ٽائيگر بام ۽ گارڊن
لونگن ۽ جَوَ هَرَ جي تکي خوشبوءَ جهڙي هن بام(ٽائيگربام) جي نالي سان سنگاپور ۽ هانگ ڪانگ ۾ هڪ باغيچو _ ٽائيگربام گارڊن _پڻ دنيا ۾ مشهور آهي. جنهن کي ڏسڻ لاءِ ماڻهو هلي سنگاپور ۾ اچن ٿا. هن باغ ۾ وڻ ٽڻ ۽ سهڻن ٻوٽن کان علاوه چيني، ديومالائن،Mythology جا هوبهو ساڳي قد ڪاٺ جا جانور ٺهيل آهن. باغ ۾ گهڙڻ سان ئي هڪ واگهه Tiger وڏي بلا (اجگر) کي کائڻ لاءِ تيار نظر ايندو _ جيڪا غمن، مشڪلاتن ۽ ڏکن جي علامت آهي. هڪ حوض ۾ ماڻهو ڄار سان جل _ پريون ڦاسائيندو نظر ايندو ۽ ٻيا به ڪيترائي پرين جي قصن جا پٿر ۽ سيمنٽ جا ٺهيل جانور نظر ايندا.
سنگاپور وارو”ٽائيگر بام گارڊن“ پاسر پنجانگ روڊ تي آهي ۽ وچ شهر کان ڏهين، ٽيهين، هڪ سؤ ٽيتاليهه، هڪ سؤ پنجيتاليهه ۽ ٻه سؤ نمبر جون بسون چائنا ٽائون ۽ويسٽ ڪوسٽ واري رستي کان ٿينديون اتي پهچن ٿيون. باغ ۾ داخلا لاءِ ڪابه في، ٽڪيٽ رکيل ناهي ۽ صبح جونائين کان شام جو ڇهين تائين پبلڪ جي ڏسڻ لاءِ کليل رهي ٿو.
ڏور اوڀر جي ملڪن جي هيءَ عومي دوا ۽ باغيچي جو ايجاد ڪندڙ ۽ ٺاهيندڙ ”آ_ بون _ ها“ (Aw Boon _ Haw ) نالي هڪ چيني هو جنهن پنهنجي اڏايل سلطنت جو پايو رنگون شهر کان وڌو. رنگون شهر برما جي گاديءَ جو هنڌ آهي. جتي آخري مغل شهنشاهه،بهادر شاهه ظفر پڻ دفنايل آهي.”ٽائيگر بام سلطنت“ جي مالڪ ”آ_ بون _ ها“ جو پيءَ اصل چين جي فجيان Fujian علائقي کان لڏي برما 1870ع ۾ آيو، جتي هن پيٽ قوت لاءِ چيني دوائن جو هڪ ننڍڙو دڪان کوليو. 1880ع ۾ هن House of Tiger جي نالي سان مختلف قسمن جون دوائون هلائڻ شروع ڪيون. 1883ع ۾ هن کي پهريون پٽ ڄائو جنهن جو نالو Boon Haw (طاقتور واگهه) رکيائين. واگهه (ٽائيگر) هن پاسي ڏي، يعني ڏور اوڀر جي ملڪن ڏي، چينين جي عقيدي موجب تمام اهم جانور سمجهيو وڃي ٿو. چئن سالن بعد کيس ٻيو پٽ Boon _ par (طاقتور چيتو) ڄائو. پوءِ هنن ٻن ڀائرن اڳتي هلي ٽائيگر بام جي نالي سان محل محلاتون ۽ ايتري کڻي ملڪيت ٺاهي جو سنگاپور جي تاريخ ۾ هي گهراڻو امير ترين سڏجڻ لڳو. سندس ٽريڊ مارڪ ٽائيگر کان ايشيا جي ڪروڙها ماڻهو واقف ٿي ويا. سندن پيءُ 1908ع ۾ ئي مري ويو، جڏهن هي ڀائر ايڪويهن ۽ پنجويهن سالن جا ٿيا هئا.سندس مري وڃڻ کان پوءِ جيڪو هلڪو ڦلڪو اباڻو ڌنڌو هو سو هنن ڀائرن جي هٿ ۾ آيو. ٻنهي ڀائرن جي شخصيت ڪجهه اهڙي آڌار ڀري هئي، جو هڪ ٻئي جي مدد سان ڏينهون ڏينهن ڌنڌي کي وڌائيندا ويا.
چيني ۽ مغربي طب جي اصولن ۾ ٻنهي جو گهڻو مطالعو ۽ مشاهدو هو ۽ ان کان علاوه ڪيترن ئي چيني ۽ برمي دوائن جي نسخن کان چڱي طرح ڄاڻو هئا سندن پهرين ايجاد ٽائيگر بام هو، جنهن کين ايترو ته ڪمائي ناڻو ڏنو جو سنگاپور ۽ باليءَ کان جاوا ۽ سماترا تائين، هندستان ۽ مالديپ ٻيٽن کان برما ۽ چين تائين ناڻي جون خرجينون ڀرڻ لڳا.
