارتن ۽ روڊ رستن جا نالا پنهنجي ننڍڙي ٽيپ رڪارڊر تي ٽيپ ڪندو ويس: ڪينياتا روڊ (جيڪو ڪينيا جي آزاديءَ لاءِ جدوجهد ڪندڙ شخص ’جومو ڪينياٽا‘ نالي آهي)، ان ڀرسان Lazuli ڪيفي ۽ تقويٰ مسجد، سوڪَوڪُو اسٽريٽ، ماسا جاپاني ڪيفي، الحديث مسجد، Mtizamemi (سواحلي نالي واري) مسجد، شنگاني اسٽريٽ، البحر ترڪش ريسٽورنٽ، Puzzle ڪافي شاپ، تيبو تيب هائوس جنهن جي ڀرسان بارڪليز بئنڪ ،سن رائيز ريسٽورنٽ ائنڊبار، لبنان مسجد ۽ Barkii مسجدآهي. ٿورو اڳيان ”زئنزيبارڪئب ٽئڪسي“ ڪمپنيءَ جي آفيس.
”ٽئڪسي لاءِ توهان هنن کي به فون ڪري سگهو ٿا.“ ڊرائيور ٻڌايو.
”تون جي سڀاڻي واندو هجين ته مون وٽ ڏهين بجي ڌاري هليو اچجانءِ مون کي هتي جي يونيورسٽي ۽ ڪجهه ٻين هنڌن تي هلڻو آهي.“ مون چيو.
”پر توهان جي رهائش ڪٿي هوندي؟“
”بس هاڻ اوڏانهن ئي هلون پيا.“
اسان هتي جي اهم روڊ ملاوي تان ٿي سوڪو مُوهوگو اسٽريٽ تي آياسين. رستي تي پيپا والدي اسٽريٽ وٽ انڊين زئنزيبار ريسٽورنٽ، بواواني مسجد، بئنڪاڪ شاپنگ مال آيو، ان بعد Felix Moumie روڊ، سئيڊن قونصل خانو ۽ المينار هوٽل. جماتني روڊ تان ٿي مليندي اسٽريٽ تي آياسين ته اتي ڪرائون هوٽل وٽ ٽئڪسي واري کي بيهاري، بئگ کڻي هيٺ لٿس. سامهون داراجاني اسٽريٽ هئي جنهن تي Mchangani مسجد، ڪوڪوني مسجد ۽ سيف اپارٽمينٽ نظر اچي رهيا هئا. ڊرائيور کي سندس ميٽر مطابق پئسا ڏئي هوٽل ۾ آيس. هن ٿري اسٽار هوٽل جي مسواڙ 45 ڊالر هئي.