سفوران ميٽنگ ۾ ڇو نه آئي
ميٽنگ هوٽل هاليڊي اِن هوٽل ۾ رکي هئائون. مرد ۽ عورتون ٺهي ٺڪي آيا هئا. وڏي عمر جي جهونن مردن ۽ عورتن وارن کي تازو خضاب سان ڪارو ڀَنورَ ڪري آيا هئا. اسلام آباد ۾ اڃا سيارو آهي؛ تنهنڪري ملڪ جي ٻين حصن مان، خاص ڪري طرح سان سنڌ ۽ پنجاب مان آيل ماهر، يعني ٽيڪنوڪريٽ قيمتي شالون ۽ گرم سوٽ پائي آيا هئا. ميڪ اپ ۽ سينٽن جي هٻڪار روح کي راحت ڏيئي ڇڏي. مفلس ۽ مجبور ٻارن ۽ سندن پيڙيل مائرن جي باري ۾ ڳالهائڻ ۽ بحث ڪرڻ لاءِ “ مشاش بشاش ” چهرا ڏسي آکيون ٺري پيون. ميٽنگ ۾ آيل ڪجهه پوڙهين کي مان ذاتي طرح سڃاڻان. هو هيون ته سٺ سالن جي لڳ ڀڳ، پر پريان ويهن ٻاويهن سالن جو الهڙ ڇوڪريون پئي لڳيون.
ميٽنگ هلائڻ لاءِ ٻه ٽي انگريز به آيل هئا. انگريزن کي پڪ آهي ته ڪارن جي مٿي ۾ ميڄالي بدران بُنهن ڀريل آهي. ڪارا فقط امداد جي گهوڙين تي هلندا آهن، امداد جي ماني کائيندا آهن، ۽ امدادي سوچ مطابق زندگي گذاريندا آهن. ميٽنگ هجي، ورڪشاپ هجي، کڻي ڪو سيمينار هجي، موضوع اقتصادي هجي، معاشي هجي، سياسي هجي، سماجي هجي، کڻي ثقافتي هجي، هڪ عدد انگريز توهان کي هر هنڌ حاظر ناظر نظر ايندو! ويندي شاهه لطيف، بلها شاهه، سچل ، ۽ سلطان باهو تي ڳالهائڻ ۽ ماهراڻو تبصرو ڪرڻ لاءِ ڪو نه ڪو انگريز يا انگريزياڻي اچي ٺڪاءُ ڪندا آهن. هاڻي اکيون هِري ويون آهن. ڪنهن ميٽنگ، ورڪ شاپ يا سيمينار ۾ انگريز نظر نه آيو ته سڀ ڪجهه اوپرو اوپرو لڳندو آهي!
الله سائينءَ جي قدرت جو ڪمال آهي. اڇن کي عقلمند ۽ ڪارن کي بيعقل ڪري پيدا ڪيو اٿائين! مون يونيسيف جي هڪ ڪرتا ڌرتا کان پڇيو: بابلا، سفوران کي ميٽنگ ۾ نه گهرايو اَٿَوَ ڇا؟
اچرج وچان پڇيائين: سفوران! ڪير سفوران؟
کيس ٻڌايم: سفوران روهڙيءَ ۾ ڌوٻياڻي آهي. درياهه تي شهرين جا شپاشپ ڪپڙا ڌوئيندي آهي؛ ۽ هر سال هڪ عدد ٻار ڄڻيندي آهي. سندس ٻارن جون ٽنگون ٻانهون ڦڏيون، مٿو ننڍڙو ۽ پيٽ وڌيل هوندو آهي. سندس ٻار گهڻو ڪري مري ويندا آهن. سندس چرسي مڙس روزانو کيس موچڙن سان ڪٽيندو آهي.
يونيسيف جو ڪرتا ڌرتا منهنجي بڪواس ٻڌي وائڙو ٿي ويو. مون کان پڇيائين: تون ٽيڪنوڪريٽ آهين، يا هِن هوٽل جو بيرو آهين؟
وراڻيم: مان ته ايترو ئي ٽيڪنوڪريٽ آهيان، جيترو هن هوٽل جو ڪو بيرو، بيراگيري به داداگيري، ڊاڪٽري، وڪالت ۽ هيراڦيريءَ وانگر ٽيڪنيڪل ڪم آهي!
يونيسيف جو ڪرتا ڌرتا مون کي مشڪوڪ نظرن سان ڏسندو هليو ويو.
ميٽنگ هلندي، ان ڏينهن مونکي ابو مڪراني ڏاڍو ياد آيو. ابومڪرانيءَ ورهاڱي کان اڳ رتن تلاءُ پرائمري اسڪول ۾ مون سان گڏ پڙهندو هو. منهنجو سنگتي هو. ڏاڍو ڦڙت هو. اڪيلي سر فٽ بال کي هڪ گول تان ڪاهي، ٻئي گول تي وڃي حملو ڪندو هو. اسان جو ماستر، سائين آهوجا چوندو هو: وڏو ٿي ابومڪرانيءَ ننڍي کنڊ، بلڪه ايشيا جو عظيم فٽبالر ٿيندو.
پر، ابو مڪراني چاڪيواڙي جي ٽيم ۾ به کيڏي نه سگهيو. کيس چوٿين درجي ۾ پوليو جي بيماري ٿي پيئي هئي. سندس کاٻي ٽنگ بيڪار ٿي ويئي. سندس پيءُ ڪمار ٽاڪيز تي گيٽ ڪيپر هو. هو ابوءَ جو نه علاج ڪرائي سگهيو، ۽ نه ئي کيس پرائمري کانپوءِ اڳتي پڙهائي سگهيو. مون آخري دفعي جڏهن ابو مڪرانيءَ کي ڏٺو هو، تڏهن هو گڏهه گاڏي هلائي رهيو هو.
سوچيم، اڄوڪي ميٽنگ ۾ انگريز ماهر سفوران ڌوٻياڻيءَ جي باري ۾ ڳالهائيندا! سفوران جي چرسي مڙس بابت ڳالهائيندا، جيڪو هر رات کيس موچڙن سان ڪٽيندو آهي! هو، ابومڪرانيءَ جي باري ۾ ڳالهائيندا، جنهن کي ايشيا جو عظيم فٽبالر ٿيڻو هو، پر کيس گڏهه گاڏوهلائڻو پيو! هو متوازن غذا جي باري ۾ ڳالهائيندا، جنهن جي معنيٰ کان اهي ٻار بيخبر آهن، جيڪي سڄو ڏينهن گاڏين جا بمپر چمڪائيندا آهن، ۽ رات جو بند دڪانن ٻاهران ڏاڪڻين ۽ فٽپاٿن تي سمهي پوندا آهن.
پر نه. هنن ائين نه ڪيو. هنن سفوران جي باري ۾ نه ڳالهايو. هنن سفوران جي چرسي مڙس جي باري ۾ نه ڳالهايو. هنن ابومڪرانيءَ جي باري ۾ نه ڳالهايو. هنن متوازن غذا جي باري ۾ ڳالهايو. هنن وٽامن اَي کان وٺي وٽامن زيڊ جي باري ۾ ڳالهايو. هنن صوفن، نارگين، مالٽن، ڪيلن، کير، مکڻ، بيدن ۽ پنير جي ۾ ڳالهايو. هنن ابومڪرانيءَ جي باري ۾ نه ڳالهايو.■