معدي ۾ گڙٻڙ ۽ غير ملڪي ايجنٽ
هڪ شخص کي مٿي ۾ سور هو. حڪيم صاحب ڏانهن ويو. حڪيم صاحب کيس ڏسڻ شرط چيو، “ مان تنهنجو مرض سڃاڻي ويو آهيان. توکي فتور معده آهي.”
مريض چيو، “ حڪيم صاحب، منهنجي پيٽ ۾ نه؛ منهنجي مٿي ۾ سور آهي.”
“ حڪيم تون آهين، يا مان آهيان!” حڪيم صاحب ناراض ٿيندي چيو، “اڙي مان جو چوانءِ ٿو ته توکي فتور معده آهي، ته ان ۾ توکي ڪهڙو اعتراض آهي!”
مريض ويچارو ماٺڙي ڪري، فتور معده جي ڦَڪي وٺي هليو ويو.
هڪدفعي پوڙهو مريض کڻائي ويس. ڏسڻ شرط چيائين، “ هن کي فتور معده آهي.”
مائٽن عرض ڪيو، “ حڪيم صاحب، اسان جي ڏاڏي کي ڏهن سالن کان کنگهه آهي. کنگهي کنگهي گهروارن سان گڏ اوڙي پاڙي وارن کي به سجاڳ ڪري وجهندو آهي.”
“ مان سڀ ڪجهه سمجهي ويو آهيان.” حڪيم صاحب چيو، “پوڙهي کي فتور معده آهي.”
پوڙهي کي کنگهه بدران فتور معده جي ڦڪي ڏيئي ڇڏيائين.
هڪڙي مشهور لنگهياڻي وٽس لنگهي ويئي. گهگهي آواز ۾ حڪيم کي چيائين، “ حڪيم، شادين مرادين ۾ ڳائيندي ڳائيندي نڙي ويهجي ويئي آهي.”
حڪيم صاحب هڪدم وراڻيو، “ اصل ۾ اهو فتور معده آهي.”
“ حڪيم صاحب منهنجو معدو ڏاڍو سٺو آهي.” لنگهياڻيءَ چيو، “منهنجي نڙي ويهجي وئي آهي.”
حڪيم چيو، “ اهو سڀ فتور معده آهي.”
لنگهياڻي نڙي بدران معده لاءِ ڦڪي وٺي هلي ويئي.
هڪڙي ننڍڙي ٻار کي حڪيم صاحب ڏانهن کڻي ويا. ڪَنَ ۾ سور هوس. ٻاگها ڦاڙي، رنو پئي.
ٻارڙي جي پيءُ چيو، “ هن کي ڪن ۾ سخت سور آهي، حڪيم صاحب.”
“ڪن ته فقط بهانو آهي.” حڪيم صاحب چيو، “ تنهنجي پٽ کي اصل ۾ فتور معده آهي.”
حڪيم صاحب ٻارڙي کي معده جي مرض جي ڦڪي ڏيئي ڇڏي.
ڳوٺ جي ماستر کي زڪام ٿي پيو. حڪيم صاحب کان دوا وٺڻ ويو. حڪيم صاحب کيس زڪام بدران فتور معده لاءِ پڙي ڏيئي ڇڏي. حڪيم کي سئو في صد پڪ هئي ته ماستر کي زڪام وغيره نه هو- اصل ۾ ماستر کي فتور معده هو.
حڪيم صاحب هڪدفعي اهڙي هڪ محفل ۾ ويٺو هو، جنهن ۾ سڀ ساٿي پنهنجي هڪ بدنصيب دوست سان همدردي ڪري رهيا هئا، جنهن صبح جو زال هٿان ويلڻ سان مار کاڌي هئي.
حڪيم صاحب چيو، “ هن شخص کي فتور معده آهي. مطلب موڪلجوس ته پُڙي ڏيئي ڇڏيندومانس.”
زال هٿان مار کاڌل شخص پنهنجي زخمي ٽڪڻ ڏيکاريندي چيو، “هي فتور معده آهي؟ ”
حڪيم چيو، “ها، اهو فتور معده آهي.”
مظلوم مڙس ڪري پيو. صدمو سهي نه سگهيو.
فٽبال رانديگر کي گوڏي تي ڌڪ لڳو. رت وهڻ لڳس. حڪيم صاحب وٽ وٺي آيس. ڀڳل گوڏو ڏسڻ شرط حڪيم صاحب چيو، “ اهو سڀ ڪجهه فتور معده جي ڪري آهي.”
ملم پٽيءَ بدران حڪيم صاحب زخمي رانديگر کي فتور معده جي پُڙي پيئاري ڇڏي.
“ سائين سنڌ ۾ ڌاڙيلن ڪيس ڪري ڇڏيا آهن.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“سائين، روزانو ڪٿي نه ڪٿي بمن جا ڌماڪا پيا ٿين.”
“ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ ڪراچيءَ مان روزانو ويهه پنجويهه موٽرون چوري ٿيون ٿين.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“سنڌ ۾ سٺ سالن جا پوڙها وڏيرا سورهن سالن جي ڇوڪرين سان شادي پيا ڪن.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“نوجوان ڊگريون کڻي نوڪريءَ لاءِ ڌڪا پيا کائين.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“لوڊشيڊنگ ڪاروبار کي ڌڪ پهچايو آهي.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ چڱن مڙسن ڳوٺن جا اسڪول بند ڪرائي ڇڏيا آهن.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ ڳوٺن مان ڊسپينسريون به ختم ڪرائي ڇڏيون اٿائون.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ سنڌ ۾ زال مڙس جو جهيڙو وڌي ويو آهي”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ سياري ۾ سج جلدي لهي ويندو آهي”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ اونهاري ۾ سج دير سان لهندو آهي.”
“ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
“ سائين، مٺا سائين، سنڌ ۾ جيڪي به ٿي رهيو آهي، تنهن جو ڪو اقتصادي، سياسي ۽ ثقافتي سبب نه آهي؟”
“نه مٺا؛ سنڌ ۾ جيڪي ڪجهه ٿي رهيو آهي، تنهن جو ڪو به اقتصادي، سياسي ۽ ثقافتي سبب نه آهي؟ ان ۾ غير ملڪي ايجنٽن جو هٿ آهي.”
۽ جڏهن نيم حڪيم کان سنڌ جي اڻ ٿانئيڪي حالت بابت پڇيو ويو، ته هن چيو، “ ڇا جو اقتصادي، سياسي ۽ ثقافتي سبب! اهو سڀ ڪجهه فتور معده آهي.”■
1991