تصديقات علماءِ ڪرام
خلاق فطرت انسان ۾ جي انيڪ قسمن جون صلاحيتون رکايون آهن انهن مان علم ۽ عمل – عشق ۽ معرفت- طريقت ۽ تصوف مرتبہ عين اليقين ۽ حق اليقين ۾ بلند معيار رکن ٿا – علوم متفرقه ۾ فلسفه رياضي- سائنس ۽ فقہ کي اگرچه چڱو درجو عطا ٿيل آهي مگر قديم خواه جديد زماني جي بزرگن وقت بوقت سندن خشڪ ۽ تلخ تعليم کي سجائي ۽ سلوڻي بنائڻ لاءِ ٻين علمن جي مدد وٺڻ اشد ضروري سمجهي – جهروڪ قران مجيد سان فلسفه جي اصطلاح ڪئي وئي ۽ حديث شريف سان فقه جي تعمير ٿي – هن اصول تي هلندي امام اعظم صاحب هن حد تائين به فرمايو ته جيڪڏهن ڪنهن مسئله ۾ فقہ ۽ حديث متضاد هجن ته حديث تي عمل ڪيو ۽ فقہ کي ڇڏي ڏيو- اهڙي طرح روحاني تعليم لاءِ علم تصوف جي ضرورت پيش آئي جنهن جو پايو خود سرور ڪائنات عليه الصلوات والسلام جن رکڻ فرمايو هو – جنهن جي تعمير حضرت ابوبڪر صديق- امير عمر – حضرت علي ۽ خواجه حسن بسري ڪئي هئي. رضي الله تعالى عنهم – علم عروض به حضرت آدم صفي الله جي زماني کان قائم ٿيو جيئن ته هابيل جي حسرت ناڪ قتل تي آدم عليه السلام جو هڪ مرثيہ تاريخن ۾ شاعري جو سنگ بنياد ليکيو ويو آهي- عربن به شاعري کي چڱي اوج تي آندو مگر انهن هن فن کي اُٺن ۽ گهوڙن جي تعريف ۾ جنن ڀوتن جي قصن ڪهاڻين کان وڌيڪ اهميت نه ڏني – اسلام ۾ جڏهن روحانيت ۽ تصوف جي تعليم آئي تڏهن ڪيترن ئي بزرگن شاعري کي روحانيت جو رنگ ڏيڻ شروع ڪيو قديم بزرگن مان منصور حلاج- عمر خيام- حافظ شيرازي- جامي ۽ سعدي ۽ عطار عروض ۾ ڪيئي قرآن – حديث ۽ تصوف جا گوهر پاره پيش ڪيا ۽ رومي ته مثنوي جهڙو هڪ عظيم الشان ڪتاب لکي دنيائي اسلام تي احسان ڪرڻ فرمايو آهي- شاه عبداللطيف ڀٽائي به انهن بزرگن مان اسان جو هڪ سرتاج سنڌ سنڌي شاعر شاندار ۽ روحانيت جو علمبردار آهي- جنهن جي پڻ رومي جي مثنوي سان گهري محبت رهي- ڏسبو ته شاه صاحب جي رسالي تي مثنوي جو گهرو رنگ چڙهيل آهي- ڪيترا مثنوي جا فارسي بيت پنهنجي سنڌي زبان ۾ ٿوري ڦير گهير بعد ڪم آندا اٿس- مثنوي لاءِ جيڪڏهن پهلوي زبان ۾ قرآن هجڻ جي دعوى آهي ته شاه صاحب به فرمائي ٿو- بيت نه ڀايون ڀائرو هي آيتون آهين- جس ۽ آفرين هجي اسان جي پيرسن دوست مولانا مولوي در محمد صاحب خاص صديقي ڪاندهلوي خليفه درگاه ملڪاني کي جنهن شاه صاحب جي چند متفرقه بيتن جي شرح قرآن ۽ حديث سان لکي شاه صاحب کي پنهنجي دعوى ۾ ثابت ڪيو آهي. هن کان اڳي شاهه تي گهڻن ئي اديبن جا مجمل خواه مفصل شرح لکيل آهن مگر حقيقت ۾ انهن کي سطحي سڏڻ گهرجي- مولوي صاحب جو هي شرح اگرچه چند بيتن تي منحصر آهي مگر جيڪي ڪجهه لکيو اٿن سو سڀ عالمانه طرز ۽ صوفيانه رنگ ڍنگ تي لکيل آهي- شايد هن کان اڳ هن قسم جو معياري شرح ڪنهن به نه لکيو هجي- هر موقعي تي قرآن حديث ۽ فارسي اشعار مثال طور پيش ڪيا اٿن ۽ نهايت سليس سنڌي ۾ بيتن جي معنى سمجهائي اٿن- الله تعالى اهڙن اديبن ۽ عالمن فاضلن کي دنيا ۾ تادير قائم رکي جيئن سنڌي علم و ادب جي خدمت ڪري قوم جو معيار بلند رکن – الله کري زور قلم اور زياده-
حاصل ڪلام ته هي ڪتاب خزانة العارفين حصهء اول تصوف جي نڪته نگاه کان بلڪل عمدو ۽ ڪار آمد آهي، اسان سندس مطالع کان آگاه بطور تائيد سندس تصديق ڪئي آهي-
الفقير محمد مصطفى النقشبندي الملڪاني عفي عنه
العبد الضعيف العاصي مجتبى احمد الحنفي
النقشبندي المجددية الملڪاني
عفي عنه ولدالديہ
15 آڪٽوبر 1961ع درگاه ملڪاني شريف
2- تصديق لائق تحقيق از دست حاتم شفيق جناب عالم فاصل فقيہ فهيم ڪامل مولانا عبدالحي صاحب بزرگ رهڙي شريف جي
هي رسالو محبت ۽ الفت الستي جو مقالو نظريه نيهن لطيفي جو شرح نرالو آيتن الاهي جي شراب پاڪ سان پر پيالو ڀلي پيي معرفت جي ميخانه جو مست متوالو – جنهن آب احمر نوراني جي پيڻ سان پياسن ۽ اڃاين جي اڃ بک لهي دور ٿي ويندي آهي- تنهن پيالي پاڪ جو پياريندڙ ۽ ساقي جناب مولانا ابو الا اقبال در محمد خاڪ- صديقي ڪاندهلوي آهي جو صاحب جامع شريعت ۽ طريقت جو آهي تنهن صاحب باوجود بيماري ڪهنہ ڪنسر ۽ پيري زهيري جي پاڻ کي تفريح پاران تڪليف ڏئي به حضرات اهل ادب جي اڳيان هي تحفو عمدو پيش ڪرڻ فرمايو آهي- جنهن تحفه قيمتي جو قدر ڪرڻ قدردانن تي ادبي نڪته نظر سان لازم ۽ واجب آهي-
انا المصدق فقير عبدالحي رهڙوي
مدرس مدرسه ٿرڙي محبت
3- تصديق از قلم تحقيق رفيق ادب شفيق طبع احسن لقب جناب حافظ احسن صاحب جي
گهڻي وقت کان اها عام تقاضا آهي ۽ تازو مهراڻ رساله حيدرآباد ۾ ايڊيٽرول نوٽ ۾ طلب ڪيل آهي ته سلطان العارفين سرتاج الشعرا حضرت شاه عبداللطيف ڀٽائي عليه الرحمته جي رساله جي شرح لکي وڃي ۽ اهڙو ڪو مرد مجاهد نڪري نروار ٿئي جو اهو ڪم ڪٺن هٿ ۾ کڻي- نهايت خوشي ٿي آهي ته ڪهنه مشق اديب ۽ شاعر جناب حضرت مولانا مولوي در محمد صاحب خاڪ صديقي ڪاندهلوي جن، شاه صاحب جي چند بيتن جي شرح قرآن شريف – حديث ۽ اسلامي روايات موجب مثنوي رومي- شيخ سعدي سچل سرمست ۽ ٻين صاحبن جي ثبوت سان شرح لکي آهي جا سنگ بنياد جو ڪم ڏيندي- اميد ته حضرت مولانا موصوف صاحب سلسله وار شاهه جي رساله جي بيتن جي شرح لکڻ فرمائيندو- مرحوم ميان محمد بخش صاحب واصف 25 – بيتن جو شرح لکي ڇاپايو هو – هينئر مولانا صاحب 50 – بيتن جي شرح لکڻ فرمائي آهي جا اميد ته عوام ۽ شاه صاحب جي شيدائين لاءِ خوشي جو باعث ٿيندي.
16- اڪٽومبر 1961ع
راقم حافظ محمد احسن چنا دادو
قطعه تاريخ ڪتاب خزانة العارفين از حافظ محمد احسن چنا دادو
مبارڪ ميان درمحمد کي آهه + ڪئي جنهن محقق هي تشريح شاه
رکي سنگه بنياد تشريح جو + ڪيو جنهن هي مشڪل ڪم آهي اٿاه
اديب آهه عالم ۽ فاضل فهيم + اديبن ۾ جنهنجو وڏو عزم و جاه
لکڻ ۽ پڙهڻ ۾ رهي روز شب + ادب جي فزون لئي سندس خوب چاه
ڀٽائي جي فرمان تي باعمل + تتي ۽ ٿڌي ۾ پيو ڪاه ۽ ڪاه
ڪري خوب خدمت ادب علم جي + ٿيو سنڌ وارن جو هي خير خواه
لکئين عارفن لئي خزانو عجيب + ٿي شارح پسايائين همہ شاه راه
عطا ان کي حق عمر خضري ڪري + ڏئي ان کي الله امن و پناهه
لکيائين هي نسخو ته احسن عجيب + ٿيو جنهن تي راضي گهڻو آهه شاه
پڇم سال هجري ته هاتف چيو + مضامين گلشن اهي واه واه
1381 هه
4. تعارف از قلم معارف جناب رئيس ادب نجيب نسب باغ سنڌي جي سهڻي بلبل جي وارث وڪيل پر ضيا گل گلاب عالي جناب جناب مسٽر ضياءُ الدين ضيا دادو جو
جناب مولانا مولوي در محمد صاحب متخلص خاڪ هڪ ڪهنه مشق شاعر ۽ شاعري جو دلداده حضرت آهي جنهن سان مشاعرن ادبي مجلسن ۾ خواه خانگي ملاقاتن سبب گهڻي وقت کان آشنائي آهي- سندس مزاحيه طرز جي شاعري مون کي اول اول سندس شعر ڏانهن راغب ڪيو ۽ سندس هر شعر کي دلچسپي سان مطالع ڪندو رهيس – مون کي وڏي خوشي حاصل ٿي جڏهن اوچتو دادو ۾ قدم رنج فرمائي پنهنجي نت نئين انوکي ۽ انمول ايجاد ڏيکاريائين – اها آهي ڪتاب خزانة العارفين جي ايجاد- جنهن جي ڏسڻ سان آفرين صد آفرين چوڻ کان سواءِ رهي نه سگهيس- شاه ڀٽائي رحمته الله جي دعوى ته. جي تو بيت ڀايان سي آيتون آهين، جو ويهي هن صاحب دليل پيش ڪيو آهي. قران پاڪ جون آيتون پيش ڪري شاه جي بيتن سان ملائي ثابت ڪيو اٿس ته شاهه جو ڪلام قرآن پاڪ جي آيتن جو عڪس آهي ويتر جو عمدا ۽ ٺهڪندڙ مثال ۽ تلميحون پيش ڪيون اٿس تن ته سون تي سهاڳي جو ڪم ڏنو آهي. خزانة العارفين سچ پچ عارفن لاءِ هڪ بيش بها خزانو بنجي پيو آهي. شاه جي ڪلام کي هن جديد نمونه ۾ پيش ڪرڻ جو سهرو هن سڳوري جي سر تي سونهين ٿو. ۽ ڀٽائي کيس خواب ۾ ديدار ڪرائي دلجائي پڻ ڏني آهي ته سندس تحفه قبول ٿيو. اها سعادت هن صاحب کي صله ۾ نصيب ٿي چڪي آهي ۽ اميد ته سنڌي به سهسين سلام هن سڳوري تي چوندا جنهن کين هيءَ سوکڙي سونپي آهي. وڏي خوشي جي ڳالهه آهي جو شايد ڀٽائي جي روح پرفتوح جي برڪت ۽دعا سان هن ڪتاب جي ڇاپجي شايع ٿيڻ لاءِ سامان به موجود ٿي ويو آهي. خدا کري زور قلم اور زياده.
ضياءُ الدين – ضيا وڪيل دادو
مورخه 20 – اڪٽومبر 1961ع
5. تصديق لائق تحقيق انيق از قلم قابل فن اديب واقف شريعت ۽ طريقت جناب محمود صاحب ايزدي مجتنب از غيبت وبدي- ڪاندهلوي تلميز مسفيد از درگاه ڪاندهلويه
راقم فقير حقير تصحيح ذيل واري رسالو معرفت جو مقالو نالي خزانة العارفين حصه اول مطالع ڪري ڏٺو. جو تمام عمدن مضامين معرفت ۽ رازن صوفيانه سان سينگاريل آهي. منجهس حقيقي عشق جون حقيقتون اهڙيون ته سهڻي طريقه سان درج آهن. جو مبتدي خواه منتهي کي تمام سهڻي سبق جو راه سيکاري راه طريقت جي پوري پوري رهبري فرمائن ٿيون. اميد ته حضرات سامعين ۽ ناظرين صاحبن کي پڻ مستفيد بڻائينديون رهنديون. ۽ جناب حضرت قبله مصنف رساله قدوة السالڪين عمدة العارفين جامع شريعت و طريقت حضرت مولانا عالم رباني سيف سبحاني استادي خليفه درگاه ملڪاني حضرت سير رحماني- بنام نامي گرامي مولانا ابو الا قبال در محمد خاڪ صديقي ڪاندهلوي. پنهنجي ڪمال محبت ۽ اخلاص سان پنهنجي گوهر فشاني ڪرڻ فرمائي آهي جا اميد ته راه گيرن لاءِ راه هدايت جو سبب ثابت ٿيندي هن رهبر روحاني کي نه فقط روحاني راه ۾ رشد ۽ ڪمال آهي پر هي صاحب پنهنجي قومي خدمتن ڪري به ممتاز درجه تي پهتل آهي کيس قومي خدمتن جي صله ۾ قوم ڪاندهلويان سنڌ کان قائد القوم جو ممتاز لقب عطا ٿيل آهي ۽ ٻين قومن کان به ڪيئي احترامي القاب کيس عطا ٿيل آهن جهڙوڪ نصير آباد شهر ۾ هن کان اڳ چند سال انجمن همدرد قوم کان صدر جو لقب لائق ماڻي چڪا آهن اهڙي طرح مسلم ليگ طرفان پرزائڊنگ آفيسر جو عهدو عطا ٿيو هون وغيره مطلب ته سندن وجود مسعود پنهنجن پرائن واسطي سبب سعادت ۽ شفقت جو ثابت ٿيو آهي ۽ ٿيندو رهندو آمين.
العبد فقير محمود عفي عنه المعبود ايزدي ڪاندهلوي
مريد درگاه مجدديه سرهنديه ٽنڊو سائينداد
6. تبصره از نظر ناظر باريک بين باهو ادب جي عاشق شوق علم جي شائق گوهر ادب حميده حسب مسٽر محترم گلاب خان شيخ پروپيگنڊا سيڪٽري سنگت نصير آباد جو
جناب حضرت مولانا مولوي در محمد خاڪ صديقي ڪاندهلوي صاحب هردلعزيز همدرد سنگت ۽ بزم لطيف نصير آباد جو لکيل ڪتاب لاجواب نالي خزانة العارفين . جناب شهنشاه گهوٽ لطيف جي شعر تي شرح شايان شان ادب، تبصره لاءِ پهتو. جناب حضرت خاڪ صاحب جهڙي عالم فاصل جامع شريعت ۽ طريقت صوفي صادق عمدة الشعرا جي لکڻيءَ تي مون جهڙي ڪم علم حقير کي تبصري ڪرڻ جي ڪهڙي قوت ۽ طاقت آهي. ڪتاب جنهن نئين رنگ رندي ۽ عارفانه ڍنگ سان جناب خاڪ صاحب جن جوڙيو آهي سو هر تعريف جي لائق ۽ سندس مصنف صد مبارڪ جو مستحق آهي اهڙي ڪتاب ناياب جي جوڙيندڙ کي به لائق صد تحسين جو نه ڄاڻجي ته پوءِ انصاف جو خون آهي. جناب لطيف سائين جي هر شعر جي مشاهبت قرآن ڪريم جي آيتن ۽ حديثن سان جنهن روحاني رنگ ۽ صوفيانه ڍنگ سان جناب خاڪ صاحب جن ڪرڻ فرمائي آهي. اهڙي شايد مشڪل ڪنهن ٻي عالم اديب صاحب کي اچي، ڇو ته جناب خاڪ صاحب فقط شاعر ڪونه آهي پر هو صاحب هڪ مجدد عالم عديم المثال صوفي صادق صاحب الحال پڻ آهي، حقيقت ۾ جناب ڀٽ ڌڻي جو شعر شاندار جيڪو آسماني الهام پايدار جو محض ترجمو آهي، ان تي شرح شافي لکڻ به هڪ عالم فاضل ۽ صوفي سالڪ ولي ڪامل جو ڪم آهي جنهن لاءِ جناب حضرت خاڪ جهڙو مجدد محقق موزون ماڻهو آهي. جناب خاڪ صاحب هي ڪتاب لکي نه رڳو جناب سرتاج سنڌ جي روح پرفتوح کي راحت رسائي آهي، پر هن صاحب فخر ادب علم ادب سنڌي جي غير معمولي خدمت انجام ڏني آهي جنهن لاءِ آءٌ جناب خاڪ صاحب کي پنهنجي سنگت جي پاران ۽ پاڻ دلي مبارڪ پيش ڪريان ٿو، جناب خاڪ صاحب هر قومي تحريڪ ۾ بهرو وٺندڙ آهي. قومي خدمتن ڪري هي صاحب بي طمع بي رياءَ هن کان اڳ ڪنهن زماني ۾ انجمن همدرد قوم نصير آباد جو پڻ صدر صاحب ٿي رهيو آهي، جنهن انجمن اهڙي امين عقيل صدر صاحب جي زير سايه رهي ڪري شهر نصير آباد ۾ تمام گهڻا سماجي ڪم ڪيا آهن.
نيازمند ڪاتب تبصره گلاب شيخ
1961-10-10
7. سپاس نامہ پرت پيامہ از قلم فيض رقم صوفي سالڪ جناب پير شير شاه شائق لبيب لائق چيئرمين يونين ڪائونسل لاکا تعلقه وارهه ضلع لاڙڪاڻه جي سپاس نامو
خزانة العارفين حصهء اول جناب علامه صوفي سالڪ فقير در محمد خاڪ صاحب صديقي ڪاندهلوي اسان صوفين لاءِ اهڙو ته اعلى درجہ جو خاص آئينہ ۽ دل مخمور ڪندڙ شراب حقيقي خاص سولي سنڌي زبان ۾ باوجود ڪهنہ سالي ۽ خطرناڪ بيماري جي نازڪ حالت ۾ پاڻ کي تڪليفن ۾ پتوڙي به نهايت نوازش ۽ مهرباني فرمائي اسان واسطي راهبر حقيقي تيار ڪرڻ فرمايو آهي اميد ته انهي جي حصه دوم لاءِ پڻ هٿ همت جو وجهي ڪوشش ڪرڻ فرمائيندو. الله سائين شال کيس عمر دراز ۽ توفيق رفيق بخشي آمين ثم آمين
بنده مشڪين شير شاه از لاکا موندر 61-10-11
8. تصديق لائق تحقيق از قلم قابل عالم تحرير صاحب التحرير والتقرير جناب مولانا محمد عظيم صانه الڪريم عن خصومته الخصيم وذم الذميم المتخلص بشيدا نصير آبادي
جناب مولانا در محمد صديقي ڪاندهلوي صاحب متخلص بخاڪ جيڪو ڪتاب ناياب تصوف ۾ حضرت ولي ڪامل شاعر فاضل فخر سنڌ عبداللطيف شاه صاحب جي رساله جي جيڪا تشريح ۽ سندس بيتن جي تقرير ڪرڻ فرمائي آهي سا تقرير ساري عالمانه ۽ محققانه طرز تي تيار ٿيل آهي. تنهن جي تعريف ڪرڻ ڄڻ سج کي آئينو ڏيکارڻو آهي بلڪ زبان تعريف کان قاصر ۽ قلم لکڻ کان عاجز آهي، مطلب ته هي ڪتاب سالڪن لاءِ رهبر ڪامل ۽ مريدن مرشدن لاءِ مشعله راه هدايت آهي، شل الله تعالى مولانا موصوف کي اجر عظيم ۽ توفيق عميم عطا ڪرڻ فرمائي. آمين ثم آمين
مصدق محمد عظيم شيدا نصير آباد
1961-10-11
9. تصديق از جناب اديب لائق فهيم فائق مسٽر عبدالغفور صاحب ڀرڳڙي ايم-اي-ايل ايل-بي وڪيل لاڙڪاڻه
محترم جناب مولوي در محمد صاحب جن جي بيش بها ۽ عالمانه تصنيف بنام “خزانة العارفين” ڪنهن حد تائين منهنجي نظر مان گذري آهي، جنهن ۾ مولوي صاحب سنڌ جي عظيم الشان فلسفي ۽ شاعر شاه عبداللطيف ڀٽائي جي پنجاهه بيتن جي شرح هڪ نئين انداز سان ڪئي آهي. اسان جي اديبن هن وقت تائين ڪا اهڙي خاص ڪوشش هن ڏس ۾ ڪانه ڪئي آهي. مولوي صاحب هن ڪاوش ذريعه شاه صاحب جي ڪلام جي روحاني رازن ۽ اصلي معنى کي سنڌي عوام وٽ پيش ڪيو آهي جنهن لاءِ مبارڪ جو مستحق آهي.
مولوي صاحب نه صرف هڪ بلند پايه عالم آهي پر ساڳي وقت سنڌي علم ادب جو وڏو ڄاڻو ۽ ڪهنه مشق شاعر به آهي. شاه صاحب بابت سندس مطالعو وسيع ۽ عميق آهي ۽ هيءَ ڪتاب سندس سالها سال جي گهري مطالع جو نتيجو آهي. مون کي يقين آهي ته سنڌي ادب ۾ هيءُ ڪتاب اهم جڳهه والاريندو ۽ سنڌي اديب ۽ عوام ان کي قدر جي نگاهن سان ڏسندا ۽ پورو پورو فائدو وٺندا.
عبدالغفور ڀرڳڙي لاڙڪاڻه
تصديق از قلم قابل اديب عاقل شاه لطيف جي شائق ۽ رسالي جي عاشق جناب خان صاحب مسٽر عطا محمد خان ڪاندڙهه ايڊوڪيٽ ميهڙ جي
مون هي ڪتاب مستطاب نالي خزانة العارفين حصهء اول جوڙيل جناب حضرت قبله خاڪ صاحب سيف سبحاني رهبر روحاني صديقي ڪاندهلوي جن جو گهڻي ڀاڱي مطالع ڪري ڏٺو آهي. اڄوڪي زماني جي ماحول واري مخلوق عام ۽ اديبن ۽ عاقلن جي طبقه خاص کي پڻ اهڙي ڪتاب ناياب جي جو صوفيانه رنگ ڍنگ تي تصوف جي تحقيق انيق موجب جديد نمونه جي طرز تي جناب سرتاج سنڌ جي چند ابياتن جو الاهي آيتن سان سينگاريل شرح آهي سخت ضرورت هئي. جا ضرورت سهڻي صورت ۾ ڌڻي پاڪ پنهجي فضل ڪر۾ سان هٿان حضرت خاڪ صاحب پيرسن ۽ بيمار جي پوري ڪري ڏيڻ فرمائي. شال ڌڻي تعالى اڃان به سندس عمر سڳوري دراز ڪرڻ فرمائي ته باقي رهيل حصا خزانة العارفين جا تيار ڪري جهان وارن جي دعا ۽ جس کٽڻ جي واڌو مبارڪ ماڻڻ جو مستحق رهي. آمين ثم آمين
نيازمند عطا محمد وڪيل ميهڙ
11. تعارف ذي المعارف از قلم عاقل عارف جناب پير شمس عالم شاهه راشدي صاحب
جناب حضرت قبله گاه مقبول درگاه جامع شريعت طريقت حقدار منصب مرشديت مجاز ملڪاني رهبر روحاني ملقب بسيف سبحاني صديقي ڪاندهلوي جن جو جوڙيل عمدو رسالو لطيف سائين جي چند بيتن جو لاثاني شرح نرالو. ڏسڻ وارن جي ڏسڻ لائق ۽ پرت وارن جي پسڻ لائق آهي، ڇو ته اهو رسالو صوفين صديقن جي رنگ ڍنگ تي برپا ٿيل وره وارن جو ونگ ۽ الستي عاشقن لاءِ عبرتي انگ آهي. تنهن ڪري جن جي اندر ۾ الستي رنگ اثر ڪرڻ فرمايو آهي، انشاء الله تعالى سعادت سرمدي ماڻڻ ۾ دم دير نه ڪندا پر اميد ته هي رسالو فيض الاهي جو پر پيالو ٻين جي واسطي به پوري طرح فائدي رسان ثابت ٿيندو. هي ته رسالي جي رهبري مان فائدو پڌرو پديد ديده ديد آهي پر رسالي جي جوڙيندڙ رهبر روحاني جي صحبت سوني ته سون تي سهاڳي جو ڪم ڏئي ڏيکاريندي پر ڪو پياسي پرت جو ۽ سڪايل سڪ جي سرڪ جو سلوڪي سرت سان سندس صحبت پر محبت ڪري ڏسي ته کيس پورو پورو پتو پئجي ويندو و ته عطر عجيب اهو آهي جو پاڻ بوءِ بهار جي ڏيکاري نه اهو جو عطار چئي ٻڌائي موجب مقوله معروف زيرين جي، عطر آن ست که خود بيويد نه آنکه عطار گويد. هن لڪل گوشه نشين لعل جو مثرب مدامي لطيف لاثاني وانگي پاڻ کي گهڻو ڪري لڪائڻ جو رهيو آهي وگر نه اڄ تائين سندس لک مريد هجن ها، تنهن هوندي به هن رهبر روحاني جا نه فقط عام آدمي خفيه طريقه موجب مريد ۽ معتقد آهن پر ڪيترا معزز ۽ خاندان به سندن فيض کان فائز ٿي ويا آهن پر تن مان جي صاحبن کي شاگردي ۽ ارادتمندي مان حظ حاصل ٿيو آهي تن مان قابل ذڪر هيٺين نالن وارا صاحب پڻ آهين.1.پير شمس عالم شاه راشدي 2. حاجن شاه راشدي 3. رشيد شاه راشدي ساڪن لعلو رائونڪ 4. پير علي شاه سيد مرحوم ساڪن ڊينگل ماڇي 5. پير قاسم شاه سيد 6. حافظ محمد شاه پيچوهن وارو 7. حبيب الله شاه سيد گاجي وارو 8. پير حيدر شاه لاکائي مرحوم قبي ڌڻي 9. عبدالله خان چنه صاحب اديب سنڌ رٽائر ڪليڪٽر صاحب 10. مختيارڪار صاحب يار محمد خان ميمڻ جو پوءِ ڪليڪٽري جي اعلى عهدي تي فائز ٿيل هو 11. مختيارڪار غلام محمد ڪلهوڙو مرحوم قمبر وارو 12. سردار بهادر محمد پريل خان ڪلهوڙو باليشاه وارو 13. جناب مولوي مير ولي محمد خان چانڊيه داماد نواب غيبي خان ديره واري جو 14. مولانا علي محمد صاحب مدرس ۽ پيش امام معلم مير ولي محمد خان ديره واري جو 15. مير تاج محمد خان سردار ڪڇي حسين خان چانڊيه جي ڪور وارو 16. حاجي محمود خان ايزدي ڪاندهلوي وڏو زميندار ڳوٺ دائود ڪانڌڙو 17. رئيس جعفر خان چانڊيه فتح پور وارو 18. حاجي آدم خان مشوري ويٺل ڳوٺ پنهنجي نزديڪ اسٽيشن باڪراڻي 19. حاجي عرس محمد خان داروغو مشوري ويٺل ڳوٺ آدم خان مشوري في الحال ٽنڊي محمد خان جي نزديڪ نوڪري تي چڙهيل آهي. 20. حاجي حافظ مولوي ميان مولاداد صاحب اسٽيشن دوڙ وارو 21. مولوي محمد صالح ڪولاچي باڊه پراڻي وارو 22. مولوي غلام محمد عرف سجاول مشوري مرحوم فريد آباد جتوئي وارو 23. مولوي عبدالحليم کوکر حسن آباد وارو 24. حڪيم عزيز الله شيخ بوٿري وارو 25. مولوي محمد گاجي کهاوڙ وارو 26. قاري خان محمد نصير آباد وارو 27. حاجي نصر الله صاحب نصير آباد جي جامع مسجد جو پيش امام 28. حاجي حبيب الله صاحب ڀنگر بڪيجن وارو 29. ميان غلام النبي خان گوگاڻن وارو 30. ماستر عبدالقادر شائق صاحب اديب فاضل بي. اي جو امتحان پاس ڪيل آهي. 31. جناب ماستر جمعه خان غريب ايڊيٽر اديب سنڌ رسالي وارو 32. مشهور شاعر ضامن دادو وارو وغيره وغيره. تنهن ڪري هن بزرگ ڀلاري کي پيرن جو پير سڏڻ مناسب آهي نه فقط عام جو پر تنهن هوندي به هن ولايت جي وارث کي ڪا به وڏائي ۽ فخر ڪونه آهي، بلڪ سدائين پاڻ کي فقير خاڪ سڏائيندو رهي ٿو. باقي اڄوڪن پيرن جديدن کي جيڪو پنهنجي پيري فقيري تي فخر ۽ ناز آهي سو قابل عبرت ۽ لائق نفرت آهي ڇو ته ڪن ته اهل طريقت ماهر معرفت جي کان سند به نه ورتي آهي بلڪ پاڻ مرادو لئي مان لٺ ڀڃي ڌڻ جا ڌنار ۽ ڏانداري مان صبرڪتي جا سزا وار بڻيا آهن جن صاحبن تي زيرين بيت ڀٽ ڌڻي جو پورو پورو صادق اچي ٿو. بيت. هنجهه هلي ويڙا، ويا مور مري وطن ٿيو وري ڪوڙن ڪانيارن جو. کوٽن ۽ کرن کي شريعت پاڪ جي ڪسوٽي تي پرکڻ گهرجي وگرنه خوف حساب واري ڏينهن ته ازخود کوٽا کرا ظاهر ٿي پوندا، جيئن جو سرتاج سنڌ جي زيرين بيت مان ظاهر آهي (بيت)
جوڳي هن جهان جا ڏئوٽا ۽ ڏئوٽا
پني کائن پيٽ ۾ ٽڪر ۽ ٽوٽا
کرا ۽ کوٽا پورب ٿيندا پڌرا.
فقير پير شمس عالم شاه راشدي از لعلو رائونڪ
12. تصديق از قلم قرب ڪامل مولوي فاضل محمد صالح صانہ الله عن صحبته الصالح ڪولاچي
جناب حضرت قبله عالم سالڪ سالم شمس شريعت طريقت ماهر معرفت حقيقت مرشد مجدد مهدي رهبر هادي سيف سبحاني زائر حبيب حقاني خليفه درگاه ملڪاني جن جو جوڙيل هي رسالو نالي خزانة العارفين مون اول کان وٺي آخر تائين ڏٺو آهي. ڏسڻ سان ڏاڍو وڻيو ۽ بلڪل پسند پيو ڇو ته سارو رسالو آيتن ۽ حديثن ۽ سلفن صالحن جي سونن قولن سان سينگاريل آهي. وحدت جي وڻجارن ۽ معرفتي موتين ماڻڪن جي خريدارن واسطي ڄڻ وڏي وکار ۽ وٿ آهي، جنهن وکار مان هر ڪو وڻجارو وحدتي ورهه جا وکر وٺي وڻجي وهائي سگهي ٿو. جيڪڏهن ڪنهن به حبدار حق جي کي ههڙي صوفي صادق جي صحبت سوني حاصل نه ٿي آهي تنهن واسطي هن رساله بي بها جي رهبري پڻ ڪافي فائدي مند ثابت ٿيندي ڇو ته درد وارن جو ڪلام به پردرد هوندو آهي، جيئن ڪنهن دردي صاحب اردو زبان ۾ آلاپيو آهي. کيا کهون کسکو کهون کس کو ميرا درد هـي، لفظ درد خود مين هون جس په الڻون درد هـي. پر جي اڃان به ڪن قربدارن ۽ پرت جي پنڌ پڇڻ وارن کي حضرت ساقي صادق مذڪور جي صحبت سوني ۽ قرب قيمتي جي حاجته هجي ته اهڙن جي صحبت هڪ ساعت سان سالن جي عبادت کان وڌيڪ فوزي فيض جو فائدو پرائي سگهجي ٿو، جيئن جو انهي بابت مولانا مثنوي صاحب جو فيصله ڪافي حجت آهي. مثنوي، يکه زماني صحبت با اوليا بهتر از صد سال طاعت بي ريا، پر اڄوڪي زماني جي ماحول مذموم ۾ صحبت صادقن جي ۾ وڃڻ ۽ وڃي وحدتي هيرن لعلن جو وڻجارو ٿيڻ ڏاڍو دشوار ۽ محال آهي مگر جن کي غفور گهري ته اهي گوهرن جا وکر وڻجي سگهندا وگرنه نه، جيئن جو ڀٽائي گهوٽ فرمايو آهي (بيت) ويا سي وينجهار هيرا لعل وڌين جي قدر وارا ڪم ٿيا کٽا خريدار ڪٽن ڪٽ لوهار هاڻي انهين ڀيڻيين. هائو جنهن جوان پهلوان مجاهد ميدان جي کي جذبو عشق الاهي جو الله واحد کان وهب طور عطا ٿيندو ته اهو جوان جوڳي ٿي جهان ۾ جاچي ڳولي به صوفين صادقن جي صحبت سوني هٿ ڪري وحدتي وکرن جو وڻج وڻجي سودي سعادت جي سان سودمند ٿيندو، جيئن جو وکرن جي وڻجاري ڀٽائي پياري زيرين بيت ۾ وکر وهائڻ بابت چٽو فرمايو آهي (بيت) وکر ڍيرون ڍير پر وهائڻ وارا ويسلا ڪن وهائي وس ڪيا، ڪني لائي اوير ستون ڏيندي سير وکر وڪامي ويڙو.
انا المصدق فقير محمد صالح
مريد درگاه ڪاندهله شريف
13. تصديق از قلم ڪامل يقين ۽ عالم ذهين ميان عبدالحليم کوکر حسن آبادي عفي عنه
جناب حضرت قبله گاه مريدن پشت پناه مخزن معرفت آگاه اسرار حقيقت پروان شمع شريعت تاجدار طريقت رهبر روحاني لقب يافته سيف سبحاني خليفه درگاه ملڪاني جناب حضرت ابو الاقبال در محمد خاڪ صديقي ڪاندهلوي جن هي رسالو نالي خزانة العارفين جوڙي جهان وارن صوفين صادقن ۽ الستي عاشقن تي وڏو ٿورو ۽ احسان ڪرڻ فرمايو آهي ڇو ته رسالو رمزن روحاني ۽ نڪتن نوراني سان اهڙو ته ڀرپور ڪري نروار ڪيو آهي ڄڻ ته ڪوزي ۾ قلزم معرفت جو ماپايو آهي، سو به صفا سنڌي زبان ۾ ته ڀلي هرڪو حق جو طالب ٿوري يا گهڻي علم وارو پورو پورو فائدو پرائي سگهي. مون کي قوي اميد آهي ته عبرتي عشاق ۽ معرفت جا مشتاق الفتي اشتياق سان هن رسالي کي ڏسي پڙهي فيض ياب ٿي سندس مصنف ممتاز حضرت خاڪ صاحب کي دعا خير جي سان ياد شاد ڪرڻ فرمائيندا آمين ثم آمين.
مصدق مسڪين عبدالحليم
مريد درگاه ڪاندهله شريف
14. تصديق از طبع شريف عنصر لطيف صاحبزاده نثار احمد (نثار) صديقي ڪاندهلوي
حضرت قبله گاهم حڪيم جسماني ۽ روحاني مجاز حضرت مرشد ملڪاني زائر نبي آخر زماني منبر نشين محبوب مناني خليفه رسول رباني جناب حضرت مولانا مرشدنا ابو الا قبال در محمد خاڪ صديقي ڪاندهلوي ملقب بسيف سبحاني جن هڪ رسالو محبت معنوي جو مقالو نيهن جو نياپو نرالو پياسن جي پياس لاهڻ لاءِ پرت جو پيالو جوڙي تيار ڪري مٿس نالو خزانة العارفين رکيو، جنهن ۾ شاه صاحب جي چند ابياتن جو شرح قرآني آيتن ۽ حديثن ۽ علمائن ربانين جي راين ۽ اشعارن سان سنڌي ۾ ڪيو ويو آهي. جو درد وارن دلين کي وڻندڙ ۽ روحن کي راحت بخشيندڙ آهي. اڄوڪي قحط واري زماني ۾ دنيا جي دل اُڃاري ۽ پاڪستان جي دل پياري کي اهڙي وحدتي پيالي پاڪ جي پيڻ جي گهڻي گهرج ۽ پياس هئي جا ڌڻي تعالى حضرت قبله گاه ساقي هٿان مس مس پوري ڪرائي ڏني آهي. اميد ته هي رسالو هر ذات انسان ۽ هر فرقه واسطي هدايت ۽ سعادت سرمدي جو سهڻو سبب ثابت ٿيندو ۽ اسان نوجوانن کي هن رسالي جي ذريعي سعادت پرائڻ ۽ نيهن الستي سان ناتو نباهڻ تمام سولو ۽ سهنجو لڳندو. ڇو ته سنڌي زبان ۾ سهنجي سهڻي طريقه سان سمجهاڻي ڏني وئي آهي جا سهڻي سمجهاڻي گهڻو ڪري مردن توڙي عورتن لاءِ تمام ڪارآمد ۽ مفيد ثابت ٿيندي. الله تعالى شال اڃان به قبله گاه جي عمر دراز فرمائي ته باقي رهيل حصا خزانة العارفين جا ٺاهي پورا ڪرڻ فرمائن آمين ثم آمين.
مصدق نيازمند نثار احمد (نثار)
صديقي ڪاندهلوي – ميٽرڪ
1961-10-27 مطابق جماد الاول 1381 هه
نظم نعتيہ از طبع نثار احمد نثار صديقي
ٿي خوشي ويڙو کلي مس مس خزانہ عارفين + جوڙيو جنهن تنهن کٽي جس جس خزانہ عارفين
گوهرن جي گنج جي هي گهرج گهر گهر کي گهڻي + نيٺ پڌرو ٿي ويو پس پس خزانہ عارفين
شوق سان پڙهه ذوق سان پڙهه هي رسالي جو شرح + قلب جي ڪوري ڇڏي ڪس ڪس خزانہ عارفين
تو لسا توڙي ڦڪا ڪيئي قصا پڙهيا ڏٺا + پر پڙهي هي پرت مون ڏس ڏس خزانہ عارفين
آيتن قرآن سان سينگاريل سارو سڄو + بره وارن جو بلو بس بس خزانہ عارفين
قدر قيمت ڪير ڄاڻي قدر دانن کان سوا + روح وارن کي ڏئي رس رس خزانہ عارفين
ماڻڪن موتن سان ڀريل معرفت جو بحر هي + ميهن وحدت جي وسي وس وس خزانہ عارفين
مرد عارف لاءِ زيور زيب ظاهر ٿي ويو + زن ڳچي جو هار ۽ هس هس خزانہ عارفين
لوڪ جو لاڙو ڇڏي جو لس جي ٻيلي ۾ لڪي + لوڪ کان تنهن وڻي لس لس خزانہ عارفين
شهد جا شيرين چاٽا تو چکيا هوندا چڱا + شهد شوقي وٺ چکي چس چس خزانہ عارفين
هئن چيو هاتف اچي– غارق گهڻي – رحمت ۾ سو + جنهن لڌو ڳولي وڃي گس گس خزانہ عارفين
1381 هه
سر نثار آهي جهين جو نهين جي نالي مٿان + تنهن جي هٿ ۾ سون جهڙو تس خزانہ عارفين
15. تصديق از دست تحقيق صاحبزاده ميان منظور احمد (منظور) صديقي ڪاندهلوي
حضرت قبله گاه حافظ حقائق قرآني مقبول درگاه مناني مجاز درگاه ملڪاني زائر نبي آخر زماني خليفه رسول رباني شمس العلماءِ سيد الشعراءَ عمدة العرفاءَ جناب مولانا و مرشدنا ابو الاقبال در محمد- خاڪ- صاحب الاقبال والادراڪ جامع شريعت طريقت پاڪ ملقب بسيف سبحاني جن هڪ رسالو معرفت جو مقالو نيهن جو خزانو نرالو صوفيانه رنگ ۾ گڏ ڪري مٿس نالو خزانة العارفين رکڻ فرمايو آهي جو رسالو جناب شاه صاحب جي چند ابياتن جو سهڻو ۽ عمدو شرح آهي. آيتن ۽ حديثن ۽ سونن قولن صوفين صديقن جي سان اهڙو ته سينگاريل آهي جو قابل توجه ۽ لائق تصديق جي آهي فدوي اول کان وٺي آخر تائين نظر مان ڪڍيو آهي مون کي ڏاڍو وڻيو ۽ ڏاڍو مزو ڏنائين. مان سندس مطالعه مفيد کان پوءِ هن چوڻ ۾ حق بجانب آهيان ته هي رسالو حڪمت جو پر پيالو هر درد واري دل لاءِ دوا ۽ هر محبت جي مريض لاءِ شفا آهي. اميد ته عالم جا علماءَ ۽ دنيا جا داناءَ ۽ شاهاني دماغ وارا شعراءَ ادبي علم جي اعزازي خيال کان هن ڪتاب قيمتي جو ڪجهه نه ڪجهه قدر ڪرڻ فرمائيندا. توڙي اڄوڪي قحط رجالي ۾ قدردان گهڻي ڀاڱي ڪونه آهن جيئن جو ڀٽ ڌڻي فرمايو آهي. قدر وارا ڪم ٿيا، کٽا خريدار) تبه اڃان دنيا ۾ ڪي ڪي موجود آهن هرون ڀرون صفا سنڃ ڪانه ٿي آهي موجب نظريه نامدار نيهن جي. اڃان ڪي آهين قيامت تائين ڪاپڙي) تنهن ڪري هي رسالو هر طبقه جي انسان ذات لاءِ عام طرح ۽ صوفين صادقن ۽ اديبن لاءِ خاص طرح ڪارآمد ۽ مفيد آهي. فدوي خوشي جي خيال کان محبت جي موج ۾ موج زن ٿي رسالي خزانة العارفين جي خوبي ۾ هڪ نظم نعتيه نروار ڪئي آهي جا هيٺ لکي وڃي ٿي-
نظم نعتيہ از طبع منظور احمد – منظور
خلق ۾ ٿيڙو عيان خوشتر خزانه عارفين + هر بشر جي واسطي بهتر خزانه عارفين
سنڌ جي سرتاج جي سيرت جهين ۾ مختصر + پڻ رسالي جو شرح برتر خزانه عارفين
چند بيتن جو شرح في الحال پڌرو ٿي ويو + نيٺ آخر ويندو ٿي دفتر خزانه عارفين
ويو ادب جي آسمان تي اوچتو اُڀري ڏسو + عارفين جي عين جو اختر خزانه عارفين
تحفهء عمدو عجب ٿيڙو عيان آفاق ۾ + جوهرن جي واسطي جوهر خزانه عارفين
ناظرن جو نور افزا ٿيندو نافع باليقين + نيهن وارن لئي ٿيو نشتر خزانه عارفين
ڪنت ڪنزاً جا خزانا کوڙ مخفي ٿا رهن + کاڻ موتن ماڻڪن گوهر خزانه عارفين
حصهء اول عيان ٿي عاشقن آڏو ويو + برڪتن ڀريو ٿيو گستر خزانه عارفين
مرد عورت عشق الفت سان رسالي کي پڙهڻ + درس عبرت جو بڻي در در خزانہ عارفين
غيب سهڻي بڪ خبر – قايص ظفر – غفران ۾ + شوق پڻ پهچي وڃي گهر گهر خزانه عارفين
1961ع 1381 هه – 1381 هه + 1961ع
معرفت جي ماهرن وٽ من وڃي منظور ٿي + فرش ڇا پر عرش تي اظهر خزانه عارفين