لطيفيات

خزانة العارفين

ڪتاب ”خزانة العارفين “ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. ڪتاب مولانا در محمد ڪانڌڙو خاڪ جو لکيل آهي جيڪو 1962ع ۾ ڇپيو.
Title Cover of book خزانة العارفين

سوز سڪ جي باه سان خطرن خام جو جهنگ جلي کامي خاڪ ٿي ويندو آهي

18 – (بيت)
جنگ سڙي بٺ ٿيو، وئي مرون لڪ،
سڄڻ ۽ سڪ، ٻئي وڃي هڪ ٿيا.

شرح- ڀٽ ڌڻي جي فرمان موجب مرون مان مراد خناس خر خيالات افگن في الصدر جو آهي پوءِ توڙي اهو خرخبيث انسان ذات جي جنس مان هجي خواه جنن جي جنس مان جو اهو گهڻو ڪري انسانن جي سينن ۾ خراب خطرن جو جهنگ پيدا ڪري پاڻ انهي جهنگ ۾ لڪي ڇپي جائگير ٿيندو آهي- تنهن ڪري سرتاج سنڌ سالڪ سلوڪ جي کي سمجهائي رهيو آهي ته منهنجي سوز سڪ ۽ بره جي باه مذڪور مرون جي لڪ واري جهنگ جهر کي اهڙو ته ساڙي خاڪ ڪري ڇڏيو آهي جو هاڻي مرون جي لڪڻ واري جڳهه معدوم ۽ برباد ٿي رهي آهي تڏهن منهنجي من وارو مرون برمهن ڏئي ڀڄي ويو آهي ائين مون کان ڀڄي پري ٿيو آهي جيئن جو حضرت امير المومنين عمر فاروق جي پوڇي کان پري ڀڄندو آهي جيئن جو حديث زيرين مان ثابت آهي ان الشيطان يفرمن ظل عمر) يعني تحقيق شيطان عمر جي پوڇي کان ڀڄندو آهي) پوءِ هاڻي منهنجي من ۾ باقي موج زن هڪ سڄڻ ۽ ٻي سڪ آهي- اهو مقام معلى فناعيت جو محبوب معنوي ۾ آهي اهو درجو ڪن ڪن درد وارن مومنن مشتاقن کي معراج صلاتي جي صورت ۾ نصيب ٿيندو آهي جيئن جو حديث حبيب الله سان ثابت آهي ته الصلواه معراج المؤمنين) يعني نماز مومنن جو معراج آهي) پر جناب سرتاج سنڌ کي ته سدائين سوز گداز سبب محبوب جي مشاهدي جو معراج مدامي نصيب آهي جيئن جو هيٺين بيت ۾ پرين جو پسڻ نماز کان نرالو ٻي پهلو تي ٻڌائي رهيو آهي (بيت) نماز روزو اِيءُ پڻ چڱو ڪم، پر اهو ٻيو فهم جنهن سان پسجي وڃي پرين کي) پر جناب سچل سرمست وري سوز گداز کي ئي نماز سڏي رهيو آهي جيئن جو زيرين بيت ديوان آشڪار جي مان ظاهر آهي ته (بيت) عاشقانرا نماز سوز گداز زاهدان رامدام روزه نماز) حاصل ڪلام ته لطيفي لات پهرين مذڪوره جي پٺ ڀرائي ۾ بطور شرح جي زيرين آيت الاهي شرح شافي جو ڪم ڏئي رهي آهي خناس الذي يوسوس في صدور الناس من الجنہ والناس) يعني جنن ۽ انسانن مان هڪ خناس نالي شيطان آهي جو انسانن جي اندر ۾ وسواس وجهندو آهي) هن آيت الاهي مان خطرن ۽ وسواسن جو وجود چٽو ثابت آهي جن خطرن کي جناب سرتاج سنڌ مرون جي لڪ جو جهنگ سڏيو آهي جو جهنگ سندس جوش جذبه ۽ سوز سڪ جي باه سان سڙيل نظر اچي ٿو پر سندس نمازي معراج هن هيٺين بيت مان نروار آهي (بيت) تان تان ناه سجود، جان نه پري ٿين پاڻ کون، وڃائي وجود تهان پوءِ تڪبير چؤ) هن بيت جي شرح ۾ هي حديث ڪافي آهي – لاصلوه الا بحضور القلب) يعني نماز قلب جي حضور کان سواءِ نه آهي) مطلب ته سرتاج سنڌ کان پنهنجا مارو پاڪ ڪڏهن به وسريل ڪونه هوا پر ڪائنات تي ڪوٽ ۾ يا انفسي اوٽ ۾ قيد ٿي به ٻاٻاڻي ٻول کي فراموش ڪرڻ نه فرمايائون جيئن جو سندس هيٺيون ڪلام انهي حقيقت تي صادق آهي
(ڪلام) روپ جوڳ –
مارو مٺڙا ڍول، وسون ڪين وساريان مان
1- ڪوٽ وهڻ جي ڪانه ڪنديس مان ٻاٻاڻن سان ٻول
2- گڏجن مان گداوَ ۾ ڳوٺن ۾ ڪنديس ڳول.
3- ڪڍ بندياني بند مون ڪڙا لاهي ڪڙول
4- اسر ويل اٿي ڪري پڙهان پئي لاحول
5- اديون شاه لطيف چئي رتا منجهه رتول –