صحافتي سياست ۽ مسلم ليگ (ن) جي ڳڻتي!
ڪجهه تجزيي نگارن جو چوڻ آهي ته صحافتي سياست جو مُلڪي معاملن ۾ مُداخلت ان حد تائين وڌي چُڪي آهي جو اُن کي سولين حڪومت ۽ اسٽيبلشمينٽ ٻئي استعمال ڪري رهيون آهن. سوال اهو آهي ته ڇا صحافت پنهنجون صحافتي حدون اورانگهي، مُلڪي سياست ۾ رعايتون حاصل ڪرڻ لاءِ جانبدار بڻجي چُڪي آهي؟ جڏهن ته مُلڪ ۾ سولين ۽ اسٽيبلشمينٽ کان سواءِ جيڪڏهن ڪو ٽيون ادارو اسٽيڪ هولڊر بڻجڻ جو خواب ڏسندو ته صورتحال بگڙي سگهي ٿي. هن وقت مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ مٿان جيڪا ڏُکي گهڙي آئي آهي. ان سان ساٿ نڀائڻ ۾ باقي ميڊيائي گروپ وٿيرڪا آهن. جڏهن ته سول سوسائٽي پڻ خاموش آهي. اُن جا ڪهڙا سبب ٿي سگهن ٿا؟ انساني حقن جي اڳواڻ ۽ نامياري وڪيل عاصمه جهانگير به ان معاملي تي پنهنجو موقف ڏنو آهي ته ”مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ سموريون حدون پار ڪري ڇڏيون هُيون. هن گروپ بي شرميءَ سان ماڻهن کي ذليل ڪرڻ ۽ کين ڏُک ڏيڻ شروع ڪيا هُئا.“ جيتوڻيڪ عاصمه جهانگير ماضيءَ کان وٺي صحافتي آزاديءَ جي علمبردار رهي آهي. پر جڏهن هڪ ميڊيائي گروپ پنهنجون حدون لتاڙي اڳيان پنهنجي اصل ڪردار نڀائڻ بجاءِ جيڪڏهن مُلڪي معاملن ۾ جانبدار بڻجي بيهي ٿو ته سنجيدهه حلقا اهڙي ڪردار جي قطعي تائيد ڪرڻ کان نه فقط ڪيٻائين ٿا پر اُن تي پنهنجو سخت موقف سامهون آڻين ٿا. اهو ئي سبب ٿي سگهي ٿو، جو باقي ٻيا ميڊيائي گروپ هن ڏکئي وقت تي خاموش رهڻ کي ترجيح ڏئي رهيا آهن ۽ ڪنهن گڏيل احتجاج ڪرڻ کان پاسي تي رهڻ ۾ ئي پنهنجي عافيت سمجهن ٿا.
”صحافت جڏهن اقتداري سياست جو حصو بڻجي ڪم ڪندي ته اُن جو ڪردار هن سماج ۾ مشڪوڪ بڻجي ويندو“ اردو جو هڪ ناميارو دانشور نجي ڪچهري ۾ چئي رهيو هو. مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ جا معاملا ڪٿي نبيرجي سگهندا؟ في الحال ان صورتحال کي حامد مير جي پنهنجي بيان سان جوڙيو پئي ويو. جيڪو به اسڪرين تي اچي ويو آهي. جنهن ۾ حامد مير صاف لفظن ۾ پاڻ تي ٿيل حملي جو الزام رياستي ۽ غير رياستي ادارن مٿان مڙهيو آهي. اهڙي بيان کان پوءِ مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ مٿان وڌي ويل دٻاءَ ۾ ڪافي گهٽتائي اچڻ جا امڪان واضع آهن. ڇاڪاڻ ته هاڻ مُلڪ جي وڏي ميڊيائي اداري وٽ اهو به جواز هوندو ته اُن جو اهو ذاتي موقف نه هو پر اهو موقف خود حامد مير جو هو. جنهن جي بيان کان پوءِ صورتحال بهتر ٿيڻ جا امڪان آهن. ڇو ته ڏُکئي وقت ۾ آيل ميڊيائي گروپ ڪنهن نه ڪنهن طريقي سان پاڻ تي آيل مصيبت کي ٽارڻ لاءِ حامد مير جي ذاتي بيان کي ئي ڍال طور استعمال ڪري معاملي کي ٿڌو ڪندو ان کان پوءِ بارگيننگ جي گهڙي اچڻ جا امڪان چِٽا ٿيندا. هن وقت جڏهن پيمرا پنهنجي آرڊيننس هيٺ اليڪٽرانڪ ميڊيا جي وڏي گروپ کي نوٽيس جاري ڪيو آهي ۽ 6 مئي تائين جواب طلب ڪيو آهي. 6 مئي تائين واري وقفي جي عرصي ۾ معاملا 80 سيڪڙو حل ٿي چُڪا هوندا. پر سوال اهو آهي ته ڇا مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ پنهنجي ميڊيائي مستيءَ ۾ مدهوش بڻجي پاڻ کي ايترو اڪيلو ڪري ڇڏڻ واري غلطي ڇو ڪئي آهي؟ جو سندس پٽي ڀائي به پاسو ڪري ويا آهن؟ ان جو مطلب ته ڄاڻايل ميڊيا گروپ باقي ميڊيا کي پنهنجي صحافتي سياست سان سائيڊ تي رکي کين لڳاتار اڪيلائپ جي ڌُٻڻ ۾ ڌڪيندو رهيو آهي. هاڻ جڏهن مٿس ڏُکيو وقت آيو آهي ته کيس سرڪاري سرپرستيءَ واري سهاري سان گڏ اُهي ميڊيائي گروپ به سائيڊ تي رهيا آهن جن کي لڳاتار ڪجهه به نه سمجهڻ واري غرور سبب ڪاوڙ هُئي. پر آخر اسٽيبلشمينٽ جي رُکي انداز ۽ نشريات کان مُڪمل بائيڪاٽ، هن وقت مُلڪ جي وڏي ميڊيائي گروپ جي غرور کي نياز نوڙت ۽ جُهڪاءَ واري پاليسيءَ تي هلڻ پاسي مجبور ڪيو آهي.
