شخصيتون ۽ خاڪا

سون سريکيون عورتون

تحقيقي مضمونن تي مشتمل هن ڪتاب جو ليکڪ ناميارو صحافي عثمان راهوڪڙو آهي.”سون سريکيون عورتون“ سنڌ جي کاهوڙي ليکڪ ۽ محقق عثمان راهوڪڙي جو ڏاڍو اهم ۽ ڪارائتو ڪتاب آهي. جنهن ۾ هن ٿر، لاڙ ۽ وچولي جي سدا حيات عورتن جي ڪردار کي دل سان اجاگر ڪيو آهي. هُن هڪڙي نئين تاريخ هن ڪتاب ذريعي قلمبند ڪئي آهي.
Title Cover of book سون سريکيون عورتون

سيرئين ۽ مورڙي جا گهاتو ڀائر

هاڻوڪي ڪراچي اڳي ڪلاچي جيڪو ميربحرن جي ڪڏهن بستي هو. جتي مائي ڪلاچي ۽ ميربحر رهندا هئا. هن بستي وٽان جيڪو سامونڊي ڪُن هو. سو به ڪلاچي جي نالي سان سڏيو، لکيو ۽ پڙهيو پيو وڃي. مائي ڪلاچي واري بستي ۾ اوڀايو ميربحر “ملاح” به رهندو هو. جنهن جا ست پٽ هئا. جن مان مورڙولنگڙو هو ۽ باقي جانٺا جوان هئا. سندن سيرئين ڀيڻ هئي. هو سمورا ڀائر گڏجي مها ساگر مان مڇي ماريندا هئا. هنن ڪيئي مڇ ۽ مڇيون ماريون هيون. هو کاري جا کيڙائو هئا. هنن ڪڏهن به لهرن کان ڪون لهرايو هو ته بحر جا اهڙا ميربحر هئا. جن جون زندگيون پاڻي ۾ جوان ٿيون هيون. هو مرڪندا به پاڻي ۾ هئا. هو عطر ۽ عنبير جا هيراڪ ئي ڪون هئا. سندن پلئو ڇلرن ۽ رڇن سان هو. سندن دلين جي ڪائناتن جي حسناڪين ۾ پاڻي جون لهرون ۽ ڇلرن جي ڇٽ هئي. هو جڏهن گڏجي ڪلاچي جي ڪُن ۾ مڇي مارڻ ويا. ۽ جڏهن پيا منهن مهراڻ ته شاهه سائين سندن ڪيفيت کي هيئن بيان ڪيو ته؛
گهنگهرڻا گهڻ ڄاڻ، مت مهائين،
ويا گڏجي وير ۾، پيا منهن مهراڻ،
اڳيان پويان ٽاڻ، ويا ويچارن وسري.
سڀئي ڀائر جڏهن ڪون وريا. سج لهي ويو. ته سندن گهرن ۾ پچار ٿي. ٻارن ٻچن ۽ مورڙي ۽ ڀيڻ سيرئين جو من ماندو ٿيڻ لڳو ته ڀائر ڇو ڪون آيا. اڳي ته ڪڏهن هنن کي دير ڪون ٿيندي هئي. جو سج نه لاهيندا هئا. پر اڄ ڇا ٿيو جو سج به لهي ويو. پر گهاتو ڪون وريا. سو سيرئين جڏهن درياءَ سمنڊ تي وڃي ٿي ته درياءَ سمنڊ کيس اوپرو لڳو. درياءَ ( سمنڊ) مان لهرون اهڙيون پي اٿيون جو هيبت ٿي لڳي، سيرئين پنهنجي حياتي ۾ اڳي ڪڏهن سمنڊ (درياءَ) ۾ اهڙي وحشت دهشت ڪون ڏٺي هئي. تنهن کان سمنڊ جي اهڙي دهشت ڏسي دانهن نڪري وئي. اڄ رڇ رنڊجي چڪا هئا. هن ڪناري تي بيهي