شخصيتون ۽ خاڪا

سون سريکيون عورتون

تحقيقي مضمونن تي مشتمل هن ڪتاب جو ليکڪ ناميارو صحافي عثمان راهوڪڙو آهي.”سون سريکيون عورتون“ سنڌ جي کاهوڙي ليکڪ ۽ محقق عثمان راهوڪڙي جو ڏاڍو اهم ۽ ڪارائتو ڪتاب آهي. جنهن ۾ هن ٿر، لاڙ ۽ وچولي جي سدا حيات عورتن جي ڪردار کي دل سان اجاگر ڪيو آهي. هُن هڪڙي نئين تاريخ هن ڪتاب ذريعي قلمبند ڪئي آهي.
Title Cover of book سون سريکيون عورتون

نورالهديٰ شاهه

نورالهديٰ شاهه ٽکڙ جي اهڙي ڪهاڻيڪاره ڊرامه نويس ۽ شاعره آهي. جنهن شايد گنجي ٽڪر گام جو اهو ڳجهه ۽ اها مام پروڙي ورتي. جنهن کيس نه رڳو ٽکڙائي شاعرن ۽ اديبن ۾ منفرد سڃاڻپ ڏياري پر شايد سنڌ جي هي پهرين سيد زادي هئي. جنهن جي ڪهاڻين سنڌي سماج ۾ وڏي اوٿل ۽ پوٿل آندي. هن ڪهاڻي جي صنف ۾ نئون روح ڦوڪيو. مظلوم عورتن سان ٿيندڙ ڪلورن تي هن جي قلم ننگي تلوار جيان اهڙا ته وار ڪيا جو ظالم قوتون ۽ ڏاڍ جا ڪوٽ اڏيندڙ هن جي ڪهاڻين جا، قلم جا ۽ ذات جا دشمن ٿي کيس سامهون آيا. سندس پهريون افسانو “حويلي شريف” روزاني هلال پاڪستان اخبار جي صفحي “سگهڙين سٿ” ۾ صفحي جي انچارج فهميده حسين ڇپيو. جنهن جي ڇپجڻ سان ٿرٿلو برپا ٿي ويو. جنهن جي هن ليکڪا ڪابه پرواهه نه ڪئي. ۽ هماليه جي چوٽي جيان پنهنجي خيالن جي ڪايا پلٽ ڪهاڻين ذريعي ڪري بيٺل پاڻي ۾ اهڙا پٿر هنيائين. جن ذريعي جيڪي لهرون اٿيون، تن سنڌي ادب جي ڪنارن تي اهڙا ته عڪس چٽيا. جن جي عڪسن جا چٽ صدين جون صديون سنڌي ادب جي ڪينواس تي چٽا رهندا. سندس ڪيتريون شاهڪار ڪهاڻيون آهن پر جلاوطن، پاروٿو گوشت، فوٿ پاٿ، شريف زادي، ڪربلا، دوزخي، گورڪن ۾ هن عورتن ۽ گورڪن جي زندگي بابت جيڪي لفظن جو روپ ڏيئي معاشري ۾ ٿيندڙ انياءُ، ڏاڍ يا ظلم جا چٽ چٽيا آهن. تن جهڙي چٽسالي اڄ تائين گهڻا ليکڪ پنهنجي لکڻين ۾ نه چٽي سگهيا آهن. جئين ڪنڀار دلي، مٽ تي چٽيندو آهي. سندس ڪهاڻين جا ٽي ڪتاب 1 جلاوطن، 2 ڪربلا 3 رڻ ۽ رڃ جو اتهاس شايع ٿيا. جن کي جيڪا پڙهندڙن موٽ ڏني ۽ انهن جا ڪيترائي ايڊيشن ڇپيا. نورالهديٰ شاهه پنهنجي “جلاوطن” ڪتاب جي چوٿين شماري ۾ هيئن لکيو آهي ته “سنڌي پڙهندڙ جيڪو پاڻ به ان ساڳئي سماج جو حصو آهي. انهن ڪهاڻين کي پڙهڻ لاءِ اڄ به ايترو ئي مونکي ويجهو بيٺل آهي. ان کان وڌيڪ مون لاءِ ٻيو ڪهڙو ڪريڊٽ ٿي سگهي ٿو.”
هن جي شاعري ۽ ڊرامن کان اڳ سندس حياتي جي اها جهلڪ ته پاڻ 22 جولاءِ 1957ع تي حيدرآباد ۾ ڄائي. سندس خاندان جو تعلق ٽکڙ جي معزز سيد گهراڻي سان آهي. سندس والد عبدالهادي شاهه نوڪري سبب لاهور ۽ ڪراچي ۾ رهيو. ان ڪري نورالهديٰ شاهه جو ننڍپڻ به انهن شهرن ۾ جتي گذريو. اتي هن لاهور ۾ پرائمري، سيڪنڊري ۽ هاير حيدرآباد ۽ ڪراچي ۾ حاصل ڪئي. پاڻ ست ورهين جي ڄمار ۾لاهور ۾ هڪڙي بڪ سيلر جي دڪان تان پنهنجي والد سان ضد ڪري سعادت حسين منٽو جو ڪتاب خريد ڪرايو. ۽ پوءِ عصمت چغتائي کي به دل جي اکين سان پڙهيائين. سندس ڊرامو “رانديڪو” ۽ پوءِ جهنگل کي پي ٽي وي تي ڏسڻ لاءِ ماڻهن جا ميڙا هوندا هئا. ۽ ڊرامي وقت بازارون ويران ٿي وينديون هيون. ڪافي ماڻهو هن جون ڪهاڻيون ۽ ڊراما ڏسي مڇريا به. جن کيس گارين وارا خط به موڪليا، پر نورالهديٰ شاهه غيرروايتي انداز ۾ لکيو. ڪنهن جي به پرواهه نه ڪيائين. جيڪي سماج ۾ اوڻايون هيون، سي جئين جو تئين نروار ڪيائين. هن پردي جي پويان نه، بلڪه چٽي سج جي روشني جيان پنهنجي ڊرامن، ڪهاڻين ۽ پوءِ شاعري ۾ به ڪوڙهه جي مرض ۾ مبتلا ٿي ويل سماج جو عڪس چٽيندي رهي. پاڻ نگران صوبائي وزير به رهي ته، جيڪا سندس 1992ع ۾ نثري نظمن جي شاعري “قيدياڻي جون اکيون ۽ چنڊ” جي عنوان سان ڇپي. تنهن مان نموني طور سندس هي نظم ته؛

هرڪا عورت
ناهي تنهن هم بستري لاءِ،
هر عورت جو بدن ناهي خلقيو ويو،
رت جي ان هڪڙي بوند لاءِ
جنهن مان تنهن جو نسل وڌي سگهي.
هر ڪا عورت
اوچي برانڊ جي سگريٽ به نه آهي،
جنهن کي تون ٻن چپن ۾ اٽڪائي سگهين،
جنهن جو بدن بکايل ڪتي سان،
لوئين، چيرين ڦاڙين.
هو اڄ به بي باڪي سان لکي پئي.