• نڀاڳا پرائي ملڪ ۾ نه مارائينءَ !
پوءِ جڏهن ‘پل آهنچيءَ’ وٽ، اسانکي انڊيا جو همراهه عباس مليو ۽ هن وسيم جي سامهون ئي اسانکي چيو ته “تهران کان مشهد تائين ٽرين سروس بند نه ڪئي ويئي آهي.” ته وسيم جو اهڙو ته منهن لهي ويو، جو مٿس قياس اچڻ لڳو. پوءِ آفتاب شاهه ۽ صفدر شاهه جي دٻَ تي نيٺ وسيم ان ڳالهه تي راضي ٿي ويو ته هو اسانکي پئڪيج موجب تهران کان مشهد تائين ٽرين ۾ ئي وٺي هلندو، ٻي ڏينهن وري وسيم چيو ته “مونکي ان ٽرين لاءِ في ماڻهو ساڍا پنج هزار تومان وڌيڪ ادائيگي ڪرڻي پيئي آهي. تنهنڪري هاڻ هو اسانجي مرضي تي هلڻ بدران پنهنجي مرضيءَ تي هلندو.” ان وقت ته اسان سندس ان ڳالهه تي ڪو ڌيان نه ڌريو، پر رات جڏهن چيائين ته سڀاڻي ٻارهين بجي تهران لاءِ نڪرنداسين ته اسانجي احتجاج جي باوجود به هن پنهنجي پروگرام تي عمل ڪيو، حقيقت ۾ وسيم ڏهراج جو ان سڄي سفر ۾ اسان سان رويو ڪو سٺو ڪونه رهيو، پاڻ ٻڌايائين ته سندس والد بشير ڏهراج به زيارتي قافلا وٺي ايران، عراق ۽ شام ويندو آهي، هن ٻڌايو ته اسان وارو قافلو سندن “سنڌ پلگرمس سوسائٽي” جو 86 هون قافلو آهي، مون ڏٺو ته قافلي جا ڪافي ماڻهو، جن ۾ آپا مهرالنساءَ لاڙڪ به هئي، وسيم جي پيءُ بشير ڏهراج جي ڪافي واکاڻ ڪري رهيا هئا، آپا مهرالنساءَ ته بشير ڏهراج سان گڏ ڪجهه سال اڳ ايران، شام ۽ عراق جون زيارتون به ڪري آئي هئي، پر هو سڀ وسيم جي رويي مان ڪافي خائف هئا. حقيقت ۾ وسيم گهڻو لالچي هو، هن جي اها ئي ڪوشش هئي ته وڌ کان وڌ پئسا بچائجن، فائدي جي حساب سان ته هو حق بجانب هو، پر سندس اهو رويو بزنيس جي اصول جي به اُبتڙ هو، بزنيس جو اصول اهو آهي، ته ٿوري فائدي تي پنهنجي گراهڪن کي وڌ ۾ وڌ سهولتون ۽ فائدا ڏجن، ايئن نه رڳو سندن گراهڪي وڌندي، پر ساک به، مونکي وسيم جي رويي ۽ طريقي تي سخت حيرت ٿي، هو هر وقت ان چڪر ۾ به رهندو هو ته ڪنهن نه ڪنهن نموني ۽ طريقي سان زيارتين مان پئسا ڪڍي، وسيم جي ان طريقي تي مون کيس چئي ڏنو، “يار! ڪهڙي قسم جو مومن آهين..... جيڪو ويٺو زيارتين کي رنجائينءَ.”
ٻارهين بجي اسين ‘مسافر خانه سعدي’ خالي ڪري اچي ‘پل آهنچي’ جي سامهون ڪوسٽر جي اوسيئڙي ۾ بيٺاسين، وسيم چيو بس اجهو ٿي ڏهن منٽن ۾ ڪوسٽر اچي، ايئن اُتي بيٺي بيٺي ڪلاڪ سوا اچي ٿيو، پر ڪوسٽر جو نالو نيشان به نه هو ۽ اسان جي وسيم تي وٺ وٺان ... نيٺ خدا خدا ڪري ڪوسٽر آئي، سامان سنڀالي رکيوسين ۽ سڀني اچي سيٽون سنڀاليون... اسين هئاسين ڪُل چوويهه ڄڻا ۽ ڪوسٽر ۾ هيون ٻاويهه سيٽون... اها ڪوسٽر ايران جي ٺهيل هئي، بلڪل وين جهڙي... سخت ڪوفت ۽ تڪليف جو احساس ٿيو، پر ڇا ٿي ڪري سگهياسين.... وسيم گهڻي بچت جي چڪر ۾ هو. هن وڏي ‘آتوبس’ ڀاڙڻ جي بدران هيءَ ننڍي وين ٽائپ گاڏي ڪئي هئي، نتيجي ۾ سوڙهه سنگهوڙهه ۾ ويٺاسين، وسيم ۽ سندس سئوٽ رضوان بيٺا رهيا.
گاڏي قم کان تهران رواني ٿي ته وين جي انتظار ۾ بيهي بيهي خراب ٿيل موڊ کي صحيح ڪري ٻاهر ڏسڻ لڳس.... قم جي شهر مان گاڏي نڪري مکيه شاهراهه تي آئي... وين جو ڊرائيور هڪ نوجوان، پنجويهن ڇوويهن سالن جي عمر جو هو، صفا لاپرواهه.... وين مکيه شاهراهه تي چڙهي ته همراهه موبائيل فون تي شروع ٿي ويو ۽ وين جي رفتار وري اهڙي رکيائين جو لڳو ايئن ٿي ته تهران پڄندي پڄندي سانجهي ٿي ويندي، هونئن قم کان تهران جو مفاصلو عام طور تي ڏيڊ پوڻن ٻن ڪلاڪن جو آهي، همراهه جي فون ڊسڪنيڪٽ ٿي ٿي ته وري اڳيان ڊئش بورڊ تي رکيل ننڍو ڪتابڙو کڻي پڙهڻ ٿي لڳو. اهو ڏسي وسيم کي چيم ته ‘ٻيلي يار کي سمجهائي ته ايئن نه ڪري ۽ وين جي رفتار کي تيز ڪري.’ وسيم کيس چيو ته هن هلڪي مرڪ مرڪي، پر پنهنجي ڪرت کان نه مُڙيو.
