ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي فن ۽ شخصيت متعلق مختلف ٻولين جي اديبن، شاعرن، فنڪارن ۽ موسيقارن جا ويچار
ـــ هري دلگير
اُڌيپور، ڪچ، هندستان
ٻارن جي سائڪالاجي سمجهڻ ڏکي آهي، سچ چوڻ ۽ سچ ٻڌڻ ڏکي ڳالهه آهي. ذوالفقار سيال کي اهو ڏانءٌ اچي ٿو.
ـــ جمال ابڙو
ذوالفقار سيال نئين ٽهيءَ جي انهن ٿورن شاعرن مان آهي، جن نئين فڪر سان گڏوگڏ فن سان به ناتو قائم رکيو آهي، هنن شعرن ۾ نون خيالن سان گڏوگڏ، فني پابندي پڻ آهي، جيڪا نون شاعرن وٽ مشڪل سان نظر اچي ٿي.
هن غزل، وائي، گيت توڙي آزاد نظم ۾، فارميٽ جي سڀني روايتن کي قائم رکندي به نوان نوان خيال ڀريا اهن، ذوالفقار سيال جا ڪي ڪي غزل توڙي نظم انفرادي فڪر جا حامل آهن، جيڪا سندس روشن مستقبل جي نشاني آهي.
ــــ تنوير عباسي
مونکي نوجوان شاعرن ۾ تنهنجي شاعري وڻندي آهي. خاص طرح غزل، مان ڏسان ٿو ته اوهان نوجوانن سنڌي غزل کي نئون موڙ ۽ نئون رنگ ڏنو آهي. غزل هاڻي عبدالحليم جوش، علي محمد مجروح، تنوير عباسي ۽ عبدالڪريم گدائيءَ جي غزلن کان به نواڻ ڏانهن وک وڌائي آهي. ان ڏس ۾ تنهنجون ڪوششون پڻ شامل آهن.
ـــ پروفيسر ڊاڪٽر اياز قادري
ذوالفقار سيال بنيادي طور ٻهراڙيءَ جو رهاڪو آهي، ڇو ته شعر ۾ پڪائي، پختائي، مقامي رنگ، نج ٻولي ۽ پنهنجي ماحول جو اثر گهڻي رياضت کانپوءِ پيدا ٿي سگهندو آهي. سندس ڪلام جي مزاج ۽ ٻوليءَ ۾ سنڌ جا ڳوٺاڻا ۽ ڳوٺڙا هاڻي به جهلڪا پيا ڏين.
ــــ ذوالفقار راشدي
مون ذوالفقار سيال جي ڪيترن ئي ڪتابن تي ويچاريو آهي. مان هن جي شاعريءَ کي سنڌ جي جاندار ۽ سٺي شاعري چوندس ۽ ذوالفقار جو نالو جديد شاعريءَ جو وڏو ۽ اهم نالو چوان ٿي.
ـــ ريٽا شهاڻي
پونا، بمبئي
ذوالفقار سيال، طارق اشرف معرفت منهنجو دوست ٿيو آهي ۽ پنهنجي گڻن ڪري هميشه رهندو. هن جي شخصيت ۽ شاعري جو فيصلو مشڪل آهي. هي شاعر به وڏو آهي ته ماڻهو به وڏو.
ـــ هري موٽواڻي
بمبئي، هندستان
ذوالفقار سيال انهن سڀني شين کي جيڪي ٻار جي ذهن ۽ پسند وٽان هونديون آهن. تن کي هڪ هنڌ گڏ ڪيو آهي. ذوالفقار انهن خوبصورت نظمن کان وڌيڪ ٻارڙن کي ٻيو ڪهڙو تحفو ڏئي ٿو سگهي.
