مرکان شيخڻ
دهل گھرايم سهڻا مور چيندور،
مرشد جي ملي تي رهاڻ،
ڪرهيل جي جملي تي رهاڻ،
جيئن پير، لوڏون ڪندين سنڌ ۾.
2
شرنايون گھرايم سهڻيون، مورچنيدور،
مرشد جي ملي تي رهاڻ،
ڪرهيل جي جملي تي رهاڻ،
جيئن پير، لوڏون ڪندين سنڌ ۾.
يا سندس ٻي هيٺين عقيدت هن طرح آهي ته؛
هي ڪانڊيرو ڙي لس،
هي واسڙي وس،
آءُ کلندي ڪڏندي اچان،
ڪرهل ڏٺم سک يار ۾،
آئون کلندي ڪڏندي اچان،
ڀانڊاري ڏٺم سک يار ۾،
آئون کلندي ڪڏندي اچان،
هي واسڙي جي وس،
هي ڪانڊيرڙي لس.
مرکان جي لاڏن بابت شيخ محمد سومار جو ننڍڙو ڪتابڙو مرکان جا لاڏا جي عنوان سان ڇپيل آهي. جيڪو هن وقت ناياب ٿي ويو آهي. جڏهن مرکان شيخڻ حيات هئي، ان سمي دوران اسان کي سنڌي شاعري واري ڀاڱي ۾ پير نورالدين وفات 1095 جي شاعري جو هي نمونو ملي ٿو؛
بن ڪلمي بندگي ڪري، تو بندگي سچي سار،
جيون نت اُٺ راهه چلڻا، آخر اجڙ واس.
وانگر ئي پير صدرالدين حسيني (1920_ 1409) جي شعر جو هي نمونو هو ته؛
ٻانها تنهنجو تڪيو ڪنڊن ۾ ڪوڙ،
پسي رتا گلڙا، م وڃائج مور.
اتي وري سمنگ چارڻ (1200_ 1300 جي وچ ۾) جي ڪهڙي ادا هئي، سا هيٺ ڏجي ٿي؛
در آئي مڱڻي دان سڀڪو ڏي،
سپڙ سو ساري، جو جھوپڙين ۾ جھپڪي.
جيان پير پٺو/ شاهه حسن اپلاڻي (وفات 1248ع ) جي شاعري ۾ هن انداز جي هئي؛
ديبل پاس ڌڪلجي آيو آب اڀار،
مڪلي ماڳ مٿائين، ٿياسون ڌاروڌار.
۽ ڀاڳو ڀان (1300ع _ 1360 جي وچ ۾ ) جون دودو سومري جي شهادت تي هي سٽون؛
اڀ سڀ ڪنهن اچو، اڀ نه اوچوڪوءِ،
سئي به مٿي ٿيو، سورهيه سر سندوءِ.
جي ڀيٽا ۽ هن سموري دور جي شاعري جي اڀياس مان مرکان شيخڻ جي عقيدت وارن لاڏن جي پرک ڪرڻ سان معلوم ٿئي ٿو ته، ان وقت جو سگھاري ۾ سگھارو شعر ان قسم جو هو. باقي ساراهه جو انداز هر ڪنهن جو پنهنجو هو. ڪنهن وٽ پالڻهار جي ساراهه هئي، ڪنهن وٽ مرشد جي ته، ڪنهن وٽ سورهيه جي. ان دور جي ٻولي جا عڪس به سڀني جي شاعري مان چٽا نظر اچن ٿا. ۽ لهجن جي به پروڙ پوي ٿي.