شخصيتون ۽ خاڪا

صادق فقير توکان ٿيندي ڌار

ڪتاب ”صادق فقير توکان ٿيندي ڌار“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هن ڪتاب جو مرتب ليکڪ ۽ محقق اسحاق سميجو صاحب آهي. سنڌ جي ٻاٻيهي، آواز جي دنيا جي نرالي نانءُ صادق فقير بابت بهار جي ڀَريءَ مُند ۾، هڪ ڀلاري ديس تان هن جي حادثاتي موت جي نڀاڳي خبر آئي هئي، ۽ هزارين حسرت جي موتين ۽ گلابن آپگهات ڪري ڇڏيو هو. هن ڪتاب ۾ اسحاق سميجي صادق فقير بابت لکيل مضمونن، تاثرن، تعزيتي نوٽ بوڪ، سندس زندگي بابت خاڪن، سندس وڇوڙي تي شاعرن جي منظوم ڀيٽا کي ڪتابي شڪل ۾ سهيڙي پيش ڪيو آهي.
Title Cover of book صادق فقير توکان ٿيندي ڌار

سنڌي سنگيت جي چاندني اماس ۾ تبديل ٿي وئي! ؛ مجيب ناريجو

هو، جنهن جو آواز سنڌ جي درد جو لباس هو، هو جيڪو اداسيءَ ۽ اٻاڻڪائيءَ جي ڪيفيتن کي سُرن جي رنگن سان رنگي دل ۾ لڪيل اڌمن ۽ لڙڪن جي تصوير بڻائيندو هو. هو جڏهن ڳائيندو هو ته سنڌ جو اداس روح پنهنجو عڪس پَسائيندو هو. هو جڏهن چوندو هو "اچين ته منهنجي اماس ۾ آ".... ته اداسيءَ جو انگاس اڀ تائين کڙو ٿي ويندو هو، جنهن جي هيٺان چنڊ ستارا لاحد جي لهر ۾ لڙهندا رهندا هئا- ۽ اهي ماڻهو به روئندا هئا، جن کي پنهنجي روئڻ جي سبب جو به پتو نه هوندو هو. هو سببن کان مٿانهون هو. هو جُڳ جُڳ جو جوڳي هو. (اهو جوڳ هن جي وس جو نه هو، ڇو ته اهو جوڳ ڪنهن جي به وس جو ناهي هوندو.) هو ازل کان پنهنجي سفر ۾ آهي، هو وري ايندو. هو وري به ايندو ۽ وري به ماڻهو هن کي صادق نه به سهي، ڪنهن ٻئي نالي سان ئي سهي، سڃاڻندا ۽ چوندا، "هن جي آواز ۾ صدين جي صدا آهي. "
هو لفظن ۾ اچار جي هٿن سان معنائن جو ساهه ڦوڪيندو هو. جڏهن چوندو هو ته "ٿي املتاس تان ڪُوڪ ڪويل ڪري، ’هو‘ پري آ پري. " ’هو‘ ڪنهنجي لاءِ هجي به يا نه به هجي، سچ ته دل کي آسرو ٿي پوندو هو ته ’هو‘ آهي، پري ئي سهي. "مڌ جيڪو به آهي ڪلالو ڏيو، رات گھنگھور آ، ڪيئن به ٽاڻو ٽري"چئي، بس ڪندو هو ته ٻاڪاريندڙ سنڌ جو ڪو حساس ماڻهو ڄڻ ته بيچينيءَ جي درياءَ ۾ ٿاڦوڙا هڻي، پار پوڻ جا وس ڪندو هجي.
هو پنهنجي دور جي هر نمائندي شاعر جي زبان هو. هر شاعر جي ڇا پوري هڪ دور جي ۽ ان دور مٿان پيل صدين جي اثرن جي زبان ۽ لهجو هو. هن جي اها وڏي خوبي هئي ته اياز جنهن جي شاعريءَ ۾ "ست سمنڊ" آهن، انهن سمنڊن ۾ لڪل سونامي چوڏهينءَ جي جنون کي جتي به جھاڳيندي نظر اچي ٿي ته هو (صادق) انهيءَ ولوڙ کي وڏي آسانيءَ سان بيان ڪري وٺندو هو. اهو ئي سبب آهي جو اياز چيو ته صادق فقير جي روپ ۾ منهنجي شاعريءَ کي آواز ملي ويو آهي.
ٿر جي اڃاري ڌرتيءَ تي جنم وٺندڙ صادق پنهنجي مزاج ۾ درياهه وانگر هيو. جنهن سان به مليو، تنهن سمجھيو ته هو منهنجو دوست آهي. اڄ جڏهن هو جاڳيل اکين لاءِ ديدار جو تا ابد روزو بنجي ويو آهي، هن کي ٻيهر نه ڏسي سگھڻ جو صدمو پٿر بنجي ڄڻ ته سموري ديس تي وڇائجي ويو آهي. هن جي وڇوڙي تي دل دل ۾ تڏو وڇايل آهي. هن کي ڪير ٻڌائي ته تو پڄاڻان سنڌي سنگيت جي چاندني اماس ۾ تبديل ٿي وئي آهي.
(روزاني عبرت ايڊيشن، 1.3.15)