عشق جي ڪا به تشريح ڪونه هوندي آهي
يا، جيئن ڪن وڻن جون ڄمارون سالن جون به بلڪ صدين تي ٻڌل هونديون آهن، ائين لازوال عشق به وقت جي قيد کان مٿانهون هوندو آهي، جيئن پريت جا پنڌ، ڪندڙ اکين ۽ مسافر پکين جا ڪي به ٺڪاڻا ڪونه هوندا آهن، ائين ئي عشق جي به ڪا، تشريح ڪونه هوندي آهي، اهڙيءَ طرح بيمثال عشق جي گلشن کي خزائون به اجاڙي ڪونه سگهنديون آهن، ڪير ٿو چوي ته پيار پوڙها ٿيندا آهن، ڪير ٿو چوي ته جدائيءَ ۾ جاڳندڙ اکين کي اڪثر ننڊ وٺي ويندي ۽ ڪير چوي ته وقت جو ٻهارو يادون به پاڻ سان کڻي ويندو آهي، اهي سڀ ڳالهيون آهن زندگيءَ جي رشتي کي قائم ۽ دائم رکڻ جون، پوءِ اهڙين ڳالهين ۽ يادن جو چنڊ به ته شاهد هوندو آهي ڇو ته چنڊ به ان وقت ئي وڻندو آهي جڏهن يادون ياد اينديون آهن، پوءِ ايوب گاد به تڏهن ته چنڊ کي چيو هو ته:
اي چنڊ پرينءَ کان آءُ پڇي، ڇا توکي ننڊ به ايندي آ.
۽ سامعين زندگيءَ جي ڪتاب کي جيڪڏهن ويهي پڙهبو ته ڪيتريون ئي خوبيون ۽ خاميون نظر اينديون، ڇو ته زندگي تاريخ جو اهو باب آهي جنهن کي پڙهڻ کانپوءِ عملي قدم کڻڻ وارا تمام ٿورا انسان هوندا آهن، پوءِ انهن انسانن جو تعلق ڪهڙي به قوم يا نسل سان ٿي سگهي ٿو، ان کان علاوه زندگيءَ جي اهميت اسان کي تڏهن معلوم ٿيندي جڏهن اسان جي اندر ۾ احساس جي قوت موجود هوندي آهي ۽ اسين زندگي جي اسرارن کان آگاهي حاصل ڪري وٺندا آهيون ۽ پوءِ ئي اها خبر پوندي آهي ته اسان جي تخليق جو مقصد ڪهڙو آهي ۽ انهيءَ زندگي جي سفر ۾ جڏهن ڏکن جا پاڇا ۽ حياتيءَ مٿان ڪاڙها ڪڙهڻ لڳندا آهن، سڏڪن جا ساز وڄڻ لڳندا آهن ۽ پير اويلين ۽ اوکين راهن تي هلڻ لڳندا آهن ۽ جڏهن ٽهڪن جا سج لهڻ لڳندا آهن، تڏهن سوچ ۽ سکن جي سندرتا حاصل ڪرڻ جي هوڏ جي سفر کي ڇڏي پڇتائڻ وارو پنڌ ڪرڻ لڳندا آهن ۽ پوءِ دل پڇتاءُ کان علاوه ڪجهه به ڪري ڪونه سگهندي آهي.
۽ سامعين هي به هڪڙو سهانو سچ آهي ته ازل کان وٺي حضرت انسان جو هيٺائين سان حسد ۽ نوڙت سان هميشه ڄڻ نفرت ئي رهي آهي ۽ انسان انسان کي مارڻ ۾ دير ئي نٿو ڪري ۽ انسان پنهنجو پاڻ کي ڪنهن جي پويان پنڌ ڪرڻ لاءِ پرچايو ئي ڪونهي، اسين سچ تي هلڻ واري راهه ڇڏي اهڙن پيچرن ۽ راهن تي هلڻ لڳا آهيون جو جن راهن تي هلندي اسان کان انسانيت جو سبق به وسري ويو آهي، پوءِ لطيف سرڪار به سچ جي سبق کي حاصل ڪرڻ لاءِ هينئن به فرمايو آهي ته:
نهائيئن کان نينهن، سِک منهنجا سپرين،
سَڙي سارو ڏينهن، ٻاهر ٻاڦ نه نڪري.