شخصيتون ۽ خاڪا

صادق فقير توکان ٿيندي ڌار

ڪتاب ”صادق فقير توکان ٿيندي ڌار“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هن ڪتاب جو مرتب ليکڪ ۽ محقق اسحاق سميجو صاحب آهي. سنڌ جي ٻاٻيهي، آواز جي دنيا جي نرالي نانءُ صادق فقير بابت بهار جي ڀَريءَ مُند ۾، هڪ ڀلاري ديس تان هن جي حادثاتي موت جي نڀاڳي خبر آئي هئي، ۽ هزارين حسرت جي موتين ۽ گلابن آپگهات ڪري ڇڏيو هو. هن ڪتاب ۾ اسحاق سميجي صادق فقير بابت لکيل مضمونن، تاثرن، تعزيتي نوٽ بوڪ، سندس زندگي بابت خاڪن، سندس وڇوڙي تي شاعرن جي منظوم ڀيٽا کي ڪتابي شڪل ۾ سهيڙي پيش ڪيو آهي.
Title Cover of book صادق فقير توکان ٿيندي ڌار

...۽ جڏهن راڳ کي روڳ لڳي ويو! ؛ مقبول حفي بخاري

افراتفري ۽ فتني بازيءَ جي هن ڪٺن دور ۾ جتي موت پنهنجي معنيٰ وڃائي چڪو آهي، روز ڪيترائي ماڻهو حادثن، ڌماڪن، گولين ۽ بيمارين توڙي بک ۾ مرندي ٻڌون ٿا، دل هاڻ ڪنهن موت جو ٻڌي لرزي به نٿي- پر ڪالهه جيئن ئي ٽوئيٽر تي صادق جي موت جي خبر جو الرٽ ظاهر ٿيو ته هينئن کي جهٻي آئي ۽ ذهن ۾ زلزلو برپا ٿي ويو...!! صادق جو موت منهنجي لاءِ ان ڪري به ڏکوئيندڙ هو جو صادق سان ڪي گهڙيون "راز- نياز" جي الستي ڪچهرين ۾ گذريون هيون. ڏکائتو ان ڪري به ٿيو هئس ته مون کي لڳو ڄڻ سنڌ جي هوائن ۾ آلاپجندڙ خوبصورت راڳڻي وڌوا ٿي وئي هجي...!! ٿر جي ڀٽن مان گونجيل "ٻيجل" جي صدائن جو ٻيو جنم صادق فقير جو آواز هو، جيڪو ڀالوا جي ڀٽن مٿان گونجندو، سڄيءَ سنڌ کي سراپي ڇڏيندو هو. ماڻهو جيڪو صبح جو ننڊ مان اک کوليندي ئي هزار پريشانين جي ور چڙهي پنهنجي وجود کان پري ٿي ويندو هو، صادق جون صدائون ان بيچين ۽ ڀٽڪيل روح کي ٻانهن مان جهلي، سندس وجود کي ويجهو وٺي اينديون هيون. سنڌ جو هيءُ اربيلو راڳي، جنهن لاءِ خود شيخ اياز به اهو ئي اظهار ڪيو، جيڪو "وڃو ڪنويليو وڃو- وڃي پرينءَ کي چئو" نظم ٻڌي، مون به سوچيو هو.
1997ع جي ڪا شام/سانجهه هئي ۽ بسنت هال حيدرآباد ۾ صادق جي آواز جا پڙلاءُ گونجي رهيا هئا. آئون ۽ خالد آزاد وگهيو هٿ هٿن ۾ ڏئي اڳوڻي فردوس سئنيما واري روڊ وٽان گذري، پنڌ ئي پنڌ اندر جا اوجاڳا اوريندا، رات جي پوئين پهر ۾ بسنت هال ۾ پهتا هئاسين. اها صادق سان منهنجي پهرين روبرو دلبري هئي. صادق جي صدا حيدرآباد جي هوائن ۾ وکري ته مون کي لڳو ڄڻ شيخ اياز سندس ڪمري ۾ ميڻ بتي ٻاري لکي رهيو هو ۽ سندس شاعريءَ کي ٿر جي ڀٽن ۾ اها صدا ملي وئي هئي، جو شيخ اياز جي ڪويتا تشنا نه رهي. اهو پهريون دفعو هو جو ڪنهن عظيم تخيل کي عظيم سُر ملي ويا هئا ۽ شاعري امر ٿي وئي هئي. صادق جڏهن شيخ اياز جو غزل/نظم ڳائيندو هو ته هر روح کي پنهنجي اندر جي درد جون جهلڪيون ڏسڻ ۾ اينديون هيون. بس! ائين چوان ته صادق جي لبن کي ڇُهي شاعريءَ جا ٿڪ لهي ويندا هئا، راڳڻي سهاڳڻ هوندي هئي.
لاڙ بدين جي علي بندر سان ٽڪرائجندڙ کاري پاڻيءَ جون لهرون ۽ تمر جي ٻيلن ۾ سرسراهٽ ۽ هوا جون مدهوشيون... ڪارونجهر جو نظارو، ٿر جون اوچيون ڀِٽون، ڀالوا جي مارئي، روپا ماڙيءَ جو دودو ۽ ٻاگهي، ڪينجهر جي نوري ۽ ڀنڀور جي سسئي جي "دردِ سفر" جون ڪٿائون... سمورو حسن صادق جي صدا ۾ سمايل هو. صادق جا نظم کي مليل آلاپَ نظم جي مڪملتا جو اعزاز بڻبا هئا، پر اوچتو ئي اوچتو اهو صادق جنهن جي گلي ۾ ڀڳوان جون صدائون هر وقت بيچين هونديون هيون، اهو صادق جنهن لاءِ آئون ٿو چوان ته هو راڳ جو شهنشاهه هو ۽ راڳڻي سندس راڻي هئي، جيڪا سندس وڇوڙي کان پوءِ ويراڳڻ ٿي پئي آهي- اهو صادق جنهن شيخ اياز جي شاعريءَ جي اُڃ لاٿي هئي... ها! اهو صادق فقير مڪي شريف ۾ روڊ حادثي جو شڪار ٿي، اسان کان وڇڙي چڪو آهي- ۽ جڏهن راڳڻي اداس ٿي وئي آهي ته سندس ئي ڳايل گيت "صدائون ته هونديون، جڏهن مان نه هوندس" لبن تي هُري رهيو اٿم. صادق جو وڇوڙو سنڌي راڳ جو وڏو نقصان آهي ۽ اهو خال وڏي وقت تائين ڀرجڻ ناممڪن آهي.
چئو تون مون کان پوءِ، ڪنهنجو ٿيندين ڪينرا،
واڪا ڪندي ووءِ، صديون تو لئه سنڌڙي!!
(روزاني ڪوشش حيدرآباد)