زاهد مخدوم

زاهد مخدوم اُداس، غمگين ۽ روئڻهارڪو منهن ڪري اچي مون وٽ لانگهائو ٿيو. سمجهيم ته هيءُ سدا بهار نوجوان ايڏو ڪومايل ٿو نظر اچي سو ضرور ڪا ويڌن هوندس. پر ڪڇيم ڪي ڪين- زاهد کي ڀاڪر پائي، سندس نرڙ چمي کيڪاري کيس صندليءَ تي ويهڻ جو چيم. ٽٽل آواز ۾ چيائين ”نه، يار نه.... منهنجو متيرو گم ٿي ويو آهي..... منهنجي جگر جو گوشو الائي ڪيڏانهن هليو ويو آهي.... مون ڏاڍو ڳوليو آهي پر ڪو نه ٿو لڀي.... ڪو نه ٿو لڀي.......“ اکين ۾ ڳوڙها تري آيس..... سڏڪن ڀريل آواز ۾ چيائين، ”ماڻس کان پڇان ٿو ته چوي ٿي متيرو هميشه لاءِ گم ٿي ويو آهي، چريا!! هو اتي ويو آهي جتان ڪير به واپس نه ورندو آهي...... رضوان امين هن معصوم کي حوض ڪوثر جو فرحت ڏيندڙ پاڻي پيارڻ وٺي ويو آهي. متيرا پيءَ!! ڇا توکي اهو پسند نه آهي ته جنت الفردوس ۾ ستر حورون متيري کي رباب جي مڌر ڌن تي نغما ٻڌائين، بجاءِ انهيءَ جي ته هو تو وانگي هن دورنگي دنيا جي غمن ۾ سانڀجي وڏو ٿئي ۽ بلبل هزار دستان جي ڪمري نمبر 294 ۾ سازندن سان گوڏو گوڏي ۾ ملائي، نائڪ جي پاندان جي سلامي لاءِ ڳاڙها نوٽ پيش ڪري ”پينو“ جي مجري تي پوليس جي آخري سيٽي تائين ويٺو هجي“........ مون زاهد مخدوم ڏي ڏٺو. زاهد هونئن به هر فعل ۾ شدت جو قائل آهي. سندس محبت، سندس نفرت، سندس الفت، سندس بي نيازي، سڀ انتها تي هونديون آهن. اهو سوچيم پئي ته زاهد وري گويا ٿيو، ”يار هي سڀ غلط آهي. سڀ ڪوڙ ٿا ڳالهائين. ڪو ديش، ڪا منزل ايڏي پري ڪو نه هوندي آهي جو اتي نه پهچي سگهجي. هي جو چون ٿا ته متيرو هن رنگ و بوءِ جي دنيا کان تمام پري.... تارن ۽ چنڊ جي ديش کان به پري .... ڪنهن اڻ ڄاتي ..... اڻ ڏٺي ديش ۾.... جنت الفردوس ۾ آهي..... سو، ڪيترو پري هوندي جنت!!؟؟ منهنجي خوابن، منهنجي پيار ۽منهنجي آدرش متيري لاءِ آئون سڀ فاصلا کن پل ۾ طئي ڪري سگهان ٿو. منهنجي پيار جي طاقت فاصلن ۽ دوريءَ کان گهڻي سگهي آهي. تمام گهڻو سگهي آهي.“ ائين چئي مون کي ٻانهن مان ورتائين، ”هل، ته هلون.... متيري کي ڳولڻ“ آئون بي ستو ٿيو ويٺو رهيس.
”اُٿ!! نه هلندين مون سان متيري کي ڳولڻ؟ ڇو؟ اڻ ڄاتل ڏورانهون پنڌ آهي؟ واٽون اڙانگيون آهن ڇا؟ منزل جو ڪو پتو نه آهي؟ يا زمان ومڪان جي قيد کي ٽوڙڻ جي سگهه نٿو سارين پاڻ ۾.....؟! چڱو......... ڀلا نه هل – آئون اڪيلو ئي سفر تي سنڀران ٿو. مون کي طاقتور بڻجي سفر ڪرڻ جي قوت آهي. زمان ۽ مڪان جي قيد کان آئون آزاد آهيان. چڱو...... موڪلاڻي ڪونهي... وري ڪڏهين.... ڪنهن هنڌ.......... ڪنهن زماني ۾ گڏباسين........ تنهنجو منهنجو ساٿ ته ازل جو ليک آهي.........