جمهوري آمريت
هي سڀ ياد آيو جو اخبار ۾ پڙهيم ته انڊونيشيا جي سابق مرد آهن ۽ 32 سالن جو حڪمران سابق صدر سوهارتو اٽارني جنرل کي هڪ اختياري ليٽر ڏنو جنهن مطابق هن انڊونيشي حڪومت کي اختيار ڏنو ته هو سندس ڪنهن به ٻاهرين اڪائونٽ جي جاچ ڪري سگهي ٿي. خاص طور سوئزرلينڊ ۽ آسٽريا جي حسابن جي جن جي باري ۾ هن تي الزام آهي ته هن نو ارب ڊالر اتي موڪليا آهن ۽ هي سڄو هنگامو ڇاتي ٿيو. ٽائيم ميگزين پنهنجي 24 مئي جي شماري ۾ لکيو هيو ته سوهارتو ۽ سندس ڪٽنب 15 ارب ڊالر ڪٺا ڪيا آهن جن مان هنن 9 ارب ڊالر سوئيزرلينڊ جي بينڪ مان ويانا (آسٽريا) موڪليا آهن. جتي سوهارتو ٽائيم ميگزين کي هتڪ عزت جي دعويٰ جو نوٽيس ڏنو آهي. اتي جنيوا (سوئزرلينڊ) جي بينڪن جي ترجمان چيو آهي ته وٽن ڪو اهڙو ثبوت ڪونهي ته ڪو سوهارتو جا پئسا سوئز بينڪن ۾ آهن. ائين ئي آسٽريا ۾ متعلقه سرڪاري ادارن طرفان سوهارتو جي طرفان ڪنهن به قسم جي آسٽريا ۾ پئسي منتقل ڪرڻ جي امڪان کي رد ڪيو آهي.
وري ٻي ڏينهن جي اخبار جي خبر مطابق سوهارتو جي ٽئين نمبر پٽ جنهن جي ملڪيت جو ڪاٿو ايشيا ويڪ جي 29 مئي 1998ع واري رپورٽ ۾ 4.5 بلين ڊالر يعني تقريبن اڍائي کرب پاڪستاني رپيه (ٻه کرب ساڍا اٺٽيهه ارب رپيا) لڳايو ويو آهي تنهن چيو ته ٽائيم رسالي اسان جي خاندان جي ملڪيت جو ڪاٿو لڳائڻ ۾ ڪي قدر درست ڳالهه ڪئي آهي. پر پئسن جي منتقلي ۽ ڪل ملڪيت جو ڪاٿو ڪجهه وڌيڪ آهي. معنيٰ ته ٽائيم رسالي مطابق ڏنل قريب اٺ کرب جي ملڪيت يعني 15 ارب ڊالرن جي ڪاٿو درست ڪونهي.
پر چيو وڃي ٿو ته سوهارتو جنهن پنهنجي زندگي جي شروعات هڪڙي ننڍڙيءَ هاريپ سان ڪئي تنهن جي خاندان جي ست فردن وٽ اٺ ارب کان ٽيهه ٻٽيهه ارب کن ڊالرن جي ملڪيت آهي جنهن ۾ جهاز راني، انشورنس، بينڪون، انڊسٽري، پيٽروليم، سون جون کاڻيون، زرعي زمينون جنگلات جا ٺيڪا، شهري جائداد ۽ ٻيون انيڪ شيون شامل آهن. صرف هڪ ئي فرد وٽ ايڏي ملڪيت آهي جو پاڪستان جهڙي ملڪ جي سال جي ٽيڪس آمدني کان وڌيڪ آهي.
سوال آهي ته ٽئين دنيا جي ملڪن جا رهواسي اهڙيون حالتون ڪيئن ٿا برداشت ڪن جو سندن حڪمران کرب پتي ٿيو وڃن. شاهه ايران به ائين ملڪيت ٺاهي. مارڪوس ۽ سندس زال اميلدا به ائين اربن جي ملڪيت رياستي ادارن جي پائمالي ڪري ٺاهي. هندوستان ۽ پاڪستان ۾ به حڪمران طبقي جي بي قاعدگين کان هر هڪ واقف آهي.
پر جتي انڊونيشيا جو سوهارتو قانون جي هٿن ۾ پاڻ کي ڏيئي ڇڏي ٿو اتي اسان وارا همراهه پهرين ته مڃين ڪو نه. پوءِ جي خبر پئي ته چون، پوءِ ڇا ٿي پيو. وري چون ته اسان سان بي واجبي ٿي ٿئي. ۽ جي اقتدار ۾ هجن ته چوڻ واري کي هڻ ڪاٺ ۾.
درست، چڱي ۽ نيڪ حڪمراني ايشيا ۽ ٽئين دنيا جي سڀ کان وڏي ضرورت آهي. رياستي ادارن جي مضبوط، شفاف ۽ غير جانبدارانه احتساب ۽ بهادر عدليه جي موجودگي کانسواءِ ٽين دنيا جو مقدر رڳو طالع آزما سڪندرن جي خراب عزائم جو کاڄ بڻبو ۽ نوان نوان صحارا ۽ اٿوپيا ٿيندا ويندا.
(عوامي آواز، 10 جون 1999ع)