سنڌ شناسي

سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو درياهه سنڌي قوم جي جياپي جو اهم ذريعو ۽ ساهه جو سڳو آهي. هزارين سالن کان سنڌي قوم جو هي محبوب درياهه پنهنجي ٻچڙن جو پيٽ پالي رهيو آهي. عثمان راهوڪڙي اُن شينهن درياهه جي تاريخ ۽ هاڪڙي بابت زبردست قلمي تحقيق ڪري هڪ منفرد ڪم ڪيو آهي. ان لاءِ دوست عثمان جس لهي.
Title Cover of book سنڌو ۽ هاڪڙي جا وهڪرا

سنڌو ۽ پکين جو فلاءِ زون

سنڌو نه رڳو انساني تهذيب کي پروان چاڙهيو آهي پر جهنگلي ۽ آبي جيوت سميت سنڌو دنيا جي پکين جي يارنهن اهم واٽن مان چار نمبر تي شمار ٿيندڙ واٽ آهي، پکين جا اهي لنگھه عالمي واٽون سڏجن ٿا۔ سياري جي موسم دوران هر سال صدين کان هن سال تائين ۽ ايندڙ سمورن زمانن تائين پکي اتر قطب کان ڏکڻ طرف گرم پاڻين ڏانهن پنهنجي اڏام ڪريو اچن ٿا۔ اتر قطب جا پکي خنجراب لڪ، کوجڪ لڪ ۽ بولان واري علائقن کان ٿيندا سنڌو ماٿري ۾ داخل ٿين ٿا ۽ درياءُ جي ڪٺار يا ڪنارن مٿان اڏامندا مختلف ڍنڍن، ڍورن، دٻن ۽ هٿرادو ٺاهيل فش فارم تلائن تي اچي لهن ٿا۔ سندن مک ٺڪاڻا منڇر، ڪينجهر، هاليجي، مکي، ڏيئي، ڦوسڻان، ڪانگن کاڌي، چور هڏي، رپ، جاڙي، چروو، سونهر، ڪاجهر، ڪلان ڪوٽ، دوش آب، مهرانڊ ۽ پٽيجي ڍنڍ آهي. سنڌ ۾ هاليجي ڍنڍ ۾ پکين کي مارڻ تي پابندي پيل آهي۔ هاليجي ڍنڍ تي مقرر ڪيل عملي ڏيهي ۽ پرڏيهي پکين جي ٻه سو سالن جي فهرست جوڙي آهي۔ سنڌ ساحلي پرڏيهي ۽ ديسي پکين جا ڪيترائي قسم موجود آهن۔ پرديسي پکين جن جا ڪيترائي قسم آهن اهي سنڌ جي فلاءِ زون تان اڏام ڪري خاص طور تي ٿر، اڇڙي ٿر، لاڙ، ڪوهستان، وچولي جي ڍنڍن تي اچي پنهنجا آکيرا اڏيندا آهن۔ جن جي شڪار ڪرڻ لاءِ اڳي ماري شڪاري ڍٻ، ڍٻيون، رڇ اڏي انهن جو شڪار ڪندا هئا ۽ جديد دور ۾ بندوق ذريعي شڪار ڪن ٿا۔ سنڌ ۾ اهڙيون ڪافي مشهور ڍنڍون آهن، جن ۾ پکين کي مارڻ جي رک ڪري، پيرن، حاڪمن، فوجي جرنلن کان شڪار ڪرايو وڃي ٿو۔ عرب شهزادن کان وٺي وڏن ماڻهن کي حڪومت ۽ پکين جي حياتيون بچائڻ لاءِ قائم ڪيل کاتو خصوصي طور تي پرمٽون جاري ڪري ٿو، جنهن ڪري شڪار گاهن ۾ هر سال هزارين پرڏيھه جي ٿڌن علائقن مان هتي ايندڙ پرديسي پکي ماريا وڃن ٿا۔