ٽائيگر بام ۾ بنيادي شيون جوهر Menthol ، چندن، ڪافور Camphor ميڻ ۽ جيلي Vaseline آهن. باقي ٻيون اهم شيون ڳجهيون رکيون ويون آهن ۽ جيتوڻيڪ بام ٺاهيندڙن ڪڏهن به لکت ۾ يا زباني ان ڳالهه جو اقرار نه ڪيو، پر هن تر جا ماڻهو _ خاص ڪري چيني سمجهن ٿا ته هن بام ۾ ٽائيگر (شينهن) جي جسم جاڪجهه پيٺل حصا پڻ پيل آهن ۽ چيني لوڪ ڪهاڻين مطابق ٽائيگر کي قدرت طرفان اها غير معمولي طاقت مليل آهي، جو هو پنهنجي شڪل بدلائي هر قسم جي دشمن کي مات ڏئي سگهي ٿو. سو جتي ”ٽائيگر“ جي نالي پٺيان ماڻهن جو ايڏو انڌو عقيدو هجي اتي دٻلين ۾ ٺلهي خاڪ به مڪمل شفا نه ته مريضن کي گهڻو ڪجهه تسلي ۽ سڪون ڏئي سگهي ٿي. ٽائيگربام دوا مان اڻ ميو ناڻو ڪمائڻ بعد هنن ڀائرن ٻيون به ڪيتريون ئي دوائون ٺاهي وڪڻڻ شروع ڪيون.
1926ع ۾ ٻئي ڀائر رنگون ڇڏي سنگاپور لڏي آيا، جتان سندن دوائون سولائيءَ سان ڏورانهن هنڌن تي پهچڻ لڳيون. پاڻ دوائن جي پهرين فئڪٽري اينگ _ اون _ ٽانگ (هميشه سڪون وارو گهر) جي نالي سان ”چائناٽائون“ جي وچ ۾ نيل روڊ تي ٺهرايائون جتي ڪارخاني ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ سستي اگهه تي چيني مزور مليا ٿي. چين ۾ غربت ڪري اتان ٿورا ٿورا ٿي چيني ماڻهو سنگاپور ۽ ٻين اوسي پاسي وارن ملڪن ۾ پورهئي خاطر اچي رهيا هئا ۽ جيئن ته جهازراني ۽ واپار وڙي ڪري سنگاپور ڏينهون ڏينهن ترقي ڪري رهيو هو، سو هي ڀائر سولائيءَ سان پنهنجون دوائون هند، سنڌ، بنگال، بهار کان وٺي سريلنڪا، جاوا، سماترا، فلپين، سيليبس، بورنيوبرونائي، ۽ هانگ ڪانگ چين تائين موڪلڻ لڳا. ۽ پوءِ ويندي ڏکڻ آفريڪا جي ملڪن ڏي ۽ اڳتي هلي يورپ ۾ به هنن جون دوائون مشهور ٿي ويون.
۽ هاڻ جيئن ئي سندن واپار دوائن جي سامان ۾ پڪو ۽ ٻڌلٿي ويو ته هي ڀائر ان کان علاوه ٻين ڌنڌن ۾ به گهڙڻ لڳا. انهن ڏينهن ۾ هڪ چيني اخبار Sin _ Poh (اسٽار نيوز) نالي تمام مشهور هئي ۽ چوٽيءَ جي تيرهن اخبارن مان هڪ سمجهي ويندي هئي. ٽائيگربام جي مالڪ ”آ_ بون _ ها“ ان اخبار ۾ گهڻي کان گهڻو پئسو لڳايو ۽ آخر ۾ اها سڄي اخبار پنهنجي نالي خريد ڪئي. اخبار کان علاوه هنن انشورنس ۽ زمين جي خريداري جو ڪم پڻ شروع ڪيو. جيئن جيئن هنن جو پئسو وڌندو ويو تيئن تيئن گهر جايون، باغ، زمينون ۽ سندن مان مرتبو پڻ وڌيو. هر هڪ ڀاءَ چار چار زالون رکيون ”بون ها کي اٺ ٻار ٿيا ۽ بون پار کي چار. هنن ايشيا جي هروڏي شهر ۾ محل نما گهر ٺهرايا. وڏي ۾ وڏو گهر هانگ ڪانگ ۾ ٺهرايائون جنهن جي اڳيان پندرهن ايڪڙن جو ته فقط باغيچو هو. هانگ ڪانگ ۽سنگاپور جهڙا ٻيٽ نما ملڪ جتي زمين ايڏي مهنگي آهي جو ٻن کٽن جيڏن ٻن ڪمرن واري فليٽ جي ئي لکها ڊالر قيمت آهي. سو اتي ايڏا وڏا محل نما گهر راجا يا انهن جي برابريءَ جا ماڻهو ئي ڌاري سگهن ٿا.