ـــ مهتاب اڪبر راشدي
ٻاراڻي ادب تي لکندي ذوالفقار سيال جو نالو فهرست ۾ سڀ کان مٿي لکڻو پوندو. مان سوچيان ٿي. مان ٻار هجان ها. ننڍڙي پتڪڙي، اٺن نون سالن جي ذوالفقار سيال ايترو ئي هجي ها. مان هن ڀيري اقبال ۽ صوفي غلام مصطفيٰ تبسم جا نظم پڙهڻ بدران سندس گيت پڙهان.
ـــ نور الهديٰ شاهه
ذوالفقار سيال جي شاعري، هر انسان دوست شاعر جي شاعريءَ جيان انهيءَ سڏ جو پڙاڏو آهي. جنهن جي وِک وِک تي سچ جون صدائون ٻڌڻ ۾ پيون اچن. هن لفظن کي جيڪي اڪيچار معنائون ڏنيون آهن. تن کي هن جامع حيثيت بخشي ڇڏي آهي.
ــــ نياز همايون
ذوالفقار سيال سچ، سونهن ۽ سرت جو شاعر آهي. هن جي غزلن ۾ گلابن جي خوشبوءَ ڌرتيءَ جو پيار ۽ زندگيءَ جا حسين عڪس آهن. مان جيڪڏهن هن کي سنڌ جو خوبصورت ترين شاعر چوان ته وڌاءٌ نه ٿيندو.
ــــ وينا شرنگي
دهلي
ذوالفقار ڊاڪٽر به آهي. ذوالفقار اديب به آهي ۽ ذوالفقار لفظن جا رانديڪا ٺاهڻ ۾ ڪامياب ويو آهي. هڪ مُڪ ذوالفقار جي ٻي مُڪ ان ٻار جي، جنهن لاءِ هو لکي ٿو بلڪل ڪلاشنڪوف جهڙي آهي. شاهه کان علامه آءِ آءِ قاضيءَ تائين، علامه آءِ آءِ قاضيءَ کان ذوالفقار سيال تائين پنهنجي شاعريءَ ۾ نصيحت ۽ سچائي جا سبق ڏنا آهن. ذوالفقار سيال اسان سڀني اديبن ۽ شاعرن مان ادب جي آسمان جي بلنديءَ تي آهي جو ٻارن لاءِ لکي ٿو.
ــــ خيرالنساءَجعفري
ذوالفقار سيال سنڌي ٻوليءَ جو سجاڳ، سريلو ۽ سرواڻ شاعر آهي. هن جي شاعري سندس ٽهيءَ جي سڀني شاعرن کان نرالي ۽ مٿانهين آهي. بلاشڪ هو سنڌي زبان جي وڏن، خوبصورت ۽ بهترين شاعرن مان هڪ آهي.
ــــ ڪامريڊ ڪريم بلوچ
ذوالفقار سيال تمام حساس طبيعت جو مالڪ آهي، خوش اخلاق ۽ کل مک انسان آهي. منهنجي دعا آهي ته ذوالفقار سيال اڃان گهڻو لکي ته جيئن سنڌي شاعريءَ ۾ خوبصورت واڌارو ٿئي. هن جي قلم مان سر، سنگيت اڃان ڦٽندو رهي. هي سونهن، سچ ۽ پيار جو شاعر آهي.
ــــ وحيده غزل
ذوالفقار سيال ۽ ٻين ليکڪن کي جس آهي، جو هو ٻارڙن لاءِ لکن ٿا. هو ايترو ئي ڪري سگهن ٿا، جيترو ڪري رهيا آهن. اها هنن ۾ سجاڳي آهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال، سنڌي ادب ۾ زبردست ڪم ڪيو آهي.
ـــ انور پيرزادو
ذوالفقار سيال جي شاعري خوبصورت عڪسي شاعري آهي، جنهن ۾ لفظ شاعر جي آڏو قطار ڪيون بيٺا آهن ۽ حڪم جا غلام آهن.
