4 بيت نمبر
ننڍي وڏي گندري، سڀن آهه سياءُ،
لم يلد ولم يولد، اي نجابت نياءُ،
ڪبر ڪبرياءُ، تخت تماچي ڄام جو.
(سر ڪاموڏ)
شرح: ڀٽ ڌڻي فرمائي رهيو آهي ته منهنجي محبوب ڄام هردم همام کي نه ڪنهن ڄڻيو آهي نه ڪنهن کي ڄام ڄڻيو آهي بلڪ ننڍي وڏي گندري يعني ننڍن وڏن نوري حضوري جي هم جنسن سان سندس روحاني رابطو بفحوي الکريمہ ونفخت فيہ من روحي وارو آهي جنهن نسبت نروار کي بيت جو جملو- سڀن اُهه سياء چٽي پٽي دلانت ڪري رهيو آهي. تنهن ڪري ننڍن مان مراد عام آدمزاد ۽ وڏن مان مراد وڏا اولي العزم انبياءَ وغيره آهن گندري مطلق آمدزاد کي هن ڪري ڀٽ ڌڻي پنهنجي نظريه موجب فرمايو آهي جو گناهن جي ارتڪاب سبب فقط بندو گندوئي گندري جي اطلاق جو مصداق ٿي سگهي ٿو نه غير باقي رهي گندري جنس مان اتم اعزاز واري نوري حضوري جا پنهنجي پاڪائي ۽ سيرت صورت سان سينگاريل هجڻ ڪري لولاڪ لما خلقت الافلاڪ جو تاج مٿي تي ڌري ۽ لقب نوري جو بفحوي الکريمہ قدجاءکم من الله نور) ماڻي ڄام تماچي جي روحي راڻي ٿي رهي جنهن کي سڀني گذرن وچان رفرف واري گاڏي تي چاڙهي ملڪوتي معراج ماڻايائين تنهن کي تماچي تخت ڌڻي صحي سنڃاڻي نور جو لقب مٿس موهجي ڏيڻ فرمائي پنهنجي ٻاجهه جو ٻيڙو عرشن تي آڻائڻ وارو فقط نوري جي ٻانهن ۾ ٻڌو جنهن ڳالهه ڏي هيٺيون بيت ڀٽائي جو اشارو ڪري رهيو آهي(بيت) هٿين پيرين ارکڻين مهن نه مهاڻي جئن سڳو وچ سرندڙي تيئن راڻن ۾ راڻي اصل هئي ان کي اهل ڄاماڻي سمي سنڃاڻي ٻيڙو ٻڌس ٻانهن ۾. هن بيت مان به ظاهر آهي ته نوري لقب نبي ڪريم صلي الله عليه وسلم جن جو آهي ڇو ته حقيقت محمدي کي پوري پوري نسبت نور ذاتي سان آهي جنهن جو اشارو جمله- اصل هئي ان کي اهل ڄاماڻي) مان اظهر من الشمس آهي، هتي هن بحث کولڻ جو موضوع نه هو پر گندري جي لفظ تي ٿوري روشني وجهڻ خاطر ڪجهه نه ڪجهه اشاري طرح بيان ڪرڻ ۾ آيو آهي و گر نه تحقيق انيق سان تفصيل انشاءَ الله تعالى بشرط بقاءِ حياتي جي ٻي رساله جي هٿ ۾ کڻڻ وقت گندري جي بحث ۾ ڪيو ويندو. آمدم بر موضوع خود. هي آيت الاهي سورت اخلاص جي ٽي آيته آهي ته لم يلد ولم يولد) يعني نه ڄڻيائين ۽ نه ڄڻيو ويو آهي) انهي آيت کي جا سندس بيت جو پورو پورو شرح آهي تنهن کي جناب ڀٽ ڌڻي بطور تضمين جي پاڻ پنهنجي بيت مذڪور ۾ درج ڪرڻ فرمايو آهي جنهن آيته جو ماحصل هي آهي ته برابر ڀٽائي صاحب جي نظر موافق اهو حقيقي هوت تماچي ڄام جيئن زال ۽ اولاد کان پاڪ آهي تيئن پنهنجي پاڪ ذات هجڻ ڪري ماءُ پيءُ جي ڌارڻ کان پڻ منزه ۽ پاڪ آهي بلڪ اهو عرش ڌڻي ازل کان ابد تائين هميشه قديم ۽ عيبن نقصانن کان منزه ۽ پاڪ آهي ۽ هوندو- آيت جي لفظ لم يلد ۾ يهودين جو رد آهي جو انهن حضرت عزيز عليه السلام کي پروردگار جو پٽ سڏيو هو- ۽ ولم يولد ۾ رد نصارن جو نروار آهي جن حضرت عيسى ابن مريم کي پنهنجي اونڌي اعتقاد ۽ ٺلهي ويساه موجب خداء ٺهرايو هو- باقي سندس بيت جي آخرين سٽ (ڪبر ڪبرياءُ تخت تماچي ڄام جو) هي هيٺين حديث قدسي پورو پورو شرح آهي (حديث) الکبرياءُ ردائي) يعني چائت ۽ تڪبر منهنجي چادر آهي) پر هتي حضرت سرتاج سنڌ شاعرن جي شاه اهڙي ته نازڪ خيالي ڏيکارڻ فرمائي حديث جو ترجمو ڪرڻ فرمايو آهي جو دنيا جو ڪو به ديدور يا شاعر اهڙي نازڪ خيالي سان حديث جو ترجمو تحسين جوڳي طرز تي لطيف لاثاني وانگي ڪڏهن به ڪو نه ڪري سگهي هان ڇو ته جناب سرتاج سنڌ جو اهڙو ته ادب عشق وارو پنهنجي پاڪ پنهل سان آهي جو سڄڻ حقيقي پاڻ بذات خود اقراري آهي ته چائت جي چادر فقط پنهنجي مٿي تي ٺهي ٿي- پاڻ ڀٽ ڌڻي ادب کي آڏو آڻي حديث جو ترجمو مٽائي هئن سهڻي پيرايه ادب سان بيان ڪري رهيو آهي ته ڪبر ڪبرياء تماچي ڄام جي قدمن پاڪن جي رکڻ جي جاءِ تخت آهي جو منهنجي محبوب پاڪ جي قدم مبارڪ هيٺ ٺهي ٿو نه محبوب جي مٿي تي اگرچه محاوره اتفاقيه موجب هٺ ۽ ڪبر گهڻو مٿي ۾ جاء گزين ئي موج زن هوندو آهي پر تنهن هوندي به لطيف سائين ادب ناڪ نازڪ خيالي موجب پنهنجي پنهل پاڪ تي ڪک به نه سهي ادب ۽ عشق جي هڪ نئين راه ايجاد ڪرڻ سان پاڻ کي ممتاز فرمايو آهي ان سان گڏوگڏ حديث قدسي جي ترجمي ۾ به تر جو تفاوت ضرر پذير سرزد نه ٿيو آهي بلڪ وڌيڪ تحسين جوڳو ثابت ٿيو آهي-