محترمه بينظير ڀٽو حاجي معشوق علي خان يا عاشق علي خان کي ٽڪيٽ ڏيڻ لاءِ راضي هئي
محترمه جي شاديءَ جي دعوت جا ٻه پروگرام رکيل هئا. هڪڙو 70 ڪلفٽن جي ڀرسان ڪلفٽن گارڊن ۾ هيو، جنهن ۾ گهوٽ ۽ ڪنوار جي مخصوص قريبي رشتيدارن، دوستن ۽ واسطيدارن کي مدعو ڪيو ويو هو. جنهن ۾ به سڄي پاڪستان مان ماڻهو آيل هئا. ٻيو پروگرام لياريءَ جي ڪڪري گرائونڊ ۾ هيو، جتي گهوٽ ڪنوار اچڻا هئا، جنهن جي دعوت هزارن جي تعداد ۾ ڏنل هئي. منهنجي وڏي ڀاءُ مرحوم نياز حسين شاهه هڪ ڀيري دوستن سان ڪچهريءَ ۾ چيو ته، ڏسڻو اهو آهي ته محترمه توهان کي شاديءَ جي دعوت ڪٿي ٿي ڏئي آيا 70 ڪلفٽن گارڊن واري مخصوص ۽ ننڍي پيماني واري دعوت ۾ سڏ ڏئي ٿي، يا ڪڪري گرائونڊ واري عام دعوت ۾ سڏ ٿي ڏئي، اها خبر ڪارڊ مان پوندي ته محترمه توهان کي ڪيتري اهميت ڏئي ٿي. اهو الله تعاليٰ جو ڪرم هيو جو محترمه مون کي 70 ڪلفٽن واري مخصوص دعوت ۾ مدعو ڪيو. حالانڪه جيئن مون ذڪر ڪيو آهي ته، مان سفيد پوش مڊل ڪلاس ماڻهو آهيان، نه ڪو وڏو زميندار آهيان، نه ڪارخانيدار يا واپاري آهيان. پر اها الله تعاليٰ جي مهرباني آهي جو هن خاڪسار کي ڪلفٽن 70 واري دعوت ۾ مدعو ڪيو ويو، جتي وڃڻ منهنجي لاءِ وڏو اعزاز هيو. بحرحال مون انهن سڀني ڳالهين کي مدنظر رکندي وڌيڪ ٽيڪا ٽپڻيءَ کان سواءِ عزيزن ۽ دوستن کي ٻڌايو ته محترمه بذات خود مون کي چيو آهي ته فارم ڀريو ۽ هاڻي جيڪڏهن سعيد احمد ڀٽي صاحب کي ٽڪيٽ ملي آهي ته ان سان ڪوبه فرق نه ٿو پوي، ڀلي اهو اليڪشن لڙي. اڃان ته نامينيشن فارم ڀرڻو آهي. شيڊيول موجب فارم ڀرڻ کان پوءِ ان تي اعتراض ٿيندا ۽ اپيلون ٿينديون. حتمي فهرست ته بعد ۾ ظاهر ٿيندي، ان کان پوءِ ڪنهن اميدوار کي هٿ کڻڻ جي اجازت هوندي. ان سڄي عمل کي پوري ٿيڻ ۾ پندرنهن کان ويهه ڏينهن لڳندا. مان فارم ضرور ڀريندس پوءِ به جيڪڏهن حڪم ٿيو ته فارم واپس وٺبو. پر هن وقت فارم نه ڀرڻ محترمه جي حڪم جي انحرافي ٿيندي ۽ ان جي اعتماد کي ٺيس پهچندي، جيڪا ڳالهه مان ڪرڻ نه ٿو گهران. ٿي سگهي ٿو ته محترمه اهو ڏسڻ چاهيندي هجي ته منهنجي دلي ۽ ذهني طور پيپلزپارٽي سان ڪيتري وابستگي آهي. جيئن ته منهنجو واسطو جناب ممتاز علي ڀٽي سان به آهي. ممڪن آهي ته هوءَ ايئن سمجهي ته ممتاز علي خان کي اڻ سڌي طرح مدد ڪرڻ لاءِ مون فارم نه ڀريو آهي ۽ اڃا پيپلزپارٽي سان مخلص ڪونه آهيان، جيئن ته ممتاز علي خان سان سياسي طور تعلق توڙي (هن جي فرنٽ ۾ شامل نه ٿيڻ جي ڪري ايئن سمجهو ته ٻيڙا ساڙي پيپلزپارٽيءَ جي ڪڍ لڳا آهيون ۽ پارٽي ۾ رهبو.) پيپلزپارٽي سان واسطيداري هجڻ جي ڪري ۽ تعلقي سيڪريٽري هجڻ جي ناتي پيپلزپارٽي جي پروگرام کي وڌائڻ جي لاءِ اسان رتيديري ۾ مرحوم غلام مصطفيٰ جتوئي جي، چيف منسٽر جي حيثيت ۾ آجيان ڪئي. مسٽر عبدالوحيد ڪٽپر سندس ڪابينه جو سينيئر وزير ۽ مسٽر چاڪر علي جوڻيجو صدر پيپلزپارٽي لاڙڪاڻي جي حيثيت ۾ اچي رتيديري جو دورو ڪيو. ماڻهن سان مليا انهن صاحبن جو تمام سٺو استقبال ڪيو ويو. انهن جي لاءِ طعام جو بندوبست مرحوم ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ جي هاري آفيس ۾ رکيل هيو، تمام سٺو پروگرام رکيل هيو. سون جي تعداد ۾ ماڻهو مدعو ڪيل هيا، ان سان گڏوگڏ ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ جو گهرو دوست مسٽر امام الدين قريشي به ان سان گڏ ٻانهن ٻيلي هيو، جتوئي صاحب سان گڏ آيل سڀ مهمان اهڙو استقبال ۽ بندوبست ڏسي ڏاڍا خوش ٿيا. ممتاز علي ڀٽو جڏهن وفاقي وزير مواصلات هيو ته، ان کي به هن ناچيز دعوت ڏئي وڏو جلسو ڪرايو هيو ۽ ان جي اهتمام ۽ طعام جو بندوبست ڪيو هيو، جنهن ۾ سيد عبدالله شاهه مرحوم اڳوڻو چيف منسٽر سنڌ، سردار مرحوم نور محمد خان لنڊ، سيد قربان علي شاهه اڳوڻو ايم پي اي، سردار رضا محمد خان ڏاهري، حاجي معشوق علي خان ڀٽو، عبدالرزاق سومرو، پيربخش گهانگهرو ۽ رتيديري لاڙڪاڻي جي پيپلزپارٽيءَ جا عهديدار ۽ معزز شخصيتون شريڪ ٿيون.
ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ ۽ امام الدين قريشي سياسي طور ڏاڍا متحرڪ ۽ پيپلزپارٽي جا مخلص، وفادار ۽ اثر وارا ماڻهو رهيا آهن. شهيد ذوالفقار علي ڀٽي لاڙڪاڻي ۾ جڏهن وڪالت شروع ڪئي هئي ۽ سياسي دورا شروع ڪيا هئا ته رتيديري ۾ پهريون دفعو ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ جي ان غريب خاني تي آيو هو ۽ پنهنجيءَ هٿ سان پنهنجي تصوير تي صحيح ڪري اها تصوير ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ کي ڏني، جيڪا اڄ به ان جي آفيس جي مين هال ۾ موجود آهي. ڀٽي صاحب جي وڏي فرزند مير غلام مرتضيٰ، ڀٽي صاحب جي وزيراعظم هوندي، ڀٽي صاحب جي تڪ جو دورو ڪيو هو ۽ مير مرتضيٰ به ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ ۽ امام الدين قريشي جي غريب خاني تي آيو هو. ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ هڪ شريف، سياسي سوچ رکندڙ ماڻهو هو، جنهن مرحوم عبدالواحد سومري سان ساٿ ڏئي، کيس صحيح مشورا ڏئي شهيد ذوالفقار علي ڀٽي جي ويجهو ڪيو. مسٽر عبدالواحد سومرو ڪابه دعوت ڪندو هو ته هاري آفيس ۾ ماڻهن کي مدعو ڪندو هو. جڳهه اعتبار بلوچ ۽ امام الدين قريشي جي هئي ۽ خرچ پکو به اهي ٻئي دوست ڪندا هئا. جيئن سنڌي ۾ مشهور چوڻي آهي ته ”ڪڪڙ ڪوريءَ جو نالو وڏيري جو“ مون کي اهو ٻڌائيندي خوشي ٿي ٿئي ته 1979ع جي لوڪل باڊيز جي اليڪشن ۾ مسٽر عبدالواحد سومرو مميبر منتخب ٿيو هو، پر ڪن مجبورين جي ڪري ڪراچيءَ آيل هيو، جنهن ڪري چيئرمين جي لاءِ اليڪشن لڙي ڪونه سگهيو هو. عارضي طور تي مرحوم مسٽر گلاب خان سومري کي چيئرمين مقرر ڪيو ويو هو ۽ وائس چيئرمين ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ کي ڪيو ويو هو. عبدالواحد سومرو مرحوم رتيديري آيو ته مسٽر ڪامريڊ اعتبار علي بلوچ ۽ مسٽر امام الدين قريشي کيس مون وٽ وٺي آيا، ٽنهي دوستن چيو ته گلاب خان کي عارضي طور تي چيئرمين ڪيو ويو هو. توهان هاڻي مدد ڪري ان کان استعيفا وٺو ۽ عبدالواحد سومري کي مدد ڪري چيئرمين ڪرايو. حقيقت اها آهي ته رتيديري جي ڀلائي ۽ بهتريءَ لاءِ عبدالواحد سومري گهڻو پاڻ پتوڙيو هو. هو ذاتي طور تي شهر کي صفائي سٿرائي، ڊرينيج کي بهتر ڪرڻ ۽ ميونسپالٽي جي گهٽين ۽ روڊن تي ناجائز قبضن جي سخت خلاف هو. عبدالواحد سومري جي زماني ۾ صفائي سٿرائي هئي، غيرقانوني اڏاوتون ڪونه هيون. روڊ پڻ ڪشادا هئا، هاڻي رتيديري شهر جي اها حالت آهي جو صفائيءَ جو مناسب انتظام ڪونه آهي. غيرقانوني قبضا ڪري گهٽيون سوڙهيون ڪيون ويون آهن جو وڏي گاڏي ته ٺهيو پر ننڍي گاڏي به هلي نه ٿي سگهي. رتيديري شهر جي حالت خراب ٿيندي پئي وڃي جيڪو حلقو شهيد محترمه بينظير ڀٽو جو آهي.