صحراءِ ٿر جي درد جو آلاپ: صادق فقير ؛ دولت رام کتري
صادق فقير پنهنجي فن ۽ شخصيت ذريعي ماڻهن جي دلين تي راڄ ڪيو. صادق پنهنجي مٺڙي آواز ۽ راڳ جي ڪمال ۾ روحانيت جي تڪميل ڪئي. هن جو آواز جڏهن ريڊيو ۽ ٽي وي تي نشر ٿيو، تڏهن هن جي آواز کي ڏيهه توڙي پرڏيهه ۾ تمام گهڻي مڃتا ملي. صادق فقير سنڌ جو تخليقي راڳي هو ۽ هن هميشه چونڊ ۽ سنجيده شاعري ڳائڻ کي ترجيح ڏني. هن جديد سنڌي شاعري کان علاوه لوڪ گيت پڻ ڳايا. هن ميران ٻائي ۽ ڪبير ڀڳت جا ڀڄن پڻ ڳايا. هن فيض احمد فيض کي پڻ ڳايو ته مرزا غالب کي به ڳايو. هي اڃا ڪجهه ڏينهن جي ڳالهه آهي، جڏهن 23 فيبروري 2015 جي شام جو هو اسان دوستن کان موڪلائي، عمرو ڪرڻ لاءِ ڀلي پار ٿي ويو. تڏهن هن سڀني دوستن کي چيو ٿي ته دعا ڪيو، خيرخيريت سان سفر ڪري واپس موٽون. هن اسان کي ڀاڪرن ۾ ڀري هميشه جيئن ٽهڪ ڏيئي موڪلايو، ۽ 24 فيبروري تي عمرو ادا ڪرڻ لاءِ سعودي عرب روانو ٿي ويو ، پر 26 فيبروري جو منحوس ڏڻ اسان لاءِ اها خبر کڻي آيو ته "صادق فقير روڊ حادثي ۾ وفات ڪري ويو آهي ۽ هو اسان جي وچ ۾ ناهي رهيو".
صادق جي وڇوڙي جو ڏک اهڙو آهي جيڪو اسان جي روح ۾ رهجي ويو آهي. 26 فيبروري کا پوءِ صادق جي وڇوڙي تي سموري سنڌ سوڳ ۾ نظر آئي. سوڳ جو عالم اهو آهي جو سنڌ جو هر ماڻهو هن کي ياد ڪندي روئي ٿو. هن جي وڇوڙي تي ٿر جون هوائون سوڳوار بڻيل آهن ۽ مٺيءَ جو گهٽيون اداس آهن. مٺي جو هر ماڻهو اداس آهي. هر ماڻهوءَ سان محبت ڪرڻ وارو صادق جڏهن مٺيءَ جي گهٽين مان گذرندو هو ته هر ڪنهن سان ٽهڪ ڏيئي ملندو هو. هر ماڻهوءَ سان نياز مندي هوندي هئي. ڪنهن دوست کي هو پيار مان شهزادو چوندو هو، ڪنهن کي محبوب سائين ته وري مامي وشني کي خانداني چوندو هو. چاچي رتن جي هوٽل تي اسان سمورا علم ادب ذوق رکندڙ دوست ڪچهريون ڪندا هئاسين. پيارو شيواڻي، دليپ ڪوٺاري، کاٽائو جاني، ماما وشن ٿري، ممتاز نهڙيو، نصير ڪنڀار، سائين دليپ مهيشوري، ۽ ٻيا سمورا دوست انهي ٿاڪ تي گڏ ٿي بحث مباحثا ڪندا هئاسين. هڪ ٻئي سان ڀوڳ چرچا ۽ وري صادق جا ٽهڪ هوندا هئا- پر ڇا هاڻ صادق جا ٽهڪ ۽ سُر نه ٻُرندا؟ صادق ته جتي ويو، ٿي اتي پنهنجون يادون ڇڏي ٿي آيو. هن جي سموري زندگي سفر ڪندي گذاري. هو ڪڏهن به نه ٿڪبو هو. هر هنڌ هر پروگرام ۾ پهچي ويندو هو. هن ماڻهن ۾ محبتون ورهائڻ سکيون ۽ بدلي ۾ سنڌ جي ماڻهن هن کي تمام گهڻيون محبتون ڏنيون. مٺي جي علمي ادبي سرگرمين ۾ هو هميشه اڳڀرو هوندو هو. مٺيءَ ۾ ادبي سنگت کي سرگرم هن ئي ڪيو. مٺي ۾ جيڪي به علمي ادبي پروگرام ٿيندا هئا، انهن ۾ هو نوجوانن جي رهنمائي ڪندو هو.
صادق فقير هاڻي سنڌ کي الودع ڪري، ان پار ڏانهن لڙي ويو آهي جتان ڪو به موٽي ناهي آيو. هن جي وڇوڙي کانپوءِ صادق فقير سان محبت ڪندڙ سمورا دوست يتيم ٿي پيا آهيون. سنڌي موسيقي ڇوري ڇني ٿي وئي آهي. هاڻي سنڌ جي اسٽيجن تي صادق فقير جا سُر ٻرندي نظر نه ايندا، پر هن جو يادون ڪيئن ٿيون وسري سگهن.
5 مارچ تي هوليءَ جي ڏهاڙي جڏهن سنڌ جي ٻيجل صادق فقير جو مڙهه سعودي عرب کان مٺي آندو ويو، تڏهن هر اک آلي هئي. صادق فقير جي آخري سفر دوران مٺي جي ماڻهن ڇتين ڀتين تي چڙهي گل نڇاور ڪيا. مٺيءَ جي گهٽين ۾ عورتون پار ڪڍندي روئندي نظر آيون. مٺي جي هاءِ اسڪول گرائونڊ تي جڏهن جنازي نماز پڙهي پئي وئي ته اتي موجود هندو ڀائرن پڻ پنهنجي عقيدي موجب گيتا جا پاٺ ۽ شلوڪ پڙهي، صادق جي روح لاءِ دعا گهري. ساڳيءَ ريت جڏهن صادق فقير جي مڙهه کي لحد ۾ لاٿو ويو، تڏهن مون سميت ڪيترن ۽ اديبن شاعرن شيخ اياز جا گيت، ڪبير جا ڀڄن ۽ لطيف جون وايون ڳائي، شاندار اعزاز سان صادق فقير کي الوداع ڪيو. صادق فقير مذهبي رواداري ۽ محبت جو مجسمو هيو، جو هن جي آخري سفر ۾ سنڌ جي هر مذهب ۽ طبقي سان تعلق رکندڙ ماڻهن شاندار اعزاز سان هن کي الوداع ڪري، شرڌانجلي ڏني. سنڌ جو ٻيجل صادق فقير سُڏڪن، آهن، دانهن ۽ گيتن ۾ ڌرتي ماءُ جي هنج ۾ سمهي پيو آهي، پر هن امر راڳيءَ جا گيت سنڌ جو سڏ پراڏو بڻجي گونجندا رهندا.
ٻار ٻُڍا سڀ جوان رُنا،
رُنو تو لاءِ آسمان،
تو هي ڇا ڪيو ڀڳوان!