تنهنجي لاءِ ليئا، رهندا منهنجا روح ۾! : عبدالواحد آريسر
راڳ جا ڄاڻو جيڪي پاڻ کي سنگيت پريمي سڏين ٿا، تن کي اِھا خبر ناھي ته سنگيت مَن رس ۽ دماغ رس نـ ھوندو آھي، بلڪ سنگيت ڪَن رس، اک رَس، نڪ رَس، ذائقا رَس ۽ ھٿ رَس ھوندو آھي ۽ شاعر انهن حواسن سان محسوس ٿيل، ڇُھيل، ٻُڌل، سونگھيل ۽ چَکيل شين کي لفظن جا روپ ڏئي، تخيل جي بُلنديءَ سان زمين تان کڻي ستارن کي پٽي، محبوب جي سينڌ ۾ افشان ڪري وجھندو آھي. جڏھن ته ڳائڻو ان افشان کي محبوب جي چُنيءَ ۾، مُرڪ ۾ ۽ پيشانيءَ جي پگھر جي قطرن ۾ سجائي ڇڏيندو آھي ۽ اسان جو صادق به اھڙو ئي ھو، جنهن شيخ اياز، اياز گُل، ادل سومري، سائينداد ساند ۽ حليم باغيءَ جي تيز حواسن سان معطر ٿيل شاعريءَ کي پنهنجي صحيح اُچار ۽ سريلي آواز سان سنڌ جي ھوائن ۾ خوشبو وانگي ڦھلائي ڇڏيو.
صادق مَن رس کان وڌيڪ حواس رس ڳائڻو ھو. ھن کي پئسي، دولت ۽ ٻي رنگ رنگيلي دنيا سان چاهه نه ھو. ھوُ ڪڏھن ڪڏھن صرف ڪُجھه ٻُڌندڙن جي ٻُڌڻ لاءِ سموري رات ڳائيندو ھو. ھڪ دفعي نصيرآباد ۾ ھن ڳايو پئي، گھڻي ڀاڱي ماڻھو اُٿي ويا ته مون کي ان وقت ھڪ سُٺي مقرر جا لفظ ياد آيا، جنهن چيو ھو ته "منهنجي تقرير کان اڳ ۾ ٻن قسمن جا ماڻھو اُٿي وڃن، ھڪڙا اُھي جن تازيون شاديون ڪيون آھن، ۽ ٻيا اُھي جن جي گھرن جا تالا ڪمزور ھُجن. ڇو ته آئون ڪنهن سُھاڳڻ جي پِٽ کڻڻ نٿو چاھيان ۽ نه ئي ڪنهن غريب جي گھر ۾ چوري ڪرائڻ ٿو چاھيان. ڇاڪاڻ جو مون جنهن وقت تقرير شروع ڪئي ته رات پنهنجا ڪارا وار ڪنهن سُلفي جي لاٽ جھڙي بدن تي ويڙھي ڇڏيندي ۽ سڀ ڪو اُن لاٽ جھڙي بدن کي ڏسڻ لاءِ مجبور ھوندو ۽ اُٿي نه سگھندو". پر نصيرآباد جا شايد گھڻا ماڻھو تازا پرڻيل ھُئا يا انهن جي گھرن جا تالا ڪمزور ھُئا، سي گھڻي ڀاڱي اُٿي ويا، پر آئون ويٺو ھئس ۽ ڪافي ٻيا دوست به ويٺل ھُئا. تيستائين فجر جي آذان آئي ته ھڪڙي ماڻھو رڙ ڪئي ته سائين مولوي آذان پيو ڏئي، ته ٻئي دوست وراڻيو ته ھڪ مُلون آذان پيو ڏئي ۽ ٻيو مُلون صادق جي سامھون ويٺو ٻُڌي (مون ڏانهن اشارو ڪندي). تنهن تي صادق جواب ڏنس ته ھتي ويٺل مُلي جھڙو ھڪڙو ئي منهنجي لاءِ ڪافي آھي- ۽ پوءِ آذان پوري ٿيڻ کان پوءِ صادق اُٿي روانو ٿيو، ۽ ايئن ڪونه پُڇيائين ته اسٽيج تي نوٽ ڪيترا آھن يا مون کي ڪرايو ڏيندا يا نه. پئسن جي معاملي ۾ ايڏي بي پرواھيءَ جو مظاھرو مون اڳي صرف استاد منظور علي خان ۾ ڏٺو ھو ۽ ٻيو صادق فقير ۾.