ايئن وين ڊرائيور، جي موڊ جي رفتار سان تهران ڏانهن وڌندي رهي، گاڏيءَ جي رفتار ۾ ڪو فرق نه ايندو ڏسي، آئون دريءَ کان ٻاهر ڏسڻ لڳس، رستي جي ٻنهي پاسن جبل ئي جبل هئا... ڪٿي ڪٿي ڪا هلڪي ساوڪ نظر ٿي آئي، نه ته باقي الله هي الله.... روڊ تي ٽريفڪ به جام هئي، پر روڊ جي ويڪري ۽ اچڻ ۽ وڃڻ لاءِ ڌار ڌار رستن سبب هرڪو پنهنجي ڌن ۾ روان دوان... هڪ هنڌ رستي کان ميل اڌ پري نيڻ نهار تائين اڇاڻ نظر آئي ته ڊرائيور کان پڇيوسين ته هيءَ ڪهڙي ماجرا آهي ته چيائين، “اها سالٽ ليڪ يعني لوڻ جي ڍنڍ آهي ۽ هتي جو لوڻ ڏاڍو عمدو ۽ اعليٰ قسم جو آهي.”
ڊرائيور جي لاپرواهي سان موبائيل تي ڳالهائيندي گاڏي هلائڻ تي هتي اسين مٿس خار کائيندا رهياسين، اتي اسانجي وچ ۾ جملي بازي به جاري هئي. “صفا ڪو نود آهي.... اصل ٻُڌي ئي نٿو...” ڪنهن چيو.
“سڀاڳا پُٽ پينگهي ۾ پڌرا.... صفا ڪو مائٽن جو پٽيل ٿو لڳي.” ڪٿان آواز آيو.
“نڀاڳو ڪو موڙ مڙندي گاڏي هڻي نه ڪنهن کاهيءَ ۾... پاڻ ته هونئن به مرندو پر نڀاڳو اسانکي به مارائيندو.”
ڊرائيور جو نالو مرتضيٰ هو، سو مون مخاطب ٿي چيومانس، “آقاءِ مرتضيٰ! وڏو ڪو نڀاڳو آهين... تنهنجا جي اهي پرڪار ته لڳي ٿو ته تون پرائي ملڪ ۾ اسانجو سر رُلائيندين....”
منهنجي ان جملي تي سڀ دوست کلڻ لڳا... پنهنجي نالي ٻُڌڻ تي مون ڏانهن ڏٺائين.. ۽ ٻين کي کلندو ڏسي پاڻ به کلڻ لڳو.....
ايئن خدا خدا ڪري تهران پهتاسين.
پوءِ ته مرتضيٰ اصل دوست ٿي ويو... هڪ هنڌ گاڏي بيٺي ۽ هيٺ لٿاسين ته هن پنهنجي موبائيل ۾ سيوَ ٿيل فوٽو ڏيکاريا... الامان الحفيظ... اهڙا فوٽو ته پاڻ وٽ نوجوان به شايد نه رکندا هجن... صفا مادر پدر آزاد... هڪ فوٽو مختلف انداز ۾ نڪتل هو... ٻڌايائين ته “سندس ڪاليج جي زماني جي دوست آهي ۽ فون تي ساڻس ئي ڳالهائيندو ٿو رهان، اسين پاڻ ۾ دوست آهيون...”
“خانم اٿئي...!”
“نه... تو به توبه...” زال هئڻ جو ٻڌي کلندي چيائين ۽ پوءِ اشارن سان چيائين ‘جي ڪم ايئن ئي هلندو هجي ته شادي ڪير ڪري’ جنهن تي اسان وڏو ماحول کي ٻُرائيندڙ ٽهڪ ڏنو.
مرتضيٰ عام ڊرائيور حضرات کان ٿورو مختلف هو، مهذب پڙهيل ڳڙهيل، سمجهدار ۽ صفا عاشق جيوڙو... پاڻ سندس محبوبه جي ذڪر تي اصل ٽڙي ٿي پيو. سندس شڪل شبيهه ۽ هڏ ڪاٺ انڊين ادڪار سلمان خان جهڙو هو. جنهن ڪري اسان کيس مرتضيٰ بدران ‘سلمان خان’ سڏڻ شروع ڪيو، جنهن تي پاڻ ٻُڌايائين ته پاڪستاني ۽ انڊين زائرين به کيس سلمان خان جهڙو چوندا آهن ۽ سلمان خان جي اداڪاري کيس وڻندي آهي.
مرتضيٰ، پنهنجي ڊرائيونگ جي ان سُستي جي اها ڪسر ڪڍي، جو هو تهران ۾ اسانکي هڪ وڌيڪ زيارت لاءِ وٺي ويو، جيڪا اسانجي شيڊول ۾ نه هئي... تهران جي ريلوي اسٽيشن تي هن اسان سڀني سان ڀاڪر پائي موڪلايو ۽ خدا حافظ چئي روانو ٿي ويو، رواني ٿيڻ کان اڳ اسان ساڻس ۽ هن اسان سان گڏ فوٽو ڪڍيا.
•