ثنا ملوڪاڻي
ٻن ڀائرن مٿان ڄمندڙ خاندان جي پهرين ڇوڪري ثناء جي ڄمڻ تي سندس ڏاڏي قبيلي جي روايتن جي برعڪس سندس ڇٽي ڌام ڌوم سان ملهائي هئي. جنهن تي ڪافي عرصي تائين ڳوٺ وارا کلون ڪندا رهيا. سندس ماءَ پيءَ فلسطيني ڇوڪري ثناءَ محمود جي نالي کان متاثر ٿي، سندس نالو ثناءَ شهيد رکيو پر بعد ۾ شهيد لفظ سندس نالي مان حدف ڪيو ويو.
ثناءَ جڏهن وکون کڻڻ شروع ڪيون ته، سندس ڏاڏي ماءَ ۽ پيءَ فيصلو ڪيو ته، پٽن وانگر هن جي به ڏانوڻ وڍڻ جي رسم ادا ڪئي وڃي، پوءِ ٿالهه ۾ ڪٽي جا ڳوڙها ٺاهي، هڪ عورت مٿي تي کڻي بيٺو ثناء جي ڏانوڻ وڍڻ جي رسم ادا ڪئي ويئي. جيڪا ڳالهه ڪافي عرصو قبيلي ۾ موضوع بنجي وئي. کيس اسڪول ۾ پڙهڻ لاءِ موڪليو ته، قبيلي جي مردن اسڪول اوطاق ۾ هجڻ جو بهانو ڪري سندس اسڪول ۾ داخلا تي اعتراض واريو پر سندس پيءَ ۽ ڏاڏو بضد رهيا ۽ پوءِ هنن مجبورن کيس ڳوٺ جو اسڪول ڇڏائي شهر پڙهڻ لاءِ موڪليو.
ثناء پنهنجي تعليم جي شروعاتي سالن ۾ پوزيشن هولڊر رهي پر سيڪنڊري اسڪول ۾ وڃڻ وقت هوءَ ٽي بي جي بيماري ۾ مبتلا ٿي وئي، جنهن ڪري مائٽن سندس علاج ڪرايو، ۽ سندس اسڪول وڃڻ بند ڪري ڇڏيو. هي بيماري سبب ڪمزور ٿي ويئي ۽ ٻن سالن تائين اسڪول نه ويئي وري ٻيهر جڏهن مائٽن کيس اسڪول موڪليو ويو ته کيس خوف ٿيڻ لڳو ته، هاڻ امتحان ٿيندو ان ۾ فيل ٿي ويندس. انهي ڊپ ۾ پڙهڻ کان نابري واري ويهي رهي. هڪ سال بعد خالقڏنو ميموريل اسڪول ڀٽ شاهه ۾ داخلا ورتائين. جتان پرائمري پاس ڪرڻ بعد گورنمينٽ گرلس هايئر اسڪول ڀٽ شاهه مان مئٽرڪ ۽ گورنمينٽ هايئر سيڪنڊري اسڪول مان انٽر پاس ڪيائين.
جنوري 2006 ۾ امڙ جي وفات ڪري وڃڻ سبب ثناءَ کي ماءُ جو ڪردار به ادا ڪرڻو پيو جو سندس هڪ ننڍڙي ڀيڻ ۽ 2 سالن جو معصوم ڀاءُ کيس پالڻا پيا. گهڻين ذميوارين جي ڪري ثناءُ جي تعليم متاثر ٿي پر هن حوصلو نه هاريو ۽ تعليم جاري رکيائين. گڏوگڏ سماجي سرگرمين ۾ به حصو وٺندي رهي. جنهن دوران هن کوڙ ساريون تربيتون حاصل ڪيون جنهن ۾ ائڪشن ايڊ طرفان اسلام آباد ۾ ليڊرشپ ٽريننگ ڪيائين. ۽ سال 2008ع ۾ سيپ طرفان ڏکڻ ايشا ۾ جمهوريت جي بحالي بابت کٽمنڊو نيپال ٿيندڙ ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين ۽ پڻ نيپال جي ٻين وڏن شهرن ۾ ٿيندڙ ميٽنگ ۾ شرڪت ڪيائين.
سماجي تنظيمن سان وابستگي جي ڪري کوڙ سان جلسن جلوسن ۽ مظاهرن ۾ عورتن جي حقن جمهوريت جي بحالي ۽ تعليم جي بهتري جبري پورهيو، مذهبي هم آهنگي ۽ امن جهڙن موضوعن تي تقريرون ڪيائين.
سال 2008 ۾ ٽي انٽر ايڪٽيو ٿيئٽر تي لاهور مان تربيت حاصل ڪيائين ۽ جبري پورهئي مان آزاد ڪرايل هارياڻين جي زندگي بابت ٿيٽر ۾ ڪردار ادا ڪيائين. جنهن کي ڊان ٽي وي ڪاليڊواسڪوپ جي نالي سان نشر ڪيو. انٽرميڊيٽ پاس ڪرڻ تي سندس والد جي ڪجهه دوستن تجويز ڏني ته، هوءُ آرمي ۾ ڪميشن جو امتحان ڏئي فوجي آفيسر ٿئي پر آرٽ سان سندس لڳاءُ جي ڪري هُن يورنيورسٽي مان آرٽ پڙهڻ کي ترجيح ڏني ۽ ڪميونيڪشن ڊيزائن جي ڊگري حاصل ڪرڻ لاءِ فيڪلٽي آف سنڌ ۾ داخلا ورتائين.
يونيورسٽي جي تعليم دوران ثناءِ تي ٽي بي ٻيهر حملو ڪيو ۽ تعليم جي آخري سال ۾ سندس حالت خراب ٿي وئي ۽ سندس بچڻ جو آسرو ئي نه رهيو. جنهن ڪري سندس ڊگري هڪ سال ليٽ ٿي وئي.
ثناءَ کي يونيورسٽي جي فائنل امتحال ۾ ننڍپڻ جي شادين تي ٿيسز طور هڪ شارٽ ڊاڪومينٽري ٺاهي جنهن کي بيحد گهڻي مقبوليت ملي.
ثناءَ ٻهراڙين جي عورتن جي تعليم روزگار ۽ برابري جي بنياد تي حقن جي حاصلات لاءِ جاکوڙي رهي آهي ۽ هن اليڪشن ۾ بيهڻ سندس انهيءَ مهم جو حصو آهي.