سنڌ شناسي

سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو درياهه سنڌي قوم جي جياپي جو اهم ذريعو ۽ ساهه جو سڳو آهي. هزارين سالن کان سنڌي قوم جو هي محبوب درياهه پنهنجي ٻچڙن جو پيٽ پالي رهيو آهي. عثمان راهوڪڙي اُن شينهن درياهه جي تاريخ ۽ هاڪڙي بابت زبردست قلمي تحقيق ڪري هڪ منفرد ڪم ڪيو آهي. ان لاءِ دوست عثمان جس لهي.
Title Cover of book سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو ڪٺار تي ”دروڪپا“ قبيلي وارا نه پکي نه مڇي مارين

سنڌو جي ڪناري تي يا ڪٺار تي ڪيترائي قبيلا آباد آهن، جن مان گهڻن قبيلن جي ماڻهن سان ڪي نراليون ڪهاڻيون وابسته آهن۔ جيڪي ٻين ماڻهن، قومن، قبيلن لاءِ تجسس جو باعث هونديون آهن۔ انهن قبيلن مان هڪ قبيلو تبت جي شنگي علي کان دارچين ۽ ڪيلاش جبل جي ٿڌي ۽ برف سان ڍڪيل وادين ۾ رهندڙ دروڪپا قبيلو آهي۔ جيڪو ڪڏهن ڪٿي ته ڪڏهن ڪٿي خيما کوڙي پنهنجي ئي ڌرتيءَ تي ڀٽڪندو رهيو آهي۔ هن قبيلي جي بزرگن، جوانن، ٻارن صدين کان پکين جي ولرن کي اڏامندي، لهندي، گھمندي، چڳندي ته ڏٺو آهي پر هن قبيلي جي ڪنهن به فرد ڪڏهن پکين جو شڪار ڪري انهن کي ماري کاڌو ڪونهي ۽ نه وري انهن کي ڪڏهن ڪو اهڙو شوق ٿيو آهي، هن قبيلن وارا درياءُ تي آيل سياحن کي درياءُ جي سير ڪرائيندا آهن پر هنن درياءُ جي مڇي ڪونهي ماري نه وري ڪڏهن زمين جي ڪنهن ايراضي کي لوڙهو ڏئي قبضو ڪري پنهنجي ملڪيت بڻايو آهي۔ هي ماڻهو تبت تي چين جي قبضي کان اڳ وراثت واري قانون کان به اڻواقف هيا۔ سندن جو رواج هو ته هڪ عورت سان ٻه ٻه ٽي ٽي ڀائر گڏجي شادي ڪندا هئا پر چين جي قبضي کان پوءِ چيني سرڪار ان تي پابندي هڻي ڇڏي پر اڃان به ڏورانهين علائقن ۾ لڪ ڇپ ۾ اهڙيون شاديون ٿينديون آهن۔ اهڙن شادين بابت مشهور صحافي ۽ ليکڪا الائيس البينيا پنهنجي ڪتاب "سنڌو جو سلطنتونEMPIRE OF THE INDUS" ۾ هن قبيلي جي هڪ ماڻهو سومامترنگ دروڪپا جي حوالي سان ذڪر ڪيو آهي، هن قبيلي کي زندگي جي حسناڪين جون ڪي به سهولتون نه آهن پر پوءِ به هنن پنهنجي ڌرتي ۽ گيتن کان ناتو نه ڇنو آهي۔ هنن وٽ پاليل گهوڙن ۽ رڍن جا ڌڻ آهن ۽ هي سياحن کي سنڌو جي مهڙ سميت ٻين ندين، گليشئرن، ڍنڍن، ڪيلاش جبل، ٻڌن، بون، هندن ۽ جين مت وارن جي قديم مندرن جي سير ڪرائن ٿا۔ سندن زندگيون پٿرن جا رنگن ڏسندي ۽ مختلف گلن جي خوشبوءَ سونگيندي گذريون آهن۔ هن قبيلي جا ماڻهو ٻار نه پڙهائين، هنن ۾ ڪو به مرد يا عورت پڙهيل ناهي هي اڄ به صديون پراڻي قبائلي زندگي پيا گھارين، هي ماڻهو جَوَ جي ان جي ماني کائين ۽ رڍن جي اُنَ مان سردي جي بچائو لاءِ ڪوٽ ٺاهي پائين ٿا۔ 1967/68ع ۾ هتي سردي جي شديد لهر آئي هئي جنهن کي هي نسل ڪش سردي طور ياد ڪن ٿا۔ هي وٽن ايندڙ مهمانن ۽ راهگيرن کي چانھه پيارين ٿا۔ سندن ٻولي تبتي آهي۔ دروپڪا جي معنا لاڏائو آهي۔ هنن اصلي تبتين جي ڌرتي تي هاڻي ته اهڙا ماڻهو اچي آباد ٿيا آهن، هنن شنگي علي وٽ سنڌو تي بند ٻڌي ڊيم به ٺاهيو آهي۔