ـــ عنايت بلوچ
ڊاڪٽر ذوالفقار سيال شاعر سان گڏوگڏ هڪ سٺي، همدرد ۽ پياري شخصيت جو مالڪ آهي، ذوالفقار کي آئون ننڍپڻ کان هڪ پاڙيسري جي حيثيت ۾ پڻ سڃاڻان. پر وقت جي دز ۽ ڌوڙ هن جي ڪنهن به معصوميت، سچائيءَ کي ناهي لٽيو. هو اڄ به ڏاڍو سٺو، پرڪشش، سادو ۽ معصوم شاعر آهي. سندس صاف گوئي، ڪيترن ئي ماضيءَ واري ذوالفقار سان هم ڪلام ڪيو آهي. ذوالفقار جون ڪيتريون ئي خوبيون آهن. هڪ خوبي جيڪا اهم آهي. اها هيءَ تي هو عزت ڏيڻ به ڄاڻي ۽ عزت وٺڻ به ۽ لوڪ ڪٿا جي ڪهاڻين وانگي، معصوم، نماڻو ۽ ديوتا لڳندو آهي. سندس شاعري اوهان پڙهو، جيڪا هن جي پنهنجي شخصيت وانگر معصوم پئي ڀاسجي.
ـــ شاهده کوکر
سنڌي شاعريءَ جي ميدان جو هڪ اڏول شاعر، تسلسل جي مضبوط ڪڙي! سنڌي ادبي سنگت جو نمائندو. جنهن جي شاعريءَ جي پس منظر ۾ سوين نه بلڪه هزارين عجيب و غريب ڪردار موجود آهن، جنهن اسان کان به پهريان پنهنجي ادبي سفر جو آغاز ڪيو. هن وقتن بوقت انهن هستين سان همسفر رهيو، جن کي سنڌ ۽ سنڌي ماڻهو ڪڏهن به وساري نه ٿا سگهن. سنڌي شاعري ۾ “ذلف” ڪڏهن محبوبا جي زلفن جيان خم ۽ پيچ، واس ۽ ور ٿو پکيڙي ته ڪڏهن معصوم ٻار جيان نفيس کان نفيس تر جذبا ٿو بيان ڪري، ته ڪڏهن سچ جي ذوالفقار بنجي ڪوڙ جي خلاف برسر پيڪار آهي. جنهن کي ڪنهن به سند جي ضرورت ناهي، جيڪو ڪجهه آهي، اهو پنهنجي شخصيت ۽ ڪردار جو پاڻ ئي آئينو آهي. فن ۽ فڪر جي حوالي سان پنهنجي ساٿ سان سلهاڙيل ادبي حلقي جو نمائندو آهي. جنهن وٽ پنهنجا ترڪيبي نمونا ۽ عڪس آهن. “چهرا چنڊ گلابن جهڙا” گيت ۽ غزل جو ڪتاب آهي. جنهن ۾ راڳ، ردم سان گڏ فڪر ۽ فني گهرايون به آهن.
ـــ سرمد چانڊيو
ذوالفقار سيال، يارن جو يار، دوستن جو دلدار، بنيادي طور تي مخلص، دردمند ۽ سچو ماڻهو آهي، اڄوڪي وقت ۾ اهي خوبيون جڏهن ته ماڻهو ۾ ڳولهيون نٿون لڀن. ان وقت ذوالفقار سيال جو وجود ادبي کيتر ۾ معجزي مثل آهي. ذوالفقار سيال ڇپجڻ سان گڏوگڏ وڌيڪ ڳايو ويو آهي، ان جو مطلب ته سندس شاعريءَ ۾ اهڙا ڳڻ موجود آهن، جيڪي ڳايا وڃن، ڇو ته ڳڻ ئي ڳائبا آهن ۽ منهنجي سندس دوستيءَ جي وسيع حلقي کي روشن ڪندا رهن. اها هڪ حقيقت آهي ته شاعري نه دورنگي آهي، نه ئي ڪنهن مجذوب جو خواب- تڏهن ته ذوالفقار سيال جي گيت، غزل يا نظم ۾ ڪٿي به توهان کي مدهوشي يا بي هوشيءَ جي ڪيفيت محسوس نه ٿيندي، بلڪ حقيقي رنگ جا عڪس چٽا نظر ايندا.
