ليکڪ پاران: ساري عُمر سجائي وئي..!
هر دور جو هٽلر هميشه ائين چوندو رهيو آهي ته: ” اچو ته اسان سرڪش دماغن کي اهڙو ڪُٽيون جو اُن جا پڙاڏا ٻُڌڻ ۾ اچن.“ اُهڙي ئي ذهنيت جيڪا هٽلر جي هٺيلي سياست ۾ يقين رکندي رهي آهي سا هميشه حملن ۾ يقين رکندي رهي آهي. اُهو هٽلر ئي هو جنهن چيو هو ته "Strength lies not in defence, but in attack” (طاقت جو سرچشمو بچاءُ نه پر حملو آهي). اُها ذهنيت پاور، پئسي، پروٽوڪول کي هٿي ڏيندي رهي آهي. اهو ياد رکڻ گُهرجي ته جڏهن به حاڪمن وٽ اهڙي ذهنيت پئدا ٿي آهي، تڏهن عوام سُک سان ساهه ناهي کنيو. سڄي انساني تاريخ اهڙن لقائن ۽ حادثن سان ڀريل آهي ته پاور، پئسي ۽ پروٽوڪول جي بُک پيٽ جي بُک کان به بدتر ٿيندي آهي.
روسي زندگيءَ جا ٻه وڏا شهر، ”سينٽ پيٽرسبرگ“ ۽ ”ماسڪو“ جيڪي اياز چواڻي ته: ”روسي زندگيءَ جا مرڪز هُئا.“ پر اُهي شهر اسٽالن جي اقتدار واري عرصي ۾ ڪيتري نه اذيت ڀوڳي رهيا هُئا؟ اسٽالن جي سڄي اقتدار واري عرصي کي ئي ڏسي اهو سمجهي سگهجي ٿو ته اقتدار ۾ اچڻ کان پوءِ، انقلاب لاءِ زندگيون وقف ڪندڙ خود اقتدار ۾ اچي، سياسي روايتن جي لتاڙ ڪيتري نه ڀيانڪ انداز ۾ ڪندا آهن؟ اسٽالن جي سموري اقتدار واري عرصي کي پڙهڻ کان پوءِ پتو پوي ٿو ته هُن سياسي سازشن سان انقلابي ادب جو ڇا حشر ڪيو هو؟! هُن اُنهن اديبن سان ڪهڙو حشر ڪيو هو؟! جن افسانوي ادب جي ذريعي مزاحمت جا بُنياد وڌا هُئا. انتهائي بي شرميءَ سان پوءِ به هُو پنهنجي تقريرن ۾ چوندو هو ته:
“Ideas are far more powerful than guns. We don't let our people have guns. Why should we let them have ideas?”
جڏهن مزدور موچيءَ جو پُٽ اقتدار ۾ آيو ته کانئس وسري ويو ته ڪفن ۾ نه کيسو هوندو آهي، نه قبر ۾ ڪا الماڙي ۽ فرشتا رُشوت ناهن وٺندا. پر پوءِ به پاور جي طاقت کيس انڌو ڪري ڇڏيو. سنڌ جي اها سياسي بدنصيبي چئجي يا سياسي ڪوتاهي. جو سنڌ ڪڏهن به جاگيرداريت جي نفسياتي اثرن مان نڪري ناهي سگهي. نتيجي طور اُهي اثر سنڌي قوم کي ڄڻ ورثي ۾ مليل آهن، ڄڻ ته جينيٽيڪل پروسيس جو حصو آهن. ڪالهه تائين سنڌ جي خوشحاليءَ ۽ خودمُختياريءَ خاطر جيڪا سياست بُک تي به پنهنجون پاڙون مضبوط ڪري بيٺل هُئي. اڄ اُها سياست تمام گهڻن وسيلن جي باوجود به ڪمزور بڻيل آهي. ڪالهه تائين سنڌ جون درسگاهون تمام تر ڪمزورين جي باوجود به هڪ مضبوط سياسي مورچو بڻيل هُيون. اڄ اُهي درسگاهون انتهاپسندن وٽ يرغمال آهن. جيڪي هر دماغ ۾ زبردستي پنهنجي ذهنيت اوتڻ گُهرن ٿا. جيڪي چاهين ٿا ته سنڌ جي سيڪيولر سُڃاڻپ ۽ گيڙو رنگ کي مڪمل Decimate ڪري، پنهنجي انتهاپسند ذهنيت جي ٻوٽن کي وڌائي وڻ ڪري سگهن. اهڙي دور ۾ جتي، وطن دوست سياسي ورڪر کنڀي کنيا وڃن ۽ سنڌ کي صديون پوئتي ڌڪيندڙ پارٽيون پنهنجي تمام تر ڪرپشن جي باوجود ڪنهن پڪڙ کان آجيون هُجن. جتي هڪ وطن دوست غريب ورڪر مان مُلڪي مُفاد خطري هيٺ اچي وڃن ۽ سڄي دُنيا ۾ بدناميءَ جو باعث بڻيل انتهاپسند قُوتن کي هنجهه ۾ ويهاري دُڪا کارائي وڏو ڪري پراوَن معاملن ۾ مُداخلتون ڪرائڻ ۽ اُنهن کي مڪمل تحفظ ڏيڻ ۽ اها ذهنيت رکڻ ته ان سان مُلڪ جو مان ۽ مرتبو اُوچو ٿي ويندو. سڄي دُنيا جي تڙيل آباديءَ کي تحفظ ڏيڻ لاءِ سنڌ ۾ آباد ڪرائڻ لاءِ ڪوششون وٺڻ، فقط ان بُنياد تي ته اُهي مُسلمان آهن. هن مُلڪ ۽ اُن جي ٿنڪ ٽينڪ جي اهڙي سياسي روش ئي هن مُلڪ جا بُنياد لوڏي سگهي ٿي. اسٽيبلشمينٽ پاران هر اُن سياسي پارٽيءَ کي پنهنجو آشيرواد آڇڻ جيڪا پارٽي پنهنجي سياسي نفسيات ۾ ئي عوام دُشمن هُجي ۽ عوام کي اوڙاهه ۾ اُڇلائي پنهنجا انفرادي مُفاد حاصل ڪرڻ جهڙي منحوس بيماريءَ ۾ مُبتلا هُجي. اهڙي رياستي رِوش ڇا هن مُلڪ کي ايندڙ تباهين کان بچائي سگهي ٿي؟! جڏهن ته اهڙي سنگين سياسي بحران دوران سنڌ اندر سنڌ جي قومي مُفادن ۽ سلامتيءَ لاءِ جيڪا گُهربل جدوجهد، سياسي پارٽين کي ڪرڻ گُهرجي. اُهي پنهنجي حصي جو معمولي ڪردار به ادا نه ڪري رهيون هُجن ته اهڙي حالت ۾ ڪنهن قلمڪار پاران قلم ذريعي مذاحمت ڪرڻ به غير معمولي ڳالهه آهي. مان سمجهان ٿو ته جيڪڏهن اهڙي سنگين صُورتحال ۾ ڪو قلمڪار فقط پنهنجي حصي جو ڪردار به ادا ڪري ٿو ته اها غير معمولي ڳالهه آهي. جيتوڻيڪ هي منهنجا سمورا آرٽيڪل پهرين ئي ڇپيل آهن. پر ڊگهي مُدت تائين، اُنهن کي تاريخ جو حصو بڻائڻ ۽ اُنهن کي ترتيب ڏئي سهيڙي ڪتابي صورت ۾ آڻڻ لاءِ مان پنهنجي پياري دوست واحد ڪانڌڙو جو بيحد شُڪر گُذار آهيان. جنهن پنهنجي اداري ”ايلسا پبليڪيشن“ پاران منهنجو پهريون ڪتاب ڇپائي پڌرو ڪيو آهي. خاص مهربانيون پياري ”اَرون ابڙي“ جون. جنهن کي جڏهن به ڏسندو آهيان ته سنڌ جو آرٽ زندگيءَ جا نوان رُخ اختيار ڪندي نظر ايندو آهي. جنهن منهنجي ڪتاب جي ٽائيٽل ڊيزائين ڪرڻ ۾ مدد ڪئي.
ان کان اڳ ۾ پياري شوڪت سومرو ” سياست جو صحرا“ ڪتاب ڇپايو هو. ان حساب سان هي منهنجو ٻيو ڪتاب پڙهندڙن جي هٿن ۾ آهي. پر مان پنهنجي هن پورهئي کي ڪنهن جي مٿان ڪو احسان نٿو سمجهان. پر مان سمجهان ٿو ته سنڌ وطن جي آجپي ۽ خوشحاليءَ لاءِ اسان کي گهڻو پنڌ ڪرڻو آهي. گهڻا ڏُونگر ڏورڻا آهن. حالتن اڳيان جُهڪڻ بجاءِ سياسي طور وڌيڪ سالم بڻجڻ جي ضرورت آهي ۽ وسيع تر اجتماعي قومي مُفادن خاطر انفرادي مُفادن کان مٿانهون ٿي سوچڻ جي ضرورت آهي. جيڪڏهن اسان سنڌ خاطر فقط پنهنجون انائون ۽ ذاتي مُفادن کان مٿانهون ٿي سوچيو ته اُهو ڏينهن پري ناهي جو نئين سنڌ جو عظيم سپنو ساڀيان ماڻي سگهي. اياز جي سٽن جيان؛
ڪير چوي توکي ڳوليندي،
منهنجي عُمر اجائي وئي!
ڳولا خود به ته آزادي آ،
ساري عُمر سجائي ويئي.!
(اياز)
[b]لطيف جمال- حيدرآباد
[/b]موبائيل نمبر: 0300-8376551