سنڌ شناسي

سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو درياهه سنڌي قوم جي جياپي جو اهم ذريعو ۽ ساهه جو سڳو آهي. هزارين سالن کان سنڌي قوم جو هي محبوب درياهه پنهنجي ٻچڙن جو پيٽ پالي رهيو آهي. عثمان راهوڪڙي اُن شينهن درياهه جي تاريخ ۽ هاڪڙي بابت زبردست قلمي تحقيق ڪري هڪ منفرد ڪم ڪيو آهي. ان لاءِ دوست عثمان جس لهي.
Title Cover of book سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

لداخ جي مختصر تاريخ

لداخ شهر وٽان سنڌو جو صاف پاڻي چاندي جهڙي لڪير ٺاهي وهي ٿو. لداخ هماليه ۽قراقرم جي ڀرسان اڻڳڻت برفاني چوٽين سان ڍڪيل خشڪ پٿريلو ،بنجر ۽اجاڙ ريٽ وارو پٽ آهي. هتي لداخ ۾ سنڌو کي سنگھه کهبب چون ٿا. سنگھه معني شينهن ۽ کهبب معنا مُنهن. شينهن جو منهن تبت کان نڪري موجوده پاڪستان ۾ ڳوٺ دم چڪ وٽان داخل ٿئي ٿو. لداخ ۾ سنڌو جي ڪٺار تي وِک وِک تي ڳوتم ٻڌ جون مورتيون نظر اينديون آهن. جن جا عڪس صبح جي روشني ۾ سنڌو جي چاندي جهڙي پاڻي ۾ پسبا رهن ٿا. لداخ جا رهواسي لداخي ٻولي ڳالهائين ٿا. پر هو اردو ۽ انگريزي ٻوليون به ڳالهائي ۽ سمجهي سگهن ٿا. نوڪري، زراعت، مال پالڻ، تير اندازي ڪرڻ ۽ پولو راند رهڻ هتي جي قديم روايت ۽ ثقافت جو حصو بڻيل آهي. لداخ ويجهو سنڌو ۾ گارتڪ ندي سمائجي ٿي. هيستائين سنڌو جي تبت کان ڊيگھه 350 ڪلوميٽر چئي وڃي ٿي. هتي ساڻس ٻيا ڪيترا ننڍا ننڍا نالا ملن ٿا. هتي شيوڪ ندي، سنڌو سان گڏ 200 ڪلوميٽر سفر ڪري جتي لداخ جو پهاڙي سلسلو ختم ٿئي ٿو ان جاءِ تي پاڻ کي سنڌو حوالي ڪريو ڇڏي. لداخ ۾ گھڻي ڀاڱي منگول نسل جا ماڻهو رهن ٿا. هتي اسلام ڪشمير ۽ ڪاشغر کان آيو. هتي الڳ الڳ وقتن ۾ آرين جا ڪئي گروپ پهتا. جيڪي اولھه ۽ اتر ايشياء کان هتي پهتا. قديم فارسي جنهن کي محققن اوستا ٻولي جو نالو ڏنو آهي ۽ سنسڪرت انهن ئي آرين جون ٻوليون هيون. هتي هاڻي سياح اچي رهيا آهن. جنهن ڪري هتي جديد هوٽلون پڻ قائم ٿي ويون آهن. سياري ۾ تمام گهڻي ٿڌ پوي ٿي ۽ گرمين ۾ به موسم ٿڌي رهي ٿي. هن علائقي ۾ مغلن ۽ انگريزن به پنهنجا اڻ مٽ نشان ڇڏيا آهن. پر هي ماڻهو اڄ به راجا لداخ کي ياد ڪن ٿا ۽ کيس وساري نه سگهيا آهن.