ـــ سميع بلوچ
ذوالفقار سيال جديد غزل جو نرالو شاعر آهي.
ـــ ڪرشن راهي
بمبئي-انڊيا)
ذوالفقار سيال ٻاراڻي ادب ۾ سٺو ڪم ڪيو آهي، ٻارن جي ذهنن مان خوف ختم ڪري انهن کي بهادر ۽ وطن دوست بڻايو. ٻارن لاءِ لکيل ادب کي ڳائي سگهجي ٿو. ان لاءِ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال کي جس آهي. جو هو ٻارن لاءِ لکي ٿو.
ـــ ڊاڪٽر الهداد ٻوهيو
سنڌي ڪيسٽن جي تاريخ ۾، سنڌي ڪيسٽن جي پهريون ڀيرو مهورت جو سهرو ذوالفقار سيال جي سر تي آهي. جو هن سنڌيءَ ۾ اها نواڻ پيدا ڪئي آهي. ان ڳالهه جو ٽرينڊ سيٽر آهي.
ـــ ناز سهتو
ذوالفقار سيال جي هٿن جي انهن سڀني آڱرين مان ڦول ۽ ستارا کڙن جن سان هن ٻارن لاءِ دلڪش ۽ خوبصورت نظم لکيا آهن.
ـــ نصير مرزا
تسان دي ڪتابان دا معياري تي “سٽاءٌ” ڏيک تي دل ڪون بيحد خوشي حال ٿئي اي. اينو تُسادا هڪ ڪتاب ڏهان ادبي ڪتابان دي برابر اي. اتني اُچي پرواز لائق صد تحسين اي. خدا نظر بد تون بچاوي تي پرواز تخيل تي قوت تخليق الله ڪري اور زياده. تسان سنڌ دي شهزادي شاعر هو- ته ٻهون سٺي انسان.
ـــ غلام ياسين فخري
ذوالفقار ڊاڪٽر به آهي. ذوالفقار اديب آهي ۽ ذوالفقار لفظن جا رانديڪا ٺاهڻ ۾ ڪامياب ويو آهي. هڪ مڪ ذوالفقار جي ٻئي مڪ ان ٻار جي جنهن لاءِ هو لکي ٿو. بلڪل ڪلاشنڪوف جهڙي آهي. شاهه کان علامه آءِ آءِ قاضيءَ تائين، علامه آءِ آءِ قاضيءَ کان ذوالفقار سيال تائين پنهنجي شاعريءَ ۾ نصيحت ۽ سچائي جا سبق ڏنا آهن. ذوالفقار سيال اسان سڀني اديبن ۽ شاعرن مان ادب جي آسمان جي بلنديءَ تي آهي جو هو ٻارن لاءِ لکي ٿو.
ــــ خيرالنساءَ جعفري
ذوالفقار سيال جا جيڪي به شعر مون پڙهيا. اهي سڀ وڻيا آهن. طارق اشرف کي شاعر نه وڻندا هئا. پر ذوالفقار سيال کيس شاعر طور پسند هو. اها هن جي خوبي آهي. هن قوم جي تقدير بدلائن لاءِ شعر چيا آهن. هن پنهنجي شعرن ۾ سچائيءَ جي ڳولها ڪئي آهي. هن ساڀيان کي سونهن ڏني آهي ۽ سونهن کي ساڀيان ڏني آهي. هر دور ۾ هن جي شاعري، ان دور جي سمجهي ويندي.
ـــ نذير ناز
ذوالفقار سيال جي شعرن ۾ قلبي واردات آهي. جيڪو به ماڻهو پڙهندو، اهو ضرور متاثر ٿيندو
ـــ پروفيسر سعيده بشير
جن به اونداهي دنيا ۾ ادب ۽ شعرن جا بلب بتيون جلايون آهن. انهن ۾ ذوالفقار سيال جو نالو مٿڀرو آهي.
