14- (بيت)
تون رهين روح ۾، تون اکين ٺار،
پرين تنهنجي پار، مون کي واجهائيندي ورهه ٿيا.
شرح – هن بيت ۾ ٻه ڳالهيون ڌيان طلب آهن هڪ ته جڏهن هوت حقيقي بفحوي لڪريمه نحن اقرب اليه من حبل الوريد ساه جي رڳ کان به اقرب آهي تڏهن سڪ جي سمنڊ ۾ ترڻ جي ڪهڙي ضرورت درپيش آهي. 2- موجب ارشاد آيت شريفه وفي انفسکم افلا تبصرون جي جڏهن جانب جي اندر آهي، پوءِ به تار ترڻ جي ڪا به ضرورت محسوس ٿيڻ نه گهرجي ڇچو ته پاڻ ڀٽ ڌڻي ساڳي بيت مذڪور ۾ قبول ڪري چڪو آهي ته- تون رهين روح ۾) انهي ٻنهي اعتراضن جو جواب هي آهي ته نيهن جي نانگي ۽ سالڪ مجذوب جي نيڻن کان قبض جي حالت طاري ٿيڻ سبب ناگاه نوري تجلي جو نظارو بند ٿي ويندو آهي تڏهن سالڪ پنهنجي دل ۾ ايڏو ته پريشان ٿيندو آهي جو وصل کان ويچي واري هڪ گهڙي به سال ۽ ورهه سمجهي سڄڻ کي سرچائڻ خاطر هئن چوڻ کان نه رهندو آهي ته – پرين تنهنجي پار واجهائيندي ورهه ٿيا) پر سڄڻ سهڻي صورت جي سبحان کي سرچائڻ ۽ پرچائڻ بابت ويچارو خاڪ هئن واڪا ڪري رهيو آهي.
(ڪافي)
پرچاءِ تون پڙهي ڪر والکاظمين غيظ + نروار ٿي نظر ڌر والکاظمين غيظ
نالو وٺي ته تنهنجو توکي ڪيم نياز + نالو سڃاڻ پنهنجو ڪاوڙ ڪنا ٿي باز
پرچي وڃو ڪهين پر والکاظمين غيظ
توکي قسم آ تنهنجو ڪر پاڻ قدر پنهنجو + اهنجو هلي جو توسان سائين تون تنهن سان سهنجو
تون فيض سان ڀري ڀر والکاظمين غيظ
ويٺي ستي سوالي عرضدار عالي + پنهنجي نگهه نرالي کان ڇڏ نه مون کي خالي
ڪر تون حياعه هر هر والکاظمين غيظ
مون ڏي هزار مهڙيون ڪهڙيون ٻڌايان ڪهڙيون + تون بخش مون کي باري جهڙيون هجن به تهڙيون
تنهنجو وتو اٿم در والکاظمين غيظ
عاجز سان ٿي نه اولو سرچي سڄڻ ٿي سولو + پرچي پوين جي پل ۾ ڀو توکي ڪنهن جو ڀولو
واڪا ٻڌي تون ور ور والکاظمين غيظ
جي خاڪ آهه خاطي عيبن سان اختلاطي +توبهه سان تنهنجي در تي آيو ٿي احتياطي
روئندي اکيون ٿيون پر والکاظمين غيظ
حاصل ڪلام ته ايترن آهُن دردي دانهن تي من محبوب معنوي کي ڪاوڙجي بدران ڪهل اچي ۽ عاشقن صادقن جي سچي طلب تاس ۽ اداس اڃ تي رحم اچي پر اهڙي معنوي محبوب جي اُڃ ۾ فقط ڀٽائي ڇا پر ساري ڪائنات اُڃاري آهي موجب ارشاد قرآني وان من شيءِ الا ان يسبح بحمده) يعني ڪو به ٽول ڪائنات ۾ نه آهي مگر جو هوتن جي حمد ۽ تسبيح سان پنهنجي تن جي تاس اجهائيندو آهي) جيئن جو زيرين بيت مان پڻ ظاهر آهي
(بيت)
محبت جن جي، تن تشنگي تار،
پي پيالو اڃ جو، اڃ سان اڃ اٿار،
پنهل پاڻ پيار، ته اڃ سان اڃ اجهائيان.
پر هن بيت ڀٽ ڌڻي جي ۾ آهي ته پنهل پاڪ پاڻ پنهنجن پاڪن هٿن قدرتي سان جڏهن به جام وصل ڀري پاريندو آهي، تڏهن عاشق صادق جي اڃ بک دور ٿي ويندي آهي. انهي حقيقت جي تائيد ۾ هي آيت الاهي ڪافي ثبوت آهي وسقاهم ربهم شرابا طهورا) يعني پاڻ پنهنجي هٿ پاڪ سان پنهل پاڻي پاڪ پياريندو) انهي اڃ جو اڃارو فقط لطيف لاثاني نه آهي پر ساري ڪائنات سڄڻ جي سڪ ۽ عشق ۾ اڃاري آهي جيئن زيرين جذبات خاڪ جي مان ظاهر آهي.
(جذبات خاڪ)
سڪ سير ۾ رهان جيئن تئن تئين اندر ۾ آ اُڃ + نازڪ نظر نه تنهنڪر نيڻن نظر ۾ آ اڃ
1. اڃ عشق جي اُلي آ عاشق جي دل جهلي آ + نروار ٿي نلي آ اک ۾ ڇپر ۾ آ اڃ
2. درياءَ ۾ رهان ٿو پاڻي سدا پيان ٿو + دل جي لهي نه آتش پاڻي پڌر ۾ آ اڃ
3. مون کي فقط نه آهي هر چيز ٿي مري اُڃ + ڏس آسمان تارن شمسو قمر ۾ آ اڃ
4. عرشي هلاڪ اڃ ۾ فرشي فراق اڃ ۾ + وڻ ٽڻ پکي به اڃ ۾ شاخو شجر ۾ آ اڃ
5. غواص بحر وارا اُڃ جا ڏئي اشارا + ويڙا وڄائي وارا رڃ آب ڇر ۾ آ اڃ
6. برٿر ۾ خاڪ وائي اڃ عشق جي سدائي + وڃ اڃ سان ڪر وفائي ڏونگر پٿر ۾ آ اڃ