متيري جي ڳولا
آئون سوچ ۾ ٻڏي ويس. برابر، زاهد شادي ڪو نه ڪئي هئي. هن ڪنهن ونيءَ سان لائون ڪو نه لڌيون هيون. قاسم جي اجڙيل سهاڳ رات ڏسي.... سندس مينڌيءَ رتڙن هٿن کي تيرن سان پرڻ ٿيندي ڏسي..... هن لائون نه لهڻ جو قسم کاڌو هيو.... هن ڌرتيءَ ماءُ جو قسم کاڌو هيو ته جيسين هو هن ڌرتي جي معصومن جي مينڌيءَ رتن هٿن کي زخمي ڪندڙن جا هٿ نه وڍيندو..... جيسين هو سقراط کي زهر پياريندڙن کي صفحهءِ هستي تان ختم نه ڪندو.... جيسين هو ظلم ۽ ڏاڍ جي اونداهي رات جو خاتمو نه آڻيندو..... هو پنهنجا هٿ مهينديءَ سان ڪين رنگيندو. ائين ئي ته متيري جي پئدائش ٿي. تخليق ٿي. آدرش ۽ اُڪير متيري کي جنم ڏنو. آخر آدرش هوا ۾ ته جنم ڪو نه وٺندو آهي. متيرو زاهد لاءِ سندس وجود جي Extension هئي. تڏهن ئي ته زاهد ور ور ڏيئي جهونگاريندو هو.... ڇا به چوين، مان مرڻو ناهيان،
ويس مٽائي ورڻو آهيان:
هو چوندو هيو ته ڇا ٿيو جي مان هليو ويس.... متيرو ته آهي جو منهنجي جنگ جاري رکندو.... مون جهڙن انيڪ ديوانن جي قسم ختم ناهي ٿيڻي.....
هڪ جوت ٻجهي ٻي جوت جلي
هر وقت جهروڪا جهرڪن ٿا......
زاهد جو لڇڻ ڏسي پڪو پهه ڪيم ته متيري کي ڳوليندس. متيري کي ڳولڻ کپي.... متيري جو ملڻ ضروري آهي. متيرو منهنجي يار جي تخليق آهي. سندس وجود جي توسيع آهي، پر زاهد کي ڪو نه ٻڌائيندس. اڪيلو متيري کي ڳوليندس. زاهد جو نازڪ پتڪڙو وجود اڳي ئي بيابان ۽ جهنگ جهوري بي ستو ٿي پيو آهي.... زندگي منجهائنس ڪافي خيرات وصول ڪري چڪي آهي..... مون کي اڪيلو ئي وڃڻ کپي.... جڏهين متيرو مليو ته پوءِ زاهد سان احوالي ٿيندس. ۽ ائين آئون سفر تي اُسريس – متيرو معصوم هيو – کيس رضوان امين آب ڪوثر جو فرحت بخش پاڻي پيارڻ وٺي ويو هيو. سو، جهنگ، بيابان، انيڪ ڌرتيون، ڪهڪشائون لتاڙي صدين جو سفر ڪندو اچي بهشت برين جي دروازي تي لانگهائو ٿيس – بهشت جي دروازي تي ايندي هيڪر ته خيال آيم ته نانگ جي وات ۾ ويهي اندر وڃان – پوءِ سوچيم ته آئون تڙيل ته ڪو نه آهيان نه ئي ملعون آهيان. ڇو نه بهشت جي داروغي سان اندر اوريان ۽ کيس ٻڌايان ته آئون هيڏو سارو سفر ڪري ڪنهن جي ڳولا م آيو آهيان – من رحم پويس – سو ائين ڪيم – منهنجو ڀڀوت ڀريل وجود ڏسي کيس مونتي رحم آيو ۽ مون کي اندر وڃڻ جي اجازت ڏنائين.
ڇا جنت جو نظارو هيو – ٿڌڙي هير پي لڳي – چوڌاري فرحت بخش نظارا هيا – صاف شفاف پاڻي جون نهرون هيون – دنيا جهان جا انيڪ ميوا هر طرف هيا – هلندو ويس- هر طرف حسين حورون ۽ غلمان ٽولن ۾ پئي گهميا- ڳوليم ته متان متيرو ڪنهن ستر حورن جي ٽولي ۾ نه هجي يا متان کيس غلمان ته ٺاهي ڪو نه ڇڏين – پر..... هي ڇا!! يا الله آئون ڪٿي اچي ويو آهيان – چوڌاري محفلون گرم آهن... هي ته يحيٰ خان آهي سندس پويان جنرل عبدالحيمد ۽ ڪئين ٻيا چمڪندڙ ٽمڪندڙ تارن ۽ پيٽن وارا- بليڪ ڊاگ جي بوتل هٿ م ۽ يحيٰ خان بوتل کي منهن لڳائي پيو پيئي.... وري هي ڪير!! جنرل راني....!! سندس چوڌاري حسينائن جو ميلو.... مون کي ڏسي سڃاتائين..... آئون به سندس لاهور جي گلبرگ واري بنگلي تي حاضري ڀريندو هئس – نه پنجن ستارن وارو جرنيل هئيس ۽ نه ئي 22 گريڊ جو افيسر- پر هي درگاهون ته اهڙيون آهن جتي.....