ـــ الطاف شيخ
ذوالفقار سيال جي هٿن جي انهن سڀني آڱرين مان ڦل ۽ ستارا کڙن جن سان هن ٻارن لاءِ دلڪش ۽ خوبصورت نظم لکيا آهن.
ـــ نصير مرزا
ذوالفقار سيال جي لکڻين ۾ ميٺاس آهي. سندس شاعري مڻيادار موتي آهي، سندس تحرير ڪيل گيت ماکيءَ کان وڌيڪ مٺا، گلن کان وڌيڪ سرها آهن. سندس شاعري ۾ عجيب ڪيفيت سمايل آهي.
ـــ اياز پاٽولي
ذوالفقار سيال سنڌي ٻوليءَ جو سجاڳ، سريلو ۽ سرواڻ شاعر آهي. هن جي شاعري سندس ٽهيءَ جي سڀني شاعرن کان نرالي ۽ مٿانهين آهي. بلاشڪ هو سنڌي زبان جي وڏن، خوبصورت ۽ بهترين شاعر مان هڪ آهي.
ـــ ڪامريڊ ڪريم بلوچ
ذوالفقار سيال ٻاراڻي ادب جو پهريون شاعر آهي. جنهن جي ٻاراڻي ادب جي ڪتابن جي مهورت ڪئي آهي. هن هر اهو موضوع کنيو آهي، جنهن جو تعلق زندگيءَ سان آهي.
ـــ فيروزه سمون
ذوالفقار سيال وٽ نوان نوان خيال ۽ ويچار آهن، جن کي هن عام سلوڻي ٻوليءَ ۾ نهايت ڪاميابيءَ سان چٽيو آهي، ذوالفقار جا ٻارڙن لاءِ لکيل مجموعا ٻارن لاءِ ڪارائتيون سوکڙيون آهن. جيڪي ٻار جي ذهني تعمير جي عمل ۾ ڪارائتو ڪردار ادا ڪن ٿا، سنڌ ٽيڪسٽ بوڪ بورڊ بيورو آف ڪريڪيولم وارن کي هن جي ڪتابن مان ڪجهه نظم چونڊي نصاب ۾ شامل ڪرڻ گهرجن.
ـــ ادل سومرو
ڊاڪٽر ذوالفقار سيال حساس دل رکندڙ خوبصورت شاعر آهي.
ـــ عادل سخيراڻي
ذوالفقار سيال پنهنجي سماج جو به چڱي طرح مطالعو ۽ مشاهدو ڪيو آهي. هن سماجي زندگيءَ جي سمورن رخن تي پنهنجي شاعراڻي نظر وڌي آهي. اهو ئي سبب آهي جو هن جي ڪيترن ئي شعرن ۾ سماج جي غلط رسمن ۽ سماجي براين تي ڪڙي تنقيد ٿيل آهي. هن سنڌي سماج جي اندروني خرابين، ان جي ڪارڻن ۽ خارجي اثرن جو اڀياس ڪيو آهي. ڪورا جذبا، ڪوري ڳالهه! شاعر ڪا ڪا سٽ اهري سرجيندو آهي جا من تنبور جو تارون ڇيڙي، فضا ۾ مڌر سر پکيڙي ڇڏيندي آهي. اهڙيون ڀرپور سٽون مون کي ذوالفقار سيال جي شاعريءَ ۾ نظر آيون. هن جي شاعريءَ جي مطالعي مان معلوم ٿئي ٿو ته هن جديد شاعريءَ جو ٺيڪ ٺاڪ اڀياس ڪيو آهي. سيال جي شاعريءَ ۾ طبقاتي ۽ قومي سرت جا اولڙا به ملن ٿا.
