الڪيف شاهه : انگريزي دان پراسرار مست الست
لڳ ڀڳ پنجٽيهن ورهين جي عمر ۾ اسان جي علائقي واري ٻيلي ۾ ڪاڪي قادر بخش ممڻاڻيءَ کي هٿ آيو، جيڪو کيس اسان جي اوطاق تي ڇڏي ويو. اسان وٽ هفتو کن رهيو، ماني آڏو رکندا هئاسين ته کائيندو هو، نه ته زبان سان گھرندو نه هو. ٻارن سان محبت هئس، ساڻن کيڏندو هو يا وري ماٺ ڪيو ويٺو هوندو هو. جڏهن کانئس پڇندا هئاسين ته ڪٿي ويٺا آهيو ته جواب ڏيندو هو: “شاهوءَ جي ڳوٺ ٻوڙي ۾، جتي بندوقون هلنديون آهن، جوان ۽ ٻار مرندا آهن!”
پوءِ فقير يار محمد کيس ٻلهڙيجي وٺي آيو، جتي ٻه مهينا کن وٽس رهيو. اتي، گل شاهه کي جڏهن به ڏسندو ته چوندو هو: “سائين، هي چريو آهي، ڪو به نقصان ڪري سگھي ٿو، ان تي نظر رکندا ڪريو.” الڪيف شاهه غلامو ٻالي کي جڏهن به ڏسندو هو ته ان جي تعظيم ۾ اٿي بيهي رهندو هو. جڏهن کانئس ان جو سبب پڇبو هو ته چوندو هو: “سائين هي آسماني ايڪٽر آهي، ان کي ڪجھه نه چوندا ڪريو.” ڪجھه ڏينهن کانپوءِ اها به خبر پئي ته الڪيف شاهه انگريزي سميت ٻه چار ٻوليون ڳالهائي سگھي ٿو. انور پيرزادي سان انگريزيءَ ۾ ڪچهري ڪندو هو ۽ ڪاڪو انور سندس انگلش جي تعريف ڪندي چوندو هو “افسوس جو يار پنهنجي وس ۾ ناهي.” ڪجھه ماڻھو کيس ديسي /پرديسي ادارن جو جاسوس سمجھندا هئا، سندن خيال هو ته هتي مست جي روپ ۾ پنهنجي ڊيوٽي ڪري رهيو آهي- پر وٽس پنهنجي سادي لباس جي ٻيو ڪجھه به نه هو. هڪ ڏهاڙي فقير يارمحمد جي مئخاني ۾ ويٺلن کي چوڻ لڳو: “هاڻي مان موليٰ عليءَ جي غلام بنايل زجن جو اوهان کي ديدار ٿو ڪرايان، هُو اوهان کي ڏيکاري ڏئي واپس هليو ويندو، توهان ان کان ڊڄجو نه، رڳو هن باهه ۾ ڏسو!” ڪچهريءَ ۾ ويٺل همراهن کي اهڙي دهشت چڙهي وئي، جو ڪو به ماڻھو باهه ڏانهن ڏسڻ جي همت ئي نه ساري سگھيو.
1982ع ڌاري مرزان جو لاشاري فقير الڪيف شاهه کي پنهنجي ڳوٺ وٺي ويو، جتان پوءِ سونهاري گاڏهيءَ ۾ وڃي رهيو. سونهارو گاڏهي ڳوٺ ڏوڪري تعلقي جي آخري حد واري ڪچي ۾ آهي، جتي نانگي شاهه جي تمام پراڻي درگاهه آهي. هتي الڪيف شاهه جو مسڪن هڪ ڪکائين مسجد هئي. ڪڏهن ڪڏهن سگريٽ ڇڪيندو هو، باقي ڪنهن به نشي جو عادي نه هو. 1980 ع وارو سڄو ڏهاڪو سنڌ ڌاڙيلن جي نشاني تي هئي، جن جو وڌيڪ زور ڪچي ۾ هو، جو اتي جھنگ ۽ ٻيلا هئا. ڌاڙيلن ڪڏهن به الڪيف شاهه سان کنؤس نه ڪئي پر جڏهن آرميءَ آپريشن ڪيو تڏهن کيس پرڏيهي جاسوس سمجھي گرفتار ڪيو ويو، مٿس تشدد به ڪيائون. همراهه وٽ پاتل ڪپڙن کان وڌيڪ ڪجھه هجي ته برآمد به ٿئي، نيٺ هفتي بعد هن مان هٿ ڪڍيائون.
1995ع ۾ شاهن ممڻائي ڳوٺ تي ڌاڙيل حملو ڪري تيرهن ڄڻن کي گوليون هڻي ماري ڇڏيو، جن ۾ پوڙها، عورتون ۽ پندرهن کان ويهن ورهين جا نوجوان به شامل هئا. اهڙي قتلام کي الڪيف شاهه جي اڳڪٿي سمجهيو ويو، ماڻهن جو چوڻ هو ته هو شڪارپور جي ڪچي واري علائقي شاهو ڪوٽ جو ويٺل هو، جتي به ذاتي جھيڙن سبب اهڙو ئي ڪيس ٿي چڪو هو ۽ هي هوش وڃائي اتان ڀڄي نڪتو هو. ٻنهي ڳالهين جي ڪا به تصديق نه ٿي سگھي.
الڪيف شاهه منهن مهانڊي ۾ سهڻو، رنگ جو ڀورو ۽ ٺيٺ سنڌي وصفن وارو شخص هو، البت قد جو ننڍو هو. هن سن 2000ع ۾ وفات ڪئي ۽ اتي ئي مدفون آهي.