ڀائرن کي سڏ ڪيا. پر ڪنهن به ڏسا تان کيس ڪوبه جواب نه مليو، کيس ڪوبه آس جو بتيلو ڏسڻ ۾ به نظر ڪون آيو. اها رات به اهڙي ته ڪاري رات هئي، جو ڪنارو به کائڻ پي آيو. سو هو واڪا ڪندي روئندي ۽ سڏ ڪندي گهر پهتي. جتي ڀاڄائين ۽ مورڙي کي درياءَ جي اوپرائپ ۽ ڀائرن جي ڪا خبر نه پوڻ بابت کين آگاهه ڪيائين؛
متو وهڻ، ڪُن چري،
ڀڃي سنبوهيون ساڄ،
مون وجهندي واجهه،
پرين پيا نه ڀن ۾ !!
۽ پوءِ هي وقت رات ٿي ته شاهه فرمايو؛
ماڪ ڀڄائين مولهيا، مٿان رات پئي،
اجهڻ لڳيون اوليون،
وڻن ونجهه وهي بانس جا ڪلاچان ڪهي،
ڪڏهه ڪون آئيو!
سيرئين، مورڙو ۽ ڀائرن جا ٻار ۽ زالون پريشان هيون. رات گذري، سج اڀريو پر گهاتوئن جو پتو ڪون پيو. مڙس گم ٿي ويا. هو جيڪي مٿير مڙس هئا. تن جي ڪا خبر ئي نه پئي. ڪنارو خاموش هو. سمنڊ ( درياءَ) سيرئين لاءِ اوپرو بنجي ويو هو. هو گهر ٿي آئي. ڪناري ٿي وئي، رڇ ٿي ڏٺائين. ۽ ڀائرن جا ٻار ڏسيو کيس اوسارا پي آيا. گهاتوئڙن جا ٿاڪ ڏسيو اندر سڙيو ٿي وئي. سندس اهڙي ڪيفيت جي عڪاسي شاهه سائين هيئن ڪئي ته؛
ڏهاڙي ڏٺم ڪيترا، مارئو جن موڪ،
گهر ۾ گهاتوئڙن جا، ٿا مارينم ٿوڪ،
لڏي ويا لوڪ، اونهي وئڙا اوهري.
سيرئين کي ٿاڪ، بازارون، گهر گهاٽ سڀ جا سڀ ايئن پي لڳا، جو هو اتان وڃڻ لاءِ اتاولي ٿي وئي هئي. پر ڀائرن ۽ پنهنجي وڏن جو ماڳ هو، جتي پي پنهنجن کان سواءِ جهڄي ۽ جهري. درياءَ جي مستي اڃان به وڌندي وئي. اهڙي سمي مورڙي اٽڪل سان اهڙا ڪير ٺهرايا. ڪو لوهي پڃرو ٺهرائي ان ۾ ويهي پاڻ کي ڪلاچي جي ڪُن حوالي ڪري، وڏا ڪات کڻي وڃي ان مانگر مڇ کي ماري. ان جي پيٽ مان ڀائرن جا لاش ڪڍي اچي ڪلاچي جي ڪناري تي دفن ڪرايائين. ۽ پوءِ سيرئين جيڪا ڪڏهن کلندي هئي. سندس ڇاڳ به هئا، پر هاڻي هيئن ٿيس جو؛
کلي جان کيڪاريان، ساٽي سڱ نه ڪن،
وارئو وهت وڃن، ڪن سڀاڳن سامهون.
هن جا چاڳ ڦٽي ويا. ڀائر ويا، ونجهه ويا، مورڙي کان سواءِ ڪير هو. جيڪو نئين سفر ۾ سندس ساٿي بنجي. مورڙو هو. جنهن وڏي مڙسي ڪري مانگر مڇ کي ماريو هو. جنهن بابت شاهه سائين جو سرگهاتو سمجهندڙن لاءِ وڏو سبق آهي. جنهن جي سمجهاڻي انب گوپانگ کان وٺي ڪيترا ڏاها سنڌين کي ٻڌائيندا رهيا آهن.