ـــ تاج جويو
تسان دي ڪتابان دا معيار تي “سٽاءٌ” ڏيک تي دل ڪون بيحد خوشي حاصل ٿئي اي، اينوين تسا دا هڪ ڪتاب ڏهان ادبي ڪتابان دي برابر اي، اتني اچي پرواز لائق صد تحسين اي، خدا نظر بد توڻ بچاوي تي پرواز تخيل تي قوت تخليق الله ڪري اور زياده، تسان سنڌ دي شهزادي شاعر هو، ته ٻنهون سٺي انسان.
ــ غلام ياسين فخري
خدا ڄاڻي ٿو مون ويهه هزار ڪيسٽون ڪيون آهن، اڃان سوڌو ڪيسٽ جي مهورت جي تقريب نه ٿي آهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال ان جي شروعات ڪري. ان فن تي احسان ڪيو آهي، اهو هن جو ئي ڪمال آهي.
ـــ وينا شرنگي
دهلي
سنڌي ڪيسٽن جي تاريخ ۾ سنڌي ڪيسٽن جي پهريون ڀيرو مهورت جو سهرو ذوالفقار سيال جي سر تي آهي. جو هن سنڌيءَ ۾ اها نواڻ پيدا ڪئي آهي، هو ان ڳالهه جو ٽرينڊ سينٽر آهي.
ـــ ناز سهتو
موسيقارن/فنڪارن جا رايا
ڊاڪٽر ذوالفقار سيال، مخدوم قبلا طالب الموليٰ کان پوءِ سنڌي موسيقي ۾ سُر جو وڏو ڄاڻو شاعر آهي، سنڌ ۾ انهن ٻنهي جو ڪلام گهڻو ڳايو ويو آهي ۽ ڳائي سگهجي ٿو. ان ۾ ڪو به وڌاءٌ ڪونهي ته مون اڃان سوڌو انهن ٻنهي جو ڪلام وڌيڪ ڳارايو ۽ ڳايو آهي جو پنهنجي پنهنجي پسند آهي.
ـــ استاد فيروز گل/موسيقار
سنڌي ٻولي مٺي ٻولي آهي ۽ ان جا سڀ شاعر سٺا آهن، پر جديد شاعرن ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال هڪ وڏو ۽ اهم نالو آهي. هن جي ٻولن ۾ سرن جي سرهاڻ ۽ لفظن ۾ سُر آهن. ڊاڪٽر صاحب جي لفظن ۽ فڪر سان گڏ موسيقيت ۽ غنائيت هوندي آهي. سندس شاعري ۾ شاهه ۽ سچل واريون رمزون به آهن. موسيقيءَ تي شاعري ڪرڻ ڏاڍو ڏکيو ڪم آهن. پر ڊاڪٽر ذوالفقار سيال لاءِ اهو تمام سولو ۽ آسان آهي. هو منٽن ۾ ڀرپور ۽ بهترين شاعري ڪندو آهي. اهو وڏو ڪمال آهي
ـــ ظفر علي خان /موسيقار
ڊاڪٽر ذوالفقار جي ڪيسٽ ڪمپوز ڪرڻ وقت مون کي اها وڏي آساني ٿي ته سندس شاعري وقت مون کي راڳ تلاش ڪرڻو نه پيو. سندس لفظن ۾ سر ۽ راڳ موجود آهي جيڪا خوبي گهٽ شاعرن ۾ نظر اچي ٿي. هو بنيادي طرح سُر جو شاعر آهي.
ـــ غلام علي/موسيقار
ڪراچي ٽي ويءَ تي ڊاڪٽر سيال سان ڪمپوزيشن ۾ واسطو رهيو آهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال موسيقي ۽ سر جو ڄاڻو آهي. هن جي ڪلام ۾ بي پناهه موسيقيت آهي. جيڪا گهٽ شاعرن ۾ هوندي آهي. هو چپٽي وڄائيندي خوبصورت گيت تخليق ڪري سگهي ٿو. جنهن لاءِ مان کيس داد ڏيان ٿو.
