سنڌ شناسي

سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو درياهه سنڌي قوم جي جياپي جو اهم ذريعو ۽ ساهه جو سڳو آهي. هزارين سالن کان سنڌي قوم جو هي محبوب درياهه پنهنجي ٻچڙن جو پيٽ پالي رهيو آهي. عثمان راهوڪڙي اُن شينهن درياهه جي تاريخ ۽ هاڪڙي بابت زبردست قلمي تحقيق ڪري هڪ منفرد ڪم ڪيو آهي. ان لاءِ دوست عثمان جس لهي.
Title Cover of book سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو ۽ بند

سنڌو تي ايامن کان وٺي ڪو بند نه ڏنل هو۔ جنهن ڪري درياءُ آبڪلياڻي يا ٻوڏن دوران جتان آر ڪندو هو اتان واهڙ يا ڦاڪ ٺاهي ڪري پنهنجو وهڪرو ڪري پيو وهندو هو۔ ڪش گهراڻي جي دور حڪومت کان وٺي ٽالپر مير دور تائين درياءُ بي قابو ٿي وهندو هو ۔ آبپاشي جو ڪو به جديد نظام نه هو۔ آبپاشي کاتي جي رپورٽ موجب 1869ع کان اڳ سنڌو تي جتي ڪو بند قائم ٿيل هو ته هو زمينداري بند سڏبو هو ۽ ان جي حفاظت سار سنڀال پاڻ زميندار يا ان جا هاري ڪندا هئا۔ 1869ع ۾ انگريز سرڪار طرفان سکر واھ وٽ پهريون سرڪاري بچاءَ بند ڏنو ويو۔ ان کان اڳي ٻوڏن دوران جيڪب آباد، لاڙڪاڻو، شڪارپور ۽ ڪشمور جا مٿيان حصا به ٻڏي ويندا هئا۔ 1874ع ۾ ڪشمور بند جو ڪم شروع ٿيو ۽ 1978ع ۾ درياءُ تي جڙيل سمورا بند سرڪار پنهنجي تحويل ۾ ورتا۔ ائين آهستي آهستي 1932ع تائين سنڌو موجوده وهڪري جي ٻنهي پاسن کان سمنڊ تائين بچاءُ بند ٻڌرايا ويا، جيڪي پنجاب ۽ سنڌ جي دنگ واري بارڊر (حد) کان شروع ڪيا ويا هئا۔