“ ائين چئي زاهد اٿيو ئي مس ته مون ورائي ٻانهن ۾ هٿ وجهي کيس ويهاريو سندس ڪلهي تي زور سان هٿ هڻي چيم، ”مون ڏي ڏس!! ۽ منهنجي ڳالهه ڌيان سان ٻڌ! ۽ هانءَ سان هنڊاءِ!! پاڻ ننڍپڻ جا دوست آهيون. اسان، جڏهن سنڌو ماتا جون بستيون وسنديون هيون تڏهن چانڊوڪيءَ ۾ ونجهوٽي کيڏي هوندي ۽ جي پارو ڪرندو هوندو ته باهه جو مچ ٻاري بيت بازي جا مقابلا کٽيا هوندا. امير حمزي ۽ سيف الملوڪ جا داستان چاچي گلڻ کان ٻڌا هوندا. چاچو گلڻ..... ويچارو چاچو گلڻ.... جواني ۾ ئي فوت ٿي ويو..... شادي به ڪو نه ڪئي هئائين...... ياد اٿئي سدائين ويٺو جهونگاريندو؛
گهوڙن ۽ گهوٽن جيئڻ ٿورا ڏينهن..... گلڻ چاچو بنا ڪنوار جي ئي گهوٽ هو. تنهنجا منهنجا آدرش به ساڳيا..... قسم به ساڳيا..... سپنا به ساڳيا...... تون ڇو خود فريبي ۾ اچي مبتلا ٿيو آهين؟ چريا! جنهن بهشت جي ڳولا ۾ تون چنڊ تارن جي ديش کان به پري وسندڙ جهانن جي ڳالهه ٿو ڪرين سو هر انسان سان گڏ هوندو آهي. سندس پاڇي جيان!! جيئن پاڇو سج جي نصف النهار هئڻ وقت وجود سان هڪ ٿي ويندو آهي تيئن ڳولا جي سفر ۾ تنهنجي وجود ۾ هڪ وقت اهڙي سڃاڻپ ايندي آهي جو وجود ۽ بهشت هڪ ٻئي ۾ سموئي ويندا آهن. نه ته بهشت جو ڪو وجود ڪونهي....... هي جو تون متيري جي ڳولا ۾ نڪتو آهين............. اڙي سپنن جا سوداگر!! ڪهڙي پٽ جي ڳالهه ٿو ڪرين؟ تنهنجو ڪٿان آيو!؟ تو ته قاسم جي مهندي رتڙن هٿن جا زخم ڏسي رت سان لائون لهڻ جو قسم کاڌو هو؟ تو شادي ڪڏهن ڪئي؟؟ چريا!! تو ته شادي ئي ڪا نه ڪئي آهي؟! متيري جو ڪو وجود ڪونهي. متيرو تنهنجو تخيل آهي. تنهنجو آدرش آهي. امر جليل جي ”هوءَ“ وانگي متيرو تنهنجي تشنگي آهي. تنهنجي تانگهه آهي. تنهنجو اُلڪو آهي. تنهنجي اندر جي انڌاري کي روشن ڏيئي جي لاٽ آهي.“ منهنجو آواز اوچو ٿيندو ويو ۽ نڙيءَ ۾ ڄڻ ڪنڊا اٽڪندا ويا.
”بس ڪر..... بس ڪر..... مون کي ڳاڙهو گهوٽ ڪونهي ٿيڻو..... تون ڪوڙ ٿو ڳالهائين....“ زاهد ڄڻ پولار مان پئي ڀُڻڪيو.
”نه زاهد، نه!! آئون ڪوڙو نه آهيان. مون ڪڏهن ضرورتن به ڪوڙ نه ڳالهايو هوندو. تون مڃ ته تو شادي ئي ڪو نه ڪئي آهي. متيرو ڪٿان آيو؟ متيرو تنهنجو خواب آهي. تو ۽ مون جهڙن سوداگرن جي ساري عمر متيري جي ڳولا ۾ گذري ويندي آهي. ائين ئي رلي رلي.... رڙي رڙي.... زندگي جو سفر ڪٽجي ويندو آهي.... ويدن جو زمانو مهاڀارت ۾.... مهاڀارت جو زمانو گوتم جي دانش ۾، ۽ وري مغلن ۾، ارغونن ۾، ترخانن ۾، سمن ۾، سومرن ۾ ڦرندو رهندو.... ڦرندو رهندو.... ۽ تنهنجي منهنجي ڳولا جاري رهندي........ پر بيهه!! زاهد!! ترس!! متيرو ته آهيئ ي ڪو نه؟ تو شادي ڪٿي ڪئي هئي؟؟“ ۽ منهنجي اکين ۾ آيل ڳوڙهن کي آئون لڪائڻ جي ناڪام ڪوشش ڪرڻ لڳس.

(عوامي آواز، 21 اپريل 1992ع)

ڪالم / مضمون

هر پل صليب تي