ـــ پروفيسر نجمي رضوي/موسيقار
منهنجي خيال ۾ ڪنهن ادبي شخصيت کي، ادبي شخصيت چوڻ سولو آهي پر ان کي سڃاڻڻ ڏاڍو ڏکيو ڪم آهي. آءٌ ايترو ضرور چوندس ته ڊاڪٽر ذوالفقار هڪ سٺو انسان، سٺو دوست ۽ سٺو شاعر آهي، سندس لکيل غزل ۽ گيت جو الڳ انداز آهي، جنهن کي پڙهڻ کانپوءِ اهو ڄاڻڻ جي ضرورت ناهي ته اهو ڪنهن جو لکيل آهي، سندس پنهنجو هڪ الڳ انداز آهي.
ـــ نياز احمد/موسيقار
مون پنهنجي زندگيءَ ۾ بنا ڪنهن ساز ۽ رڌم جي ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جو ڪلام ڳائي سنڌي موسيقيءَ کي هڪ لاجواب ڪم ڏنو آهي. جيڪا هڪ نئين ڳالهه ۽ نئين روايت آهي ۽ ان جو سهرو ڊاڪٽر صاحب جي سر تي آهي.
ـــ محمد يوسف/فنڪار
مون پاڪستان جي تقريبن سمورين ٻولين ۾ گيت ڳايا آهن ۽ منهنجي خواهش آهي ته آءٌ دنيا جي هر زبان ۾ ڳايان. سنڌي موسيقي تمام پراڻي، پراثر ۽ بهتر آهي، جنهن ۾ استاد بيبا خان، منظور علي خان ۽ محمد يوسف پيدا ٿيو، جن موسيقيءَ ۾ پنهنجو نالو ڪڍيو. سنڌي شاعرن ۾ شاهه لطيف ۽ سچل سرمست جو پنهنجو هڪ الڳ مقام ۽ انداز آهي. جڏهن ته جديد سنڌي شاعري ۽ موسيقي به ڪمال جي آهي. مون کي تمام وڏي عرصي کانپوءِ ٽي وي تي سنڌي ۾ ڳائڻ لاءِ وٺي اچڻ وارو ڊاڪٽر ذوالفقار سيال آهي، جنهن جا گيت ڳائي خوشي محسوس ٿي ۽ سندس شاعري ڪمال جي آهي. جيڪا مون کي تمام گهڻي پسند آهي.
ـــ مهدي حسن/شهنشاهه غزل
مان هڪ سينيئر فنڪاره جي ناتي هن جي ڪتاب پڙهڻ کانپوءِ ان راءِ تي پهتي آهيان ته هن ۾ شامل نظمن، گيتن ۾ خوبصورت لهجا ۽ ڪمال جو رڌم آهي. جن کي خوبصورتيءَ سان ڳائي سگهجي ٿو ۽ سنڌيءَ ۾ لاجواب نئين ڌنين جو اضافو ڪري سگهجي ٿو. ذوالفقار سيال جي شاعري مٺڙي، مڌر ۽ بامقصد آهي. هڪ ٻئي پويان تيزيءَ سان گهڻو لکندڙ شاعرن ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال لاڳيتو لکندو پيو اچي.
ـــ زرينه بلوچ/فنڪاره
مون ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي شاعري تمام شوق ۽ چاهه سان ڳائي آهي ۽ سندس شاعريءَ ۾ ئي ڪافي عرصي کانپوءِ مون سنڌيءَ ۾ گيت رڪارڊ ڪرايا آهن. ڊاڪٽر صاحب هڪ تمام سٺي ۽ پياري شخصيت جا مالڪ آهن. منهنجي دعا آهي ته هو سنڌي شاعري ۽ موسيقيءَ ۾ ملڪ جو وڏو نالو بڻجي.