ايک هي صف مين کهڙي هوئي محمود و اياز....
مون کي ڏسي چيائين.....
Hi! Man! Care for some whiskey….
(جوان! شراب پيئڻ پسند ڪندين؟) مون مشڪي ڏنو – چيائين، ”بليڪ ڊاگ؟“ چيو مانس ”نه، توکي خبر آهي ته آئون بليڪ ليبل پيئندو آهيان- ۽ ٻيو ته آئون جرنيل ڪو نه آهيان“ هي ٿڌي هير ڪٿان ٿي اچي. جرنيل راني جو ٺاهيل پٽياله پيگ هٿ ۾ کڻي اڳيان وڌيس ته اتي هڪ باريش بزرگ نظر آيو- مون کي هٿ ۾ جام ڏسي توبهه استغفار ڪري چوڻ لڳو..... ”ڪاڪا! اي تي مينون زمين دي شراب لگدي اي.“ پڇا ڪيم ته خيراتي اسپتال جي نالي ۾ هڪ ٻي صنعت لڳائڻ وارو بزرگ هيو – بزرگ کي ڏسندي مون کي ياد اچي – ذهن جي پردي تي فلم هلڻ لڳي. R.B ڪينال لاهور شهر جي هڪ ڪناري کان ٻي ڪناري تائين (Lined channel) (پڪي نهر) آهي- اتي رات به ڏينهن جو سمان پيش ڪندي آهي – ولي خان R.B ڪينال تي ٻرندڙ – جهل مل ڪندڙ روشني ڏسي چيو ته ”اسان جي ڪارخانن کي بجلي ڪو نه ٿي ملي ۽ لاهور ۾ رات جو نهر ڪناري ڏينهن هوندو آهي. “ شايد ولي خان کي خبر ڪونهي ته اڄ به مامون الرشيد زبيده کي بتيلي تي وٺي نهر ڪناري جو سير ڪرائيندو آهي – لاهور ۾ هڪ وسندي آهي ماڊل ٽائون – ماڊل ٽائون پوين چند سالن کان هر طرف سرسبز ۽ شاداب نظر ٿو اچي – چوڦيري سبزو، وڻ، گل ڦل ۽ پارڪ اٿس. هڪ دوست سان گڏ ماڊل ٽائون مان لنگهڻ ٿيو، ٻڌايائين ته هي يڪو فرلانگ کن جيڪي ڪوٺيون آهن سي غريبن ۽ بي واهن جي همدرد ۽ هڏ ڏوکي امير المومنين جي خاندان جون آهن. وري لنگهياسين اتفاق چيريٽيبل اسپتال وٽان.چيائين، ”ياد آهي توکي ته اسي جي ڏهاڪي جي پهرين سال غالبن 1984ع ۾ شهيد امير المومنين هتي پنهنجي هڪ نوجوان پوئلڳ جي بزرگ ۽ شريف نفس والد جي عظيم آدرشن جي تڪميل جي پوئواري ڪرڻ ڪاڻ ڀڳڙن مٺ هي زمين ڏني هئي ته هتي خيراتي اسپتال ٺهندي.
اڙي يار، منهنجو پيءُ جڏهين فالج جو مريض ٿيو ۽ مون هتي داخل ڪرايو ته ڊاڪٽر چيو ته پهريائين پنج هزار جمع ڪرايو پوءِ معائنو ڪندس. بابا! هن خيراتي اسپتال ۾ معمولي آپريشن جا به ويهه- ٽيهه هزار رپيا لڳن ٿا..... هي اسپتال ڪونهي..... ٻي شوگر مل آهي..... ائين چئي هن روئي ڏنو. مون کي خبر هئي ته ڇو رنائين. لک کن رپيا خرچ ڪرڻ جي باوجود اسپتال سندس پي کي چڱو ڪو نه ڪيو ۽ هو گذاري ويو......
(عوامي آواز، 19مئي 1992ع)