هائوس آف جيڊ
هن گهر ۾ رکيل جيڊ پٿر جي ناياب شين کي تازو 1949ع ۾ اتان کڻائي سنگاپور جي قومي عجائب گهر National Museum ۾ رکرايون ويون آهن. جيئن اتي اڃا به گهڻي کان گهڻا ماڻهو ڏسي سگهن تواريخ ۾ هن کان اڳ جيڊ پٿر جون اهي شيون فقط هڪ دفعو اڳ ان گهر مان نڪتيون هيون جڏهن جپانين سنگاپور تي قبضو ڪيو هو. نوڪرن چاڪرن جلدي جلدي ان نازڪ ۽ قيمتي سامان کي اخبارن ۾ ويڙهي کوکن ۽دٻن ۾ بند ڪري گهر جي هيٺان ٺهيل Basement (بهري) ۾ رکي ڇڏيو هو. جنگ پوري ٿيڻ بعد جڏهن ٽائيگر بام جا مالڪ سنگاپور موٽيا ته هنن کي اهو مڙئي سامان کوکن ۾ بند ٿيل بندرگاهه جي ڀر۾ هڪ گدام ۾ صحيح سلامت نظر آيو. اهو هڪ اهڙو راز آهي جنهن جي اڄ ڏينهن تائين خبر پئجي نه سگهي آهي. هونءَ سنگاپور جو ”ٽائيگربام گارڊن“ به ٻي وڏي لڙائيءَ ۾ جپانين ڪافي تباهه ڪري ڇڏيو هو. اڄ جو جيڪو اسان ڏسون ٿا اهو حڪومت مرامتون ڪرائيندي اچي ۽ کيس ذري گهٽ ان ساڳي شڪل ۽ رنگ روغن ۾ رکندي اچي .
ٽائيگر بام مرهم جي مالڪ مسٽر ”آ_ بون _ ها“ سنگاپور وانگر هانگ ڪانگ ۾ به ٽائيگربام باغ ٺهرايو هو. جيڪوالبت اڄ به ساڳي شڪل ۾ آهي. اهو باغ سنگاپور واري باغ کان اڳ ٺهرائي پوءِ ساڳي چيني آرٽسٽ مسٽر ” ڪو ووڪ ون شان“ کان 1931ع ۾ سنگاپورجي باغ تي ڪم شروع ڪرايو ويو. دراصل اهو آرٽسٽ مسٽر ”آ _ بون _ ها“ جي چين واري شهر Swatow جي فئڪٽريءَ ۾ ڪم ڪندو هو.
ٻي وڏي جنگ ۾ جڏهن جپانين سنگاپور تي قبضو ڪيو هوته ان کان اڳ ئي ٻين امير چيني واپارين وانگر هي ٻئي ڀائر پڻ سنگاپور ڇڏي ڀڄي ويا هئا. مسٽر بون پار (طاقتور چيتو) ته رنگون ۾ ئي پوءِ ٽڪي پيو ۽ 1944ع ۾ اتي ئي گذاري ويو. پر وڏو ڀاءُ ”بون _ ها“ (طاقتور ٽائيگر) هانگ ڪانگ ڀڄي ويو. جتي جيتو ڻيڪ جهلجي پيو هو، پر پنهنجي سٺي پاليسيءَ ڪري بچي ويو. جنگ کان پوءِ ٽائيگر صاحب اڪيلي سر پنهنجي خانداني ملڪيت ۽ واپار کي وري سڌارڻ شروع ڪيو. جيتوڻيڪ ڪن ڪن نقصانن جي _ جيڪي کين چين ۾ رسيا، انهن جي ته وري تلافي هر گز نه ٿي سگهي. سو مسٽر ”بون _ ها“ چين کي پاسيرو ڪري پنهنجي واپار کي ٻين اوسي پاسي جي ملڪن ۾ وڌيڪ پکيڙيو.
هن پاسي ملائيشيا، سنگاپور، هانگ ڪانگ ڏي ”جنگ خيا“ Chung Khiaw نالي بئنڪ تمام مشهور آهي. اها پڻ مسٽر آ _ بون _ ها يعني (ٽائيگر صاحب) 1950ع ۾ هانگ ڪانگ ۾ کولي هئي، جنهن جون اڄڪلهه شاخون ڪيترن ئي هنڌن تي آهن. ساڳي وقت هن هانگ ڪانگ جي اخبار؛ هانگ ڪانگ اسٽينڊرڊ ۽ سنگاپور جي اخبار؛ ٽائيگر اسٽينڊرڊ ۾ پڻ پئسو لڳائي رکيو. (هانگ ڪانگ واري اخبار ته اڃا تائين هلي پئي پر سنگاپور واري بند ٿي وئي.) ان کان علاوه گهر ٺهرائڻ ۾ پڻ تمام گهڻو پئسو لڳائيندو آيو _ جن کي محلات سڏيندو هو. مرڻ وقت سندس اهڙا ڇويهه محلات هئا.
مسٽر آ _ بون _ ها جي اها وڏي ڳالهه هئي ته هو خير خيرات ڏاڍا ڪندو هو. غريبن غربن کي سنئون سڌو پئسا ڏيڻ کان علاوه اسڪولن، اسپتالن، ۽ پوڙهن ماڻهن جي گذرسفر لاءِ پنهنجي زندگيءَ ۾ ئي ڏهه ملين ڊالر کن خيرات طور ڏنائين ۽ نه فقط سنگاپور ۾ پر ڏکڻ اوڀر جي مڙني ملڪن ۾ سندن سخاوت مشهور هئي. سندس اهو مشهور قول هئو؛ ”انسان جيڪو ناڻو جنهن قوم مان ڪمائي ٿو، کيس کپي ته اهو ناڻو ان تي ئي خرچ ڪري.“
مسٽر آبون دل جي دوري ڪري 1954ع ۾ هن جهان مان لاڏاڻو ڪري ويو. پر هزارين غريب ڪٽنبن کي سندس ٿورا ۽ مددون اڃا تائين ياد آهن. لکين ماڻهو سندس ڇڏيل اخبار پڙهن ٿا ۽ سندس بئنڪ مان فائدو وٺن ٿا. ان کان به گهڻا گهڻا سندس دوا ”ٽائيگر بام“ وغيره مان مٿي جو سور، هڏن جو سور، ٿڌ زڪام وغيره جو علاج ڪن ٿا. انهن مان هڪ شايد آئون به آهيان جنهن کي سنگاپور ۾ ان رات نفسياتي طرح يا واقعي سچ پچ نرڙ تي لڳايل ٽائيگر بام جي هڪ مک فرحت بخشي ۽ وري گهاٽي ننڊ ۾ سمهي رهيس. هينئر جڏهن ڳالهه نڪتي آهي ته ان بابت يڪي ڊگهي بڪ لکي پڙهندڙن کي مٿي ۾ سور وجهي ويٺو آهيان.