ـــ مهناز/گلوڪاره
هونئن ته مون ريڊيو ۽ ٽي وي تي گهڻائي گيت رڪارڊ ڪرايا آهن پر مون کي جيڪو مزو ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جو ڪلام ڳائي محسوس ٿيو، ان جو جواب ناهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال هڪ مهان ۽ سٺو انسان آهي.
ـــ گلبهار بانو/گلوڪاره
ڊاڪٽر ذوالفقار، سنڌي ۽ سرائيڪي ٻوليءَ جو بهترين شاعر آهي. آءٌ سندس ڳايل شاعري هر هر ٻڌندي آهيان. مون کي سندس شاعري پسند آهي ۽ منهنجي خواهش آهي ته ذوالفقار جا کوڙ سارا گيت ڳايان.
ـــ آسيه سمن/گلوڪاره
ڊاڪٽر ذوالفقار منهنجو پسنديده شاعر آهي ۽ مون سنڌي ٻوليءَ ۾ سندس ئي گيت ڳايا آهن. مون کي سندس ڪلام ڳائڻ وقت خوشي محسوس ٿيندي آهي. هو هڪ سٺو انسان ۽ بهترين شاعر آهي، جنهن کي موسيقيءَ جي فن بابت تمام گهڻي ڄاڻ آهي ۽ هن بغير ڪنهن موسيقار جي پاڻ ويهي مونکان گيت رڪارڊ ڪرايا آهن. آءٌ سمجهان ٿي ته اها وڏي ڳالهه آهي ته جيڪڏهن هڪ شاعر ۽ موسيقار ٻئي هڪ شخص آهي ته اهو ڊاڪٽر ذوالفقار سيال صاحب آهي.
ـــ شازيه حسين/گلوڪاره
منهنجي خواهش آهي ته مان ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي ڪلام جو مڪمل البم رڪارڊ ڪرايان. مان هن شخص کي سنڌي موسيقي جو مڪمل باب چوڻ چاهيان ٿو.
ـــ عالمگير/گلوڪار
مون پهريون ڀيرو سنڌيءَ ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جو ڪلام ڳايو آهي. ٻوليءَ کان واقفيت نه هجڻ جي ڪري به مون آسانيءَ سان ڪلام ڳائي ورتو ۽ ان جو مفهوم به سمجهه ۾ اچي ويو. جيڪو شاعر جو وڏو ڪمال آهي.
ـــ خليل حيدر/گلوڪار
اها خبر تمام گهٽ ماڻهن کي هوندي ته ڊاڪٽر ذوالفقار موسيقيءَ کي ڄاڻي ٿو. هن کوڙ سارا گيت بغير ڪنهن موسيقار جي ميوزڪ ٽريڪ تي پاڻ ويهي ريهرسل ڪرائي رڪارڊ ڪرايا آهن ۽ تمام سٺي رڪارڊنگ ٿي. آءٌ ان ڳالهه تي حيران آهيان ته هڪ ڊاڪٽر ۽ شاعر موسيقيءَ ڏانهن ايترو گهرائيءَ سان ڪيئن نڪري آيو آهي. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته ڊاڪٽر ذوالفقار سيال هڪ سٺو ۽ نيڪ انسان آهي. مون ٽي وي ۽ ريڊيو تي جيڪي به سنڌي گيت ڳايا آهن. انهن مان ڊاڪٽر ذوالفقار کان بهتر ڪنهن کي ناهي ڄاتو.
ـــ شبانه ڪوثر/گلوڪاره
ذوالفقار سيال جون آڊيون ڪيسٽون، سنڌي موسيقيءَ ۾ وڏي تبديلي آهن. جيڪڏهن اهڙيون ڪيسٽون ٿينديون رهنديون ۽ سنڌي موسيقي تباهيءَ کان بچي ويندي. ان ڏس ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جون ڪوششون قابل داد آهن.
- سجاد يوسف/فنڪار