عوام جي سياسي تقدير ۽ تحريڪِ انصاف جي طاقت
پاڪستان جي سياست جو مسئلو فقط ٽئڪسن جي چوري ۽ ڪرپشن جو ئي ناهي پر قانون جي حُڪمرانيءَ کان وٺي بُنيادي قومي مسئلن تي سياسي آزاديءَ جو به آهي. پُراڻو پاڪستان جنهن جا بُنياد پوڻ وقت ورهاڱي جي صورت ۾ رت وهيو هو. پر جناح اُن رت جي پويان آزاديءَ جي صبح جو اُهو سپنو ڏٺو هو. جيڪو سپنو اُن سياست جي خاتمي جو سپنو هو. جيڪا سياست گروهي سياسي مُفادن کان مٿاهين هُئي. قومن جي حقِ خود اراديت وارا سوال پُراڻي پاڪستان جي اندر واضع موجود هُئا. سياسي تبديليءَ جي تاريخ لکڻ کان اڳ پاڪستان جي اندر صوبن جي تقدير جي تاريخ طرف به ڏسڻ گُهرجي. جتان جو عوام عرصي کان عوامي راڄ جي باوجود به اذيتن جهڙي زندگي گُذاريندو رهي ٿو. سنڌ ۽ بلوچستان اندر وڌندڙ سياسي آئسوليشن جي خاتمي لاءِ پاڪستان تحريڪِ انصاف جي اڳواڻ ڪنهن به جلسي ۾ پنهنجي حڪمت عملي واضع ناهي ڪئي. ساهيوال جي جلسي کان پوءِ جڏهن عمران خان لاڙڪاڻي ۾ جلسي جو اعلان ڪيو آهي. تڏهن عرصن کان عوامي راڄ جي نالي تي هلندڙ ڦُرلٽ جي گرم ڪيل بازار کان تنگ آيل عوام ڪنهن اهڙي اڳواڻ کي ڏسڻ چاهي ٿو، جنهن جي نالي تي به سندن ڪا ڦُرلُٽ ٿي نه سگهي. سنڌ سميت سڄو پاڪستان سياستدانن جي نالن تي به لُٽبو رهيو آهي. اُهي ورڪر جيڪي ايمانداريءَ جا درس ڏيندا آهن. سي پنهنجي پارٽيءَ جي اقتدار ۾ اچڻ وقت وڌ ۾ وڌ موقعي پرست بڻجي ويندا آهن. سنڌ اهڙن موقعي پرست ۽ عوام دُشمن سياسي ورڪرن کان بيزار ٿي چُڪي آهي. اُها چاهي ٿي ته بي ايمان سياسي قيادت ۽ ورڪر بي ايمان سماجن کي جنم ڏيندا آهن. ايماندار سياسي ورڪر ۽ قيادت سماجن جي نئين سِر جوڙجڪ ڪندا آهن. سنڌ نئين سياسي چهري کي ڏسڻ جي خُواهش رکي ٿي. ان جو مطلب اهو قطعي به ناهي ته سنڌ ڪنهن جي به آجيان ڪري سگهي ٿي؟! سنڌ جي عوام جي به ڪا ايجنڊا هُجڻ گُهرجي. اُهي به چاهين ٿا ته سنڌ اندر غربت، يتيمي۽ بيماريءَ جهڙا معاملا هميشه ختم ٿي وڃن. سنڌ سُکي ستابي زندگيءَ جهڙي زندگيءَ پاسي موٽي سگهي!!! سنڌ جون ٻهراڙيون عوامي سُک ۽ امن جي آشياني جو عظيم مثال بڻيل هُجن. جتي تعليم، صحت ۽ روزگار جهڙا مسئلا هميشه لاءِ ختم ٿي وڃن.
ڇا ساهيوال جي صحن تي سُٺو جلسو ڪري وڃڻ سان اهو سمجهجي ته هاڻ عمران خان لاڙڪاڻي جي جلسي کان پوءِ نئون پاڪستان ٺاهي ڇڏيندو؟ بلڪل به نه!! مونکي افسوس آهي عمران خان کي صلاحون ڏيندڙ سوچن تي، جيڪي سياسي بصيرت جا مالڪ ته بنهه به ناهن، پر کين سنڌ جي سياسي مزاج کي به پڙهي سگهڻ جيتري صلاحيت ناهي. ! ڇاڪاڻ ته عمران خان کي جيڪڏهن سنڌ جي سياسي صورتحال کي سمجهڻو آهي ۽ سنڌ جي ماڻهن جي دلين ۾ گهڙي سگهڻ جي صلاحيت آهي ته هُو سنڌ جي ووٽ بئنڪ کي سولائيءَ سان پنهنجي پاڪيٽ ۾ رکي سگهي ٿو. ليڪن افسوس جو کيس صلاحون ڏيندڙ عقلمند سياستدان به ناهن. جيڪي کيس سمجهائي سگهن ته سنڌ جو وڏو مسئلو ”مُحبت“ آهي. انگ اُگهاڙن ٻارن سان مُحبت، ويلو ڪاٽيندڙ ونين سان مُحبت، گُلن جهڙين، نفيس نازڪ ۽ اڇين عورتن کي ڪارو ڪري مارڻ وارن جي خاندان سان مُحبت، مُحبت کي عوامي سطع تي ڪو سياستدان مشهور ڪري سگهي ٿو ته اُهو سنڌ جو مقبول سياستدان بڻجي سگهي ٿو. ڇو ته اهڙي نفرت جي خاتمي لاءِ مُحبت برف جي سُفيد رستن وانگر نفيس هوندي آهي. عمران خان جي پاڪستان ۾ اهو به ضرور سوچڻو پوندو ته سنڌ ۾ هر هفتي جي ساهيءَ سان روڊن ۽ رستن تي لاشن جي سلسلي کي ڪير روڪيندو؟ جيڪي لاش ڏسي حافظ شيرازيءَ جي فارسي شعر جون سِٽون ياد اچي وڃن ٿيون. ”پنهنجي اکين کان پُڇ! ته اسانکي ڪير قتل ڪري رهيو آهي؟ مُنهنجا محبوب! اها نصيبن جي خطا يا ڪنهن ستاري جو ڏوهه ناهي پر تُنهنجي اکين جو آهي.“ اُنهن سياسي اکين جون دريون ايتريون ٻُوٽيل آهن، جو سنڌ جي جوانيءَ جي جسمن کي سوراخن جهڙيون اذيتون ڏئي سُمهارڻ تي به مُجرمانه ماٺ اختيار ڪيو ويٺيون آهن. جن جون اکيون اخباري سُرخين جي اکين ۾ تيزاب پوڻ جهڙين خبرن تي به هاڻ هِري ويون آهن. اهڙي حالت ۾ هُو جڏهن ڳڙهي خُدابخش کان 22 ڪلوميٽر پري لاڙڪاڻي ۾ پنهنجي جلسي جي اسٽيج سجائيندو ته اُتي سندس ميزبان ڪير هوندا؟ جيڪڏهن اُهي ساڳيا چهرا جيڪي عوام جا آزمايل چهرا سندس اسٽيج تي ويٺل نظر آيا ته پوءِ ڪپتان جو سياسي ٻيڙو سنڌ ۾ شايد ئي پنهنجا پير پُختا ڪري سگهي! سنڌ ۾ پيپلز پارٽيءَ جي مُتبادل بڻجي اچڻ لاءِ تحريڪِ انصاف جي اڳواڻ کي جزباتي سياسي نعرن جي سهاري سان داخلا مِلي نه سگهندي. ڇاڪاڻ ته سنڌ عرصن کان جزباتي سياسي نعرن جي تتل رِڻ ۾ رُلي آهي. سنڌ کي ٿر جي ٿڌيءَ ريتيءَ جهڙي سياسي سهاري ڏيڻ لاءِ، سنڌ جي بُنيادي سياسي معاملن کي سمجهڻو پوندو ۽ سنڌ ۾ بهتر حُڪمراني تڏهن ئي قائم ٿي سگهندي. جڏهن مُختلف سياسي پارٽين جي ٽُٽل ڌاڳن مان ڪِري پيل مڻين جي ميڙ کي پنهنجي پارٽيءَ کان پري رکيو ويندو. ساڳين سياسي چهرن سان سنڌ ۾ بهتر حڪمراني ممڪن ٿي نه سگهندي. جيڪي غريب سنڌ جي بجيٽن مٿان سرڪاري عياشين تي هِري ويا آهن. جن لاءِ سنڌ جي مُفادن کان وڌيڪ پنهنجا ذاتي انفرادي مُفاد عزيز آهن. مارڪسي نُقطهِ نظر موجب: ”مُفاد به زنجير هوندا آهن. پوءِ اُهي ذاتي مُفاد هُجن يا سياسي، جن کان زندگيءَ ڀر جان ڇڏائي ناهي سگهبي.“ جيڪي عوامي سياسي مينڊيٽ کي سستي ساڙهي سمجهي، ووٽ وٺڻ کان پوءِ وساري ويهن ٿا. سي ڪڏهن به عوام جي بُنيادي حقن خاطر پنهنجي سياست جون صفون سِڌيون ڪري نٿا سگهن. ڇاڪاڻ ته گوڏن ڀر جُهڪيل مُلڪ ته جنگين جي سنگين حالتن مان ٻيهر اُٿي سگهن ٿا. پر جن مُلڪن جي سياست جي رڳن ۾ عوامي رت بجاءِ بُدعنوانيءَ جا جراثيم پئجي ويندا آهن. سي مُلڪ ڪڏهن به ترقيءَ جي واٽ وٺي ناهن سگهندا. عمران خان لاڙڪاڻي کان پوءِ اسلام آباد ۾ عوامي جلسن جي ذريعي موجودهه زنگجي ويل سياست جي تابوت ۾ آخري ڪوڪا هڻڻ لاءِ وڏيون دعوائون ڪري رهيو آهي. ليڪن اُهي دعوائون تڏهن حقيقت جو رُوپ وٺي سگهنديون. جڏهن سياست مان عوامي سياست واري غرور جو خاتمو ايندو. عوامي سياست جي سفر ۾ تڪبر واريون تدبيرون ناڪام بڻجي ويون آهن. ڇاڪاڻ ته وقت مغرور انسانن کي به عليل بڻائي ڇڏيندو آهي. وڏا جلسا ته ننڍيون پارٽيون به ڪاميابيءَ سان ڪري وڃن ٿيون. پر عوام کي بهتر مُستقبل ڏيڻ لاءِ ڪنهن وڏي پارٽيءَ جي نه پر اُن نيت جي ضرورت آهي. جنهن جي اُميد عوام عرصي کان ڪري رهيو آهي. مصيبتن جي مُسلسل مُهرين کائڻ کان پوءِ عوام جي تقدير هاڻ تبديل ٿيڻ گُهرجي.