نابود مان بود جي بيان ۾
نابودي نيئي، عبد کي اعلى ڪيو،
مورت ۾ مخفي، ٿيا صورت ۾ سڀئي،
ڪبي اِت ڪيهي، ڳالهه پريان جي ڳجهه جي.
شرح- انسان اصل ۾ عدم ۽ نابود هونگار حقيقي جي نوازش سان عدم کي وجود ۽ نابود کي بشري بود پلئي پيو تنهن ڪري وري به انسان جڏهن پاڻ کي نگار جي نيهن ۾ نيست ۽ نابود ڪري ٿو جنهن کي صوفين جي اصطلاح ۾ فنا في المحبوب چوندا آهن ته پوءِ بقا في المحبوب واري منزل منيف ۽ لقاءَ لطيف لامڪاني جي اعلى منصب کي ماڻي موجب اشاري راجا راڳائي هردوئي هيڪ ٿيا) جي حد بي انتها تي پهچي ٿو – پوءِ اهو عبد جڏهن به نابودي جي نعمت عظمى سان بشري عوارض کان پاڪ رهي ٿو ۽ پنهنجي ڇاتي ۾ جهاتي پائي نگار حقيقي جي تجلي جا انوار ڏسندو رهي ٿو جيئن جو ڀٽ ڌڻي انهي حقيقت حال تي فرمائي رهيو آهي ته (بيت) اندر آئينو ڪري پرين سو پسيج انهي راه رسيج ته مشاهدو ماڻيي) وري فقير نجفي تارڪ ٻولي رهيو آهي ته- مصرع ڇاتي دي وچ جهاتي پائي ويک ظهورا ذات دا تجلات دا) مطلب ته انسان اول عدم مٺ مٽي منتشر جي هو موجب فرمان فرقاني ثم اذا انتم بشر تنتشرون) يعني توهان مٽي منتشر جمادن وانگي ڦٽل هوا ۽ انهي وقت توهان نگار نامدار حقيقي کان ابعد الموجودات ۽ پراهن کان پراهان هوا پر پرين پنهنجي پيوند روحاني بفحوي الکريمه و نفخت فيہ من روحي جي نفخ روح جي نعمت عظمى سان نوازي بشر بڻائي اقرب موجودات الي الله ڪرڻ فرمايو پوءِ توکي اي انسان انهي هوت حقيقي پنهنجي حکمت بالغه ۽ قدرت ڪامله سان اهڙي آيت اظهر ۽ ابين ڪيو جو تون ڦري جامع ابعد الابعدين ۽ اقرب الا اقربين جي وچ ۾ ٿئين تنهن ڪري تو سجود ملاڪن جو منصب مليو ۽ فقط توئي صفتن جمالي ۽ جلالي جو آئينو مظهر اتم بڻيين- انهي سرسري جي ڪري توکي خليفته الارض بنايائين پر نابود کي بود جي بشارت بهترين خاڪ جي زيرين شعر مان پڻ عطا آهي
(شعر)
نظر ساڻ نابود کي بود ڪيڙئي + هٿن سان مٽي مُٺ کي محمود ڪيڙئي
1. هٿن سان ٺهائي بنائي هي بوتو + پنهنجي روح ڦوڪڻ جو فرمود ڪيڙئي.
2. نيازن سان نورن به سرڙو نوايو، + مٽي عبد آدم کي معبود ڪيڙئي،
3. سڄڻ ساجدن کان تو سجدا ڪرائي + مُکي پاڻ ملڪن جو مسجود ڪيڙئي.
4. هُؤڻ کي هُؤڻ کان اڳي هو نه حاصل + عدم کي اشاري سان موجود ڪيڙئي
5. سڄڻ سڪ جو سودو ازل کان اڳي هو، + هتي پوسڪائي ڪهڙو سود ڪيڙئي
6. پرين پاڻ پنهان روپوش آهين مگر + مون کي ملڪن ۾ مشهود ڪيڙئي
7. کلي خاڪ کي پاڻ عرشن تي آندئي + ڏسي جوش جذبو ڪرم جود ڪيڙئي
مٽي جي مٺ جو عدم کان ڦري وجود جي سهڻي صورت اختيار ڪيئي اُها خود الله تعالى جي امر ۽ ايرادي جازم سان هئي نه ازخود جيئن جو ارشاد الاهي مان عيان آهي يا ايهاالناس ان کنتم في ريب من البعث فانا خلقناکم من تراب) يعني اي انسانو اسان اوهان کي مٽي جي مڍ مان پيدا ڪيو آهي پوءِ توهان اڃان به قيامت جي ڏينهن ۾ شڪ ڪريو ٿا) هن ارشاد مان چٽو ظاهر آهي ته جنهن مولا پاڪ کي مٽي جي مڍ مان وجودي صورت انساني تي قدرت ڪامله حاصل آهي تنهن ذات پاڪ کي ڏينهن حساب لاءِ اُٿارڻ ۽ جيارڻ جي پڻ توفيق آهي جيئن جو مولانا صاحب فرمايو آهي- بامرش وجود ازعدم نقش بست که داند جزا وکردن از نيست هست دگر ره بکتم عدم دربرد وز آنجا بصحرائي محشر ببرد)