عيدن خان چانڊيو ۽ ٻين ماڻهن جي فرمائش!!
1980ع ۾ لوڪل بورڊ جي قانون ۾ ترميم ڪئي وئي ۽ سنڌ ۾ ضلعي سطح تي هر هڪ تعلقي ۾ تعلقي ڪائونسل جو وجود آندو ويو. رتيديري جي تعلقي ڪائونسل ۾ 6 يونين ڪائونسلون، هرهڪ پير جو ڳوٺ، بهڻ، سيدو ديرو، طيب، بنگل ديرو ۽ وارث ڏنو ماڇي هيون، يونين ڪائونسلن جا چيئرمين ۽ ڊسٽرڪٽ ڪائونسل تي انهن يونين ڪائونسلن مان هڪ هڪ منتخب ميمبر هئا. ٽوٽل ٻارنهن ميمبر هئا، پارٽيءَ جي پاران مون کي بيهاريو ويو، محترمه بينظير ڀٽو ۽ جناب ممتاز علي خان ڀٽي منهنجي مدد ڪري مون کي 1980ع کان 1983ع تائين تعليم جو چيئرمين منتخب ڪرايو.
ڀٽي صاحب جي شهادت وقت محترمه بينظير ڀٽو ۽ محترمه نصرت ڀٽو صاحبه جيل ۾ نظربند هيون. ڀٽي صاحب کي آمر ضياءُالحق ڦاسيءَ تي چاڙهيو ۽ ڀٽي صاحب جو جسد خاڪي ڳڙهي خدا بخش آندو ويو پر اسلامي حڪمن جي پاسداري نه ڪندي، ڀٽي صاحب جي بيگم صاحبه ۽ محترمه بينظير ڀٽو کي آخري رسمن ۾ به شريڪ ٿيڻ جي اجازت نه ڏني وئي. اهو هڪ وڏو ظالماڻو قدم هيو ڇاڪاڻ ته انهن کي اجازت ڏيڻ ۽ ڀٽي صاحب جو آخري ديدار ڪرائڻ ضياءُالحق جي اختيار ۾ هئو، جنهن کان هن انڪار ڪيو ۽ ٻنهي کي نظربند رکيو، انهن ٻنهي ڀٽو صاحب جو نه آخري ديدار ڪيو ۽ نه ئي کين آخري رسمن ۾ شرڪت ڪرڻ ڏني وئي. الله تبارڪ وتعاليٰ جا پنهنجا فيصلا آهن ۽ مڪافات عمل به ڪا شيءِ آهي، جنهن ڏينهن ڀٽي صاحب کي ڦاسي ڏني وئي ته ان جي نياڻي ۽ اهليه کي آخري ديدار ڪرڻ ۽ رسومات ۾ شرڪت ڪرڻ کان روڪيو ويو ان ڏينهن ئي رب ذوالجلال والڪرام فيصلو ڪري ڇڏيو هو ته ضياءُالحق جو موت به اهڙي نموني ٿيندو جو هن کي ساڙي بسم ڪيو ويندو ۽ ان جا وارث سندس آخري ديدار نه ڪري سگهندا.
حقيقت ۾ ٿيو به ايئن، اڳتي هلي 17 آگسٽ 1988ع تي بهاول پور جي ڀرسان بستي لال ڪمال ۾ C-30 جهاز اڏامندي ئي باهه جي لپيٽ ۾ اچي ويو، جنهن جهاز ۾ 30 هزار ليٽر هاءِ آڪٽين تيل پيل هو، سو ته سڙي ئي ويو پر ان ۾ ويٺل سڀ مسافر، جن ۾ پاڪستاني ملٽري جا ڪيترائي جنرل، غيرملڪي فوجي، غيرملڪي سفير ۽ ٻيا وڏا وڏا آفيسر هئا سي به سڙي خاڪ ٿي ويا. اهو به چيو ٿو وڃي ته جنرل ضياءُالحق جي لاش جي سڃاڻپ صرف هڪ هوڙ (ڄاڙي) جي بنياد تي ڪئي وئي ته اها ان جي آهي. حقيقت اها آهي ته جتي هر شيءِ سڙي وئي، اتي هڪ ڄاڙيءَ جو بچڻ ناممڪن هيو. صرف خاڪ ۽ مٽي ميڙي تابوت ۾ بند ڪري ان کي حسب دستور سينگاري سنواري، گلن جي چادر چاڙهي TV تي ڏيکاريو ويو ته اهو جنرل ضياءُالحق جو جنازو آهي.
منهنجي اسلام آباد ۾ نوڪريءَ جي سلسلي ۾ رهڻ دوران اُچ شريف جي سيد رٽائرڊ ڪرنل ڪريم حيدر بخاريءَ سان ملاقات ٿي هئي، جنهن ٻڌايو ته ان ڏينهن 17 آگسٽ 1988ع تي فوج طرفان جنرل ضياءُالحق اچڻو هئو، جتي جهاز کي حادثو پيش آيو. ان کان ست اٺ ڪلوميٽر پري فوجي جوانن سان ان علائقي کي ڪڙو چاڙهيو ويو. ڪرنل ڪريم حيدر ٻڌايو ته هڪ وڏو ڌماڪو ٿيو ۽ جهاز ڪريو، چوڌاري باهه پکڙجي وئي ان باهه جي تپش ۽ گرمي اسان کي ستن اٺن ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي محسوس پئي ٿي. اهو آهي مڪافات عمل ۽ الله تعاليٰ جو نظام، جنهن تحت انسان کي پنهنجي ڪيل گناهن جي سزا آخرت ۾ ته ڏئي ٿو پر هن جهان ۾ به ڏئي ٿو. جنرل ضياءُالحق جي تابوت، جنهن ۾ صرف مٽي ۽ خاڪ هئي، ان کي فيصل مسجد جي ٻاهرئين حصي ۾ دفن ڪيو ويو جيڪو اڄ به اسلام آباد ڇبڙا چوڪ جي نالي سان مشهور آهي. ان جي برعڪس شهيد ڀٽو ڳڙهي خدا بخش ۾ پنهنجي آخري آرام گاهه ۾ هوندي به سڄي ملڪ تي اڄ به ”جيئي ڀٽو“ جي نعري سان حڪومت ڪري رهيو آهي ۽ ٻاهرين دنيا ۾ به پاڪستان جي شناخت شهيد ذوالفقار علي ڀٽو جي نالي سان آهي.
هت اهو به ٻڌائڻ ضروري ٿو سمجهان ته چيف جسٽس لاهور هاءِ ڪورٽ، مولوي مشتاق جي انتقال کان پوءِ، ان جو لاش جنازي نماز پڙهڻ لاءِ لاهور جي هڪ باغ ۾ کڻي پئي ويا ته زهريلي ماڪڙ جا انبار لهي پيا جنهن ماڻهن کي کائڻ شروع ڪيو، جنهن دوران جنازي ۾ شريڪ ٻه ٽي ماڻهو مري ويا. مولوي مشتاق جي جنازي کي ان زهريلي ماڪڙ کائي ڇڏيو ۽ سواءِ هڏن جي ڪجهه به نه بچيو جيڪا خبر اخبارن ۽ ٻين نشرياتي ادارن ۾ آئي هئي. اهو آهي الله تعاليٰ جو انصاف جنهن کي مڪافات عمل چئجي ٿو، ڇاڪاڻ ته مولوي مشتاق ذاتي دشمنيءَ جي ڪري شهيد ڀٽي کي ڌر ڪري ڪوڙي ڪيس ۾ ڦاسيءَ جي سزا ڏني هئي.