سنڌ شناسي

سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو درياهه سنڌي قوم جي جياپي جو اهم ذريعو ۽ ساهه جو سڳو آهي. هزارين سالن کان سنڌي قوم جو هي محبوب درياهه پنهنجي ٻچڙن جو پيٽ پالي رهيو آهي. عثمان راهوڪڙي اُن شينهن درياهه جي تاريخ ۽ هاڪڙي بابت زبردست قلمي تحقيق ڪري هڪ منفرد ڪم ڪيو آهي. ان لاءِ دوست عثمان جس لهي.
Title Cover of book سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

نيرڪوس ۽ ڪروڪولا

اميرالبحر نيرڪوس بابت چيو وڃي ٿو ته هو پهريون اميرالبحر يعني دريائن جو پهريون بادشاھ هو. جنهن سڪندر مقدوني جي چوڻ تي سنڌو جهڙي وشال دريا جي ورن وڪڙن ۽ لاهين چاڙهين مان پنهنجا جنگي ٻيڙا سڀ کان اڳ هاڪاري ريڪارڊ قائم ڪيو. هو پهريون پرڏيهي هو جنهن سنڌو دريا مان سنڌ ساگر تائين ٻيڙا هاڪاريا هئا. سڪندر مقدوني دنيا فتح ڪرڻ نڪتو ۽ هن جي جنگي ٻيڙن جي سرواڻي نيرڪوس پئي ڪئي. هن مهم کان اڳ اتهاس جي ڪتابن مطابق سنڌو ۾ ڪنهن به ٻيڙا نه هاڪاريا هئا. مقامي ٻيڙا ۽ ٻيڙيون البت موجود هئا پر اهي جنگي بنياد تي نه هئا ۽ نيرڪوس، سڪندر مقدوني جو اميرالبحر هو ۽ هن جي مهم جنگي بنيادن تي پھرين مهم هئي. نيرڪوس جڏهن سنڌو دريا مان ٻيڙا هاڪاريندو سنڌو ساگر وٽ پهتو ته ساڻس جيڪا وارتا وير ڪئي ان بابت ڪتاب سنڌو جو سفر ليکڪ اليگزينڊر برنس ترجمو عطا محمد ڀنڀرو ۾ پيج نمبر 19 تي لکيل آهي ته "سمنڊ پنهنجي روايتي انداز ۾ چاڙھ ڪيو ۽ دريا جي پاڻي کي پٺتي هٽائي ڇڏيو. سنڌو دريا پهرين زور سان سامونڊي پاڻي کي روڪيو پوءِ خطرناڪ حد تائين مٿي مسلسل چاڙھ ڪندو ويو. ٻيڙن ۾ موجود يوناني سپاهي هن اوچتو ۽ خطرناڪ پيدا ٿيل صورتحال کي ڏسي ڪنبي ويا. اک ڇنب ۾ جبل جيڏيون اتاهيون ويرون واري جا دڙا ۽ خشڪ ميدان ٿي ويا جتي سندن ٻيڙا لنگر هنيو بيٺا هئا. سپاهي جهازن مان لهي آيا ۽ رڙيون ڪرڻ لڳا. وري جي اوچتو ٻي وير آئي ته تنهن ٻيٽن سميت سڄي علائقي کي ٻوڙي ڇڏيو. ۽ جهاز جيڪي ڦاٿل هئا اهي پاڻي جي چاڙھ سبب پاڻ مرادو هلڻ لڳا سڪندر مقدوني سندن جهازن اڳيان ٻه ٻيڙيون روانيون ڪيون هيون ته جيئن سمنڊ اندر موجود ٻيٽ جنهن کي سلوٽس ٿي سڏيائون ڳولهي کين خبر ڏي. هن ٻيٽ تي نيرڪوس پهچي ٻيڙا بهياريا هئا ۽ هن علائقي جو بيان ڏاڍو صحيح ڪيل آهي. سنڌو جي ڇوڙ واري علائقي کان اٺ ميل پري سمنڊ اندر ڪراچي کان ٻاهران ٻه وارياسا ٻيٽ اڄ به موجود آهن. سنڌو جي اها دوآبي ٺٽي کان جتان وهي ٿي ان کي ڪروڪولا سڏيندا آهن.