انتها پسنديءَ جي روڪٿام لاءِ ڪهڙا اُپاءَ ورتا پيا وڃن؟
جڏهن ته سرڪار سڳوريءَ جو سمورو زور طالبان تحريڪ کي ڪُچلڻ ۽ آپريشن جي ذريعي نتيجا حاصل ڪرڻ تي آهي. ٻئي پاسي سڄو مُلڪ مدرسن جي ڄار ۾ ڦاٿل آهي. ان سلسلي تي نظر رکڻ بجاءِ پورو توجهه ۽ زور جيڪڏهن رُڳو آپريشن تي ئي رهيو ته پوءِ اهو اهڙو سلسلو آهي جيڪو اڻکُٽ جنگ جي صورت ۾ سامهون ايندو. جنهن کان پاڪستان جون لبرل ۽ سنجيدهه ڌُريون قطعي به ڪن لاٽار ڪري نٿيون سگهن. جڏهن ته اسان کي ان ڳالهه تي به خاص توجهه ڏيڻ جي ضرورت آهي ته هن مُلڪ جي حڪمرانن جي اها پُراڻي پاليسي رهي آهي ته ٻين مُلڪن جون ونگارون وهڻ تي وڏو فخر محسوس ڪندا آهن. هن وقت جيڪي معاملا ميڊيائي مُهم جو حصو بڻجي سڄي دُنيا ۾ ڦهلجي رهيا آهن، تن جي پويان به ڪي راز لڪيل هوندا. هروڀرو ميڊيا کي معاملا اُڇلائڻ جي ضرورت ڪهڙي آهي؟ ياد رکڻ گُهرجي ته اهڙين ونگارن جي نتيجي ۾ اڄ دهشتگردي ۽ انتها پسندي پاڪستان جو وڏو مسئلو بڻيل آهي. مُلڪي ايجنسين کي به اهڙن معاملن ۾ اُلجهڻ کان پاسو ئي ڪرڻ گُهرجي.
سنڌ اوڙي پاڙي جي يتيمن جو ٺيڪو ناهي کنيو:
افغانستان جي اندر روس ۽ آمريڪا جي ويڙهه سنڌ لاءِ ته سنڌي پهاڪي، ”وڙهن سانَ ۽ لتاڙجن ٻوڙا“ وانگر ثابت ٿي هُئي. افغانستان مان نڪتل لوڌن ڦري گهري اچي سنڌ جو پاسو ورتو هو. سنڌي ماڻهن خاص طور اسان جي قومپرست تحريڪ ته وري اُن وقت اک پٽڻ بجاءِ سرحدي گانڌيءَ جي قُرب قراريءَ ۾ ايترو مدهوش هُئي جو اُنهن افغانستان جي ڀڳوڙن کي به خان غفار، جي ٻولي ڳالهائيندڙ سمجهي دلين ۾ جايون ڏنيون. منهنجو ذاتي خيال آهي ته سنڌ پاڪستان جي قيام ۾ ٻين کوڙ سارين غلطين سان گڏ ٻه اهم وڏيون غلطيون اهي به ڪيون آهن. جن غلطين سبب سنڌي ماڻهن کي اقليت ۾ تبديل ٿيڻ جو مُسلسل احساس ٿيندو رهي ٿو. پهرين سنڌ جي غلطي اها هُئي جو ورهاڱي وقت، هندستان جي لوڌن کي سنڌي ماڻهن، مسلمان ڀائر سمجهي جيءَ ۾ جايون ڏنيون. ٻي وڏي غلطي اها ڪئي وئي جو افغان لوڌن جي اچڻ ۽ آباد ٿيڻ تي مضبوط ردِ عمل نه ڏيکاريو ويو بلڪه مُجرمانه ماٺ اختيار ڪئي وئي. هن وقت سنڌ جي ساڃاهه وند حلقن کي پُر اثرائتي جدوجهد ڪرڻي پوندي. ڇاڪاڻ ته هن وقت جيئن ئي پاڪستان حڪومت وزيرستان ۽ ٻين قبائلي علائقن ۾ آپريشن تيز ڪيو آهي ته اُتان جا ستايل سڌا سنڌ ۾ داخل ٿيندا. سنڌ جيڪا پنهنجي مزاج ۾ انتهاپسنديءَ کان آجي رهي آهي. اُها اهڙي آباديءَ جي اچڻ سان وڌيڪ مصيبتن جو شڪار بڻجي ويندي. ان ڳالهه تي بلڪل به ڪمپرومائيز نه ڪرڻ گُهرجي ته هن وقت سنڌ ۾ رجسٽريشن کان سواءِ داخل ٿيندڙ ٻاهرين آباديءَ تي مُڪمل بندش وڌي وڃي. جيڪڏهن هن وقت سنڌ اهڙي ستايل آباديءَ تي رحم کائي مصلحتن ماٺ رهي ته ايندڙ وقت ۾ سنڌي ماڻهو خود ستايلن جي اهڙي آبادي بڻجي ويندا جنهن کي دُنيا جو ڪو به مُلڪ قبول نه ڪندو. سنڌ کي پنهنجي موقف جو بينر هن وقت ئي کولي بيهڻ گُهرجي ته جيئن سڀاڻي سنڌ جو صوفياڻو بينر سڙي سگهڻ کان بچي سگهي.