هڪ سئو تلائن وارو مندر
مانهاءِ ڳوٺ جي به دلچسپ ڪهاڻي آهي. اهو ڳوٺ اصل ۾ هڪ ٻُڌ پروهت هئن يانگ اُن Han Yong - Un جي نالي پٺيان آهي جنهