صالح عمل جو قرآني مفھوم
ٻئي طرف عبادتن سان گڏ اسلام معاملات تي پڻ گهڻو زور ڏئي ٿو، بلڪه عبادت کان به وڌيڪ معاملات جي درستگيءَ تي سختي ڪري ٿو، مثال طور تي جيڪڏهن ڪو ماڻهو ايمان آڻڻ کان پوءِ عبادت نٿو ڪري ته ان کي فاسق فاجر چيو وڃي ٿو. عبادت نه ڪرڻ جي ڪري اسلام ان جي لاءِ ڪا سزا يا حد مقرر نٿو ڪري. ان جي ابتڙ جيڪڏهن ڪو ماڻهو انساني معاملن جي اندر دست اندازي ڪري ٿو ته اسلام ان جي لاءِ حدون ۽ سزائون مقرر ڪري ٿو. مثال طور تي چوري، زنا، ڌاڙو، قتل، تهمت ۽ ڪوڙي شاهدي ڏيڻ تي حد مقرر ٿيل آهي. ۽ انهن سمورين شين جو تعلق معاملات سان آهي. ۽ خلافت به ان جي لاءِ هوندي آهي ته جيئن معاشري جي اندر فتني ۽ فساد کي ٻنجو ڏجي ۽ ماڻهن جي درميان حق ۽ انصاف قائم ڪجي. قرآن صاف ٻڌائي ٿو ته نبين کي ان لاءِ موڪليو ويندو آهي ته جيئن هو معاشري ۾ انصاف قائم ڪري سگهن، قرآن فرمائي ٿو:
لَقَدْ اَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنٰتِ وَ اَنۡزَلْنَا مَعَہُمُ الْکِتٰبَ وَ الْمِیۡزَانَ لِیَقُوۡمَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ۚ (الحديد:25)
بيشڪ الله پنهنجي رسولن کي پڌريون نشانيون ڏئي موڪليو ۽ اسان انهن سان ڪتاب ۽ ترازي (حڪومت) نازل ڪئي ته ماڻهو انصاف سان سڌا رهن.
رسول ۽ پيغمبر ڌرتيءَ تي الله تبارڪ و تعاليٰ جا نائب ۽ خليفا هوندا آهن. هو ڌرتيءَ تي حق ۽ انصاف قائم ڪرڻ ايندا آهن. هاڻي جيڪو ماڻهو نبين جي پوئواري ڪندي صالح عمل ڪندو ۽ حق ۽ انصاف قائم ڪرڻ گهرندو ته الله تبارڪ و تعاليٰ زمين جي خلافت ان جي حوالي ڪري ڇڏيندو، قرآن جو اعلان آهي.
وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُوۡرِ مِنۡۢ بَعْدِ الذِّكْرِ اَنَّ الْاَرْضَ یَرِثُہَا عِبَادِیَ الصّٰلِحُوۡنَ ﴿۱۰۵﴾ اِنَّ فِیۡ ھٰذَا لَبَلٰغًا لِّقَوْمٍ عٰبِدِیۡنَ ﴿۱۰۶﴾ؕ (الانبياء: 105-106)
۽ بيشڪ اسان تورات کان پوءِ زبور ۾ لکيو آهي ته منهنجا نيڪ بخت ٻانها زمين جا مالڪ ٿيندا بيشڪ ان (ڳالهه) ۾ عبادت ڪرڻ واري قوم لاءِ (مطلب جي) پورائي آهي.
ڌرتي الله جي آهي. هو جنهن کي چاهيندو آهي ان کي ان جو وارث بڻائيندو آهي. قرآن فرمائي ٿو:
اِنَّ الۡاَرْضَ لِلّٰہِ ۟ۙ یُوۡرِثُہَا مَنۡ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِہٖ ؕ (الاعراف:128)
بيشڪ زمين الله جي آهي، پنهنجن ٻانهن مان جنهن کي گهري، تنهن کي ان جو وارث ڪري ٿو.