هِن بيان سان مُحترمه جو خُون کٿوري بڻجي سگهندو؟
جيتوڻيڪ پاڪستان اندر سياسي قتل ڪيسن جا معاملا اڄ تائين ڪنهن نتيجي تي پُهچي ناهن سگهيا نه ئي اُنهن ڪيسن جا حتمي نتيجا يا اُنهن پويان سازشن کان عوام واقف ٿي سگهيو آهي. پر جڏهن ”مارڪ سيگل“ جو وڊيو بيان آيو آهي. تڏهن اُن بيان کي جانبداريءَ جو ليبل لڳائي رد نٿو ڪري سگهجي. ڇاڪاڻ ته مارڪ سيگل جو وڊيو بيان سياسي قتل واري سازش کي بي نقاب ڪرڻ ۽ قاتلن تائين پُهچڻ جا بُنياد فراهم ڪري ٿو. بينظير قتل ڪيس جي باري ۾ مُختلف رايا رکيا ويندا رهيا آهن. هڪ پاسي برگيڊيئر چيما جو اُهو بيان به آهي. جنهن ۾ هُن بروقت پريس ڪانفرنس ڪري بينظير ڀُٽي جي شهادت جو سبب ڌماڪي ۾ گاڏيءَ جي ليور لڳڻ کي قرار ڏنو هو. برگيڊيئر چيما جي اُن بيان عوام کي چِڙ ڏياري هُئي ۽ عوام ۾ اهو تاثر اُڀريو هو ته ايڏي وڏي سانحي مٿان مُشرف حُڪومت پردا وجهي رهي آهي. جڏهن ته برگيڊيئر چيما بينظير قتل ڪيس جي ذميواري القائده اڳواڻن بيت الله محسود مٿان به مڙهي هُئي. جنهن جي ثُبوت طور هُن موبائيل گُفتگوءَ کي پيش ڪيو هو. جڏهن ته اُن وقت بيت الله محسود کانسواءِ طالبان جي مُختلف گروپن بينظير قتل ڪيس جي ڪا ذميواري قبول نه ڪئي هُئي. ان حد تائين جو بيت الله محسود ته اُن معاملي جي ترديد به ڪئي هُئي. بينظير قتل ڪيس جا پيرا کڻڻ لاءِ گڏيل قومن جي ڪميشن پنهنجي رپورٽ ته پيش ڪئي. ليڪن اُها رپورٽ به اهڙي هُئي جنهن جي بُنياد تي ڪنهن کي ذميوار قرار ڏئي نه پيو سگهجي. پيپلز پارٽيءَ جي سڄي اقتداري عرصي ۾ بينظير قتل ڪيس ڪنهن ايجنڊا جو حصو نه رهيو. جيڪڏهن هن وقت مارڪ سيگل جي وڊيو بيان کي بُنياد بڻائي ڪيس ۾ اڳڀرائي ٿئي ٿي ۽ معاملا ٻيهر اُٿلايا وڃن ٿا ته اُهي معاملا به ڪنهن فيصلائتي مرحلي ۾ داخل ٿي نٿا سگهن. ڇاڪاڻ ته مارڪ سيگل جي ان بيان کي ڪورٽ ۾ چئلينج ڪرڻ لاءِ پهرين ئي اهو موقف اختيار ڪيو ويو آهي ته مارڪ سيگل خود ڌُر آهي. ان جو ٻيو مطلب اهو ٿيو ته مارڪ سيگل جي وڊيو بيان جي انڪري به اهميت ناهي ڇو ته هُو جانبدار بڻجي بيان ڏئي رهيو آهي. جنهن مان محسوس ٿي رهيو آهي ته سيگل جو بيان بينظير ڀُٽو جي خُون کي کستوري بڻائي نه سگهندو. پر ڪيس جو ٻيو پاسو انتهائي اهم آهي. جنهن ۾ مشرف سرڪار مٿان اهو الزام مڙهيو ويو آهي ته مشرف سرڪار محترمه بينظير ڀُٽو کي گُهربل سيڪيورٽي ڄاڻي واڻي مُهيا نه ڪئي. جڏهن ته شهيد بينظير ڀُٽو جي اي ميل کي بُنياد بڻائي، جيڪڏهن ڪيس اڳيان وڌي ٿو ۽ ٽيليفون رڪارڊ جا ڪي ٺوس ثبوت مِلن ٿا، جنهن جو ذڪر مارڪ سيگل پنهنجي وڊيو بيان ۾ ڪري ٿو ته شايد ڪيس ۾ تمام گهڻي پيش رفت ٿئي. پر هن وقت تائين پاڪستان ۾ سياسي قتل ڪيسن وارن معاملن جا تجربا ٻُڌائين ٿا ته سمورن ڪيسن جا پينڊورا باڪس سياسي مقصدن لاءِ کُلندا ۽ بند ٿيندا رهيا آهن. هن وقت جڏهن مُشرف ٽن اهم قتل ڪيسن کي منهن ڏئي رهيو آهي. جن ۾ لال مسجد جي مولوي رشيد، نواب اڪبر بُگٽي ۽ بينظير ڀُٽو جا ڪيس شامل آهن. ”مارڪ سيگل“ جي وڊيو بيان جي هلندڙ ڪيس ۾ ڪيتري اهميت هوندي؟ اُن جو تجزيو ته قانوني ماهر ئي ڪري سگهن ٿا. پر جڏهن معاملا سياسي رُخ اختيار ڪري ويندا آهن ته قتل ڪيسن جا معاملا به مونجهارن جي ور چڙهي ويندا آهن. پر ڪورٽ سڳوري بينظير قتل ڪيس ۾ مارڪ سيگل جي شاهديءَ بابت ضرور تحقيقات ڪرائيندي ۽ مارڪ سيگل جي بيان جي تصديق ڪندي. پر ڪيس جي موجودهه حالت کي ڏسندي اهو ضرور سمجهي سگهجي ٿو ته ڪورٽ پاران ڪنهن تڪڙي فيصلي اچڻ جا ڪي امڪان نظر نٿا اچن. ڇاڪاڻ ته مارڪ سيگل جي بيان جي ڇنڊ ڇاڻ ۾ به وقت گُهربل هوندو. پر 5 آڪٽومبر تي مارڪ سيگل جي بيان جي روشنيءَ ۾ مُشرف جي موقف اچڻ جا امڪان آهن. مُشرف جنهن ڪيس کي مُنهن ڏئي رهيو آهي. اُن ڪيس تي ڪا حتمي راءِ جوڙي ته نٿي سگهجي. البته ڪُجهه مُبصرن جي راءِ آهي ته اڳوڻو آرمي چيف جن ڪيسن کي مُنهن ڏئي رهيو آهي. اُنهن ڪيسن کي جلد اُڪلايو ويندو. اُنهن جو اشارو ان ڳالهه پاسي آهي ته اُنهن ڪيسن مان مُشرف جي جان آجي ٿيڻ واري آهي. پر جڏهن مارڪ سيگل جي بيان جي روشنيءَ ۾ ڪيس جي هلڻ جي ڳالهه نڪري ٿي ته مُلڪ جا سياسي تجزيي نگار اها ڳالهه بار بار ورجائين ٿا ته جڏهن سڄو مُلڪ سيڪيورٽي رِسڪ بڻيل هُجي اُتي اهم سياسي قيادتن جي زندگين جي ذميواري کڻڻ ڪنهن جي به وس ۾ ناهي. انڪري مارڪ سيگل جي وڊيو بيان تي ڪيس ۾ اڳڀرائي ٿيڻ جا ڪي وڏا امڪان نظر نٿا اچن. دهشتگرديءَ خلاف ضربِ عضب آپريشن جي نتيجي ۾ ڪراچيءَ سميت مُلڪ جا اڪثر هيسيل هنڌ هن وقت سُڪون جو ساهه کڻي رهيا آهن. پر مُشرف جي دور ۾ القائدا سميت سموريون بُنيادپرست جماعتون پاڪستان ۾ وڏي پئماني تي دهشتگرد ڪاررواين ڪرڻ ۾ سرگرم هُيون. اهو سلسلو پيپلزپارٽيءَ جي دور تائين جاري رهيو. جيڪو نواز ليگ سرڪار جي موجودهه دور تائين جاري آهي. جيتوڻيڪ هن وقت اهڙين ڪاررواين جي فريڪوئنسي ۾ گهٽتائي آئي آهي. اُن جو وڏو سبب ضربِ عضب آپريشن کي قرار ڏنو وڃي ٿو. اُهو ئي سبب آهي جو عوام ۾ سياسي اڳواڻن جي بجاءِ عسڪري قُوتن سان همدردين ۾ اضافو ٿيو آهي. اهڙي حالت ۾ ڪُجهه سياسي مُبصر اها به راءِ ڏين ٿا ته مُشرف جي حوالي سان بينظير قتل ڪيس جي باري ۾ مارڪ سيگل جو وڊيو بيان منظر تي اچڻ ۽ بينظير ڀُٽو کي سيڪيورٽي مُهيا ڪرڻ ۾ مُشرف مٿان ڪوتاهي ڪرڻ جهڙا سنگين الزام هڻڻ، سياسي ۽ عسڪري قُوتن وچ ۾ وڇوٽيون پئدا ڪرڻ جي سازش آهي. ڇاڪاڻ ته هن وقت سياسي قيادتون عوام مان پنهنجي ساک وڃائي ويٺيون آهن. اُهو ئي سبب آهي جو ماڻهو سياسي اڳواڻن ۾ ويساهه رکڻ بجاءِ عسڪري قيادت کي اهميت ڏئي رهيا آهن. اُن جا سبب سياسي اڳواڻن جي اُها روش آهي. جيڪا گُذريل ڪيترن سالن کان عوام اذيت جي صُورت ۾ ڀوڳي رهيو آهي.
مُحترمه بينظير جي قتل ڪيس جون حقيقتون اڃان سامهون اچڻيون آهن. پر جيڪڏهن اُنهن حقيقتن پويان سياسي مقصد رکيا ويا ته شايد بينظير ڀُٽو قتل ڪيس جو فائيل به چند ڏينهن يا هفتن ۾ بند ٿي وڃي. ڇاڪاڻ ته بينظير قتل ڪيس جي باري ۾ مارڪ سيگل جي بيان کان وڌيڪ اُهي بُنيادي حقيقتون ۽ شاهديون وڌيڪ اهميت رکن پيون، جيڪي لياقت باغ مان اُن ڏينهن ئي ميساريون ويون هُيون. جنهن ڏينهن تي ڳڙهي خُدابخش ۾ مُحترمه بينظير ڀُٽو جو لاش به نه پُهتو هو ۽ عوام سنڌ کي پلاسيءَ جو ميدان بڻائي ڇڏيو هو. پر ”جمهوريت ئي بهترين انتقام“ آهي واري جُملي کان پوءِ عوام پنهنجو پاڻ کان انتقام ورتو. پوءِ اُهو پيپلز پارٽيءَ کي ووٽ ڏيڻ جي صورت ۾ ئي صحيح، ليڪن عوام پنهنجي بدن جا باغيچا ساڙي جمهوريت بحال ڪئي ۽ بينظير ڀُٽو جي قاتلن کان انتقام وٺڻ بجاءِ پاڻ کان ئي انتقام ورتو.