آف دي ريڪارڊ : اياز گل
مونکي اها خبر نه هُئي ته ڪو صادق فقير منهنجي اها وائي ڳاتي آهي. مون کي ان جي خبر تڏهن پئي، جڏهن نصير مرزا، ادل سومرو، بخشڻ مهراڻوي ۽ ٻيا دوست مٺيءَ مان واپس آيا هيا. تن ٻڌايو هو ته مٺيءَ جي هڪ راڳي صادق فقير تنهنجي وائي"توکان ٿيندي ڌار…" ڳاتي آهي ۽ زبردست ڳاتي آهي. سندن ڪيل تعريف مان مون کي اهو ته اندازو ٿي ويو هو ته هن يقينن سٺي ڳاتي آهي. تڏهن ئي اهڙن سريلن شاعرن ان جي تعريف ڪئي آهي. خاص ڪري نصير مرزا جو ته تعلق به ريڊيو سان هو. جنهن کي سٺي ۽ خراب ڪمپوزيشن جي ڄاڻ به هوندي آهي. پر اهو اندازو نه هو ته ڪو صادق فقير نالي اهو راڳي نوجوان هوندو. فقير جو ٻڌي مون اهو تاثر ورتو هو ته ضرور ڪو پوڙهو هوندو.
پر جڏهن
ساڻس ان ڳايل ڪلام کان ٽي سال پوءِ ملاقات ٿي ته اهو ڏسي خوشگوار حيرت ٿي ته هو پوڙهو نه پر نوجوان نڪتو. بهرحال پهريون ڀيرو صادق فقير جو اهو ڳاتل ڪلام مون تڏهن ٻڌو، جڏهن پنهنجي دوست ڪوثر ٻرڙي اهو ڪلام ريڊيو حيدرآباد تي ريڪارڊ ڪرايو ۽ پوءِ ٻڌائڻ لاءِ اها ريڪارڊنگ مون ڏانهن موڪلي.
مونکي به اها ڪمپوزيشن ڏاڍي وڻي هئي. باوجود ان جي ته اهو ڪلام پهرين به 1976ع ۾ ريڊيو تي ڳايل هو. ان جي به ڌن بهتر هُئي ۽ صادق فقير کانپوءِ به اها وائي سرمد سنڌي، وحيد علي، ارشد محمود، شازيه خشڪ سميت چوڏنهن پندرنهن ڳائڻن ڳاتي- پر اها حقيقت آهي ته جنهن دل ۽ درد سان صادق فقير اها وائي ڳائي، تهڙي اثرائتي ڪنهن ٻئي نه ڳائي. صادق جي آواز جو پنهنجو جادو ۽ اثر هو. هو جيئن ته پاڻ نوجوان هو، تنهن ڪري به شايد هو ان وائيءَ سان انصاف ڪري ويو. ان شعر جي جيڪا ڊمانڊ هئي، ان تي صادق فقير ئي پورو لٿو هو. هن منهنجي ٻي به تمام گهڻي شاعري ڳاتي آهي ۽ شيخ اياز کانپوءِ شايد هن گهڻو ڪري منهنجي ئي شاعري ڳائي آهي.
جڏهن مان سنڌي ادبي سنگت جو سيڪريٽري هيس، تڏهن مٺيءَ ۾ هڪ محفل ٿي هئي جنهن ۾ مان به شامل هيس. اتي صادق فقير جي مامي حسين فقير، توکان ٿيندي ڌار…. واري اها وائي ڳائي هئي. تڏهن صادق فقير مون کي پهريون ڀيرو اهو ٻڌايو ته ان وائيءَ جي ڌن سندس مامي حسين فقير ئي ٺاهي آهي. هو البت وڏي عمر جو پوڙهو ماڻهو هو. انهيءَ ملاقات کان پوءِ صادق فقير سان ملاقاتن جو سلسلو شروع ٿي ويو هو. دوست بڻجي ويو هو. جڏهن به سکر ايندو هو ته منهنجو مهمان بڻبو هو ۽ ائين مان به فيمليءَ سان ٿر ويندو هيس ته سندس مهمان ٿيندا هياسين. پوءِ ڪيتريون ئي منهنجي شاعريءَ جون ڌنون ۽ ريڪارڊنگ هن منهنجي آڏو پئي ڪرايون. صادق فقير جهڙو سريلو راڳي هو، اهڙو پُرخلوص ۽ محبتي ماڻهو هو. هر قسم جي برائي جيڪا عام طور فنڪارن ۾ هوندي آهي، تنهن کان پاڪ هو.
سندس اوچتو ائين وڇڙي وڃڻ جو وڏو صدمو رسيو اٿم. سندس وڃڻ جي وهي ڪانه هُئي.
"توکان ٿيندي ڌار……" وارو ڪلام صادق فقير جي حوالي سان اڄ نه رڳو سنڌ واسين جو ترجمان بڻجي ويو آهي، پر هاڻي مونکي ايئن محسوس ٿئي ٿو ته ڄڻ مون اها وائي لکي ئي صادق فقيرلاءِ هُئي. اڄ جڏهن هو پاڻ کان ڌار ٿي ويو آهي ته اهو ڪلام اڄ صادق فقير تي ئي ٺهڪي ٿو اچي ته:
توکان ٿيندي ڌار، کلندي کلندي يار
لڙڪ لڙي پيا لار ڪري.
(روزاني عوامي آواز، ڪراچي)