جيڪڏهن صحافت جي صحيفي کي اقتداري سياست جو حصو بڻائي رعايتن حاصل ڪرڻ پاسي ڌڪيو ويندو ته اُن جا نتيجا ڪي سُٺا ثابت ٿي نه سگهندا. سولين حُڪومت ۽ اسٽيبلشمينٽ جي وچ ۾ هلندڙ جهيڙي دوران ميڊيا کي پنهنجو ڪردار غير جانبدارانه بڻجي ادا ڪرڻ گُهرجي. ڇاڪاڻ ته مجموعي طور ميڊيا جو ڪردار انتهائي مثبت رهيو آهي. جنهن نه رُڳو ويجهڙائيءَ ۾ ماضيءَ جي روايتي زرد صحافتي روين کي ختم ڪيو آهي. پر پنهنجي سگهاري آواز جي رستي، سماج ۾ اهم نوان لاڙا پڻ متعارف ڪرايا آهن. جيڪڏهن صحافت کي اقتداري سياست جو اسير بڻايو ويندو ته اُن سان سُٺي ساک وارن ميڊيائي حلقن کي به پاڻ مٿان طنز ڀريون تنقيدون سَهڻيون پونديون. جنهن سان ميڊيا جو مجموعي ڪردار به مشڪوڪ بڻجي ويندو. بهرحال مٿي بيان ڪيل صورتحال گهڻي قدر سولين ۽ اسٽيبلشمينٽ جي وچ ۾ هلندڙ جهيڙي سان جُڙيل آهي. اهڙي جهيڙي ۾ نواز ليگ حُڪومت اهو چڱيءَ طرح سمجهي ٿي ته هن مُلڪ ۾ پائيدار جمهوريت لاءِ اهو ضروري بڻجي ويو آهي ته اُها اسٽيبلشمينٽ جي سهڪار سان پنهنجو مُدو پورو ڪري. جيڪڏهن سولين حُڪومتن جي مٿي تي سڱ نڪري آيا ۽ اسٽيبلشمينٽ سان پنهنجا رابطا خراب ڪري وڌا ته جمهوريت جي ديويءَ جا پير پنڌ ڪرڻ کان پهرين زخمي ٿي سگهن ٿا. ان ڳالهه کان سگهارا ميڊيائي قومي ادارا به چڱيءَ ريت باخبر آهن ته جيڪڏهن اقتداري سياست جون رسيون سولين جي هٿ ۾ آهن ته اُنهن کي سنڀالڻ لاءِ اسٽيبلشمينٽ سان اُچائڻ جو مطلب پنهنجي مليل مُدت وارو پنڌ پورو نه ڪري سگهڻ جي برابر هوندو. پر ان ڳالهه کان چڱيءَ ريت واقف هوندي به نواز ليگ اهڙي سياسي رسا ڪشيءَ واري پنڌ تي هلندي رهي ٿي. جنهن پنڌ جي پُڄاڻي ڪنهن نه ڪنهن طرح سياسي قربانيءَ تي اچي پوري ٿيڻي آهي. في الحال صورتحال ميڊيائي گروپ مٿان سختيءَ واري گرميءَ جو پد وڌيل آهي. جنهن کي ٺارڻ لاءِ خود ميڊيائي گروپ به مُتحرڪ آهي. پر جيستائين 6 مئي وارو ڏينهن ايندو ايستائين اسٽيبلشمينٽ جي غصي کي ٿڌو ڪرڻ وارا هٿ پنهنجا ڪرتب ڏيکاري چُڪا هوندا. حامد مير جو حملي متعلق بيان به واضح طور سامهون اچي چُڪو آهي. پر آئندهه ميڊيائي دُنيا جي وڏي گروپ کي جيڪو تجربو حاصل ٿيو هوندو. اُن تجربي جي روشنيءَ ۾ اقتداري سياست واري جهان ۾ پاڻ کي ٽئين اسٽيڪ هولڊر جي طور تي هن مُلڪ ۾ متعارف ڪرائڻ کان ضرور باز اچي چُڪو هوندو.
پر اڻسڌي طرح سِولين حُڪومت به هن معاملي ۾ ڪافي سبق سکيا هوندا. اُن جي باوجود به اسٽيبلشمينٽ جي ڪاوڙ کي گهٽائڻ بجاءِ وڌايو ويو ته معاملا ڪنهن جي وس ۾ نه رهندا. ڇاڪاڻ ته هڪ ئي وقت اسٽيبلشمينٽ کي چيڙائڻ ۽ سڀني مسئلن کي ماٺو ڪرڻ لاءِ نواز ليگ حُڪومت کي اپوزيشن جي ساٿ جي به ضرورت هوندي. جيڪا اپوزيشن ڪنهن حد تائين کيس سُٺيون صلاحون به ڏيندي رهي آهي ته اهڙن اختيارن جي جنگ وڙهڻ ئي اجائي آهي. جن اختيارن تي اسٽيبلشمينٽ چِڙي پوي. پر نواز ليگ رُڳو ان ڳڻتيءَ ۾ نظر اچي رهي آهي ته پنهنجي ڳچيءَ ۾ پئجي ويل سُرڪڻ مان جند آخر ڪيئن آجي ڪرائي؟