استاد منظور علي خان وٽ ھڪ دفعي آئون ۽ مدد علي سنڌي ٽنڊي آدم وياسين ۽ چيوسين ته "اوھان کي رھبرِ سنڌ اڄ بٺوري گھُرايو آھي، اُتي يومِ لطيف آھي." اسان ويٺا ئي ھُئاسين ته ھڪ شاندار ڪار استاد جي دروازي تي اچي بيٺي. استاد کانئن اچڻ جو سبب پُڇيو. ھُنن جواب ڏنو ته اسان کي مُلڪ جي ھڪڙي وڏي ماڻھوءَ موڪليو آھي، ھن پنهنجي ڳوٺ ۾ سفيرن جي دعوت ڪئي آھي، اوھان کي اُتي ڳائڻو آھي. استاد چيو ته "بابا مون کي بٺوري وڃڻو آھي، ان جي لاءِ ھي ماڻھو آيا ويٺا آھن." ايندڙ ھمراھن چيو ته سائين سوچيو ڀلا بٺوري ۾ اوھان کي ڇا ملندو؟ استاد وراڻيو ته اھو سوچيان ھا ته شڪارپور ڇڏي، ڀٽائيءَ جي ڀرسان ٽنڊي آدم ۾ نه اچي رھان ھا. ۽ پوءِ استاد اسان سان گڏ ھليو. اسان وٽ گاڏي نه ھُئڻ سبب سنڌ جو مھا ڳائڻو اسان سان گڏ بس ۾ سفر ڪري بٺوري پُھتو ۽ بٺوري ۾ ڳائيندي، جڏھن ھن سچل جو اِھو شعر پڙھيو ته "ھڪ جُوءِ، ٻي جوءِ، ڇڏين ڪِين جوان....اهڙا به انسان، جيڪي ننگن تان نثار ٿيا"، تڏھن سائين جي ايم سيد اسٽيج تي ويٺي روئي پيو. جنهن تي استاد منظور علي خان مون کي چيو ته اھڙو داد مون کي سفيرن جي دعوت ۾ ڪونه ملي ھا. اِھي لڙڪ ناھن، پر موتيءَ داڻا آھن ۽ موتيءَ داڻن جو قدر پارکو کي ئي ھوندو آھي. اھڙيءَ ريت صادق جو واقعو مون کي هڪ دوست ٻُڌايو ته ٿر ۾ ھڪ پَٽيل جي شادي ۾ صادق دل کولي ڳايو ۽ مٿس نوٽن جي برسات ٿي وئي- پر راڳ ختم ٿيڻ تي صادق ھڪڙو نوٽ به نه کنيو. جنهن تي اسان کانئس سبب پڇيو ته ھن چيو ته ڳائڻ تي پئسا وٺڻ تي مون کي شرم ٿو اچي. اِھو ھو اسان جي ٿر بر کي زندگي، خوشيون ۽ جدوجھد ڏيندڙ اسان جي ٿر جو ٻاٻيھو صادق، جنهن جي يادگيرين جا مون وٽ دفتر ڀريل آھن، پر بي چاڪائيءَ جي ڪري ايترو لکان ٿو ته شيخ مجيب شيخ اياز جي ڪلام جي ھن سِٽ ته "نيٺ ته ڊھندي، ڪيسين رھندي، دوکي جي ديوار" جي حوالي سان ھڪ ڀيري چيو ھو ته "جي ايم سيد! سنڌ ۾ اھڙي شاعري ھوندي، سنڌ جا مُرده ڇو نٿا جيئرا ٿين"- ۽ آئون به اڄ حيران ٿي چوان ٿو ته ٿر ۾ اياز جي شاعري ۽ صادق جو آواز ھو، پوءِ به ٿر ۾ ڏُڪار ڇو ٿي پيا!؟
(روزاني سنڌ اڪسپريس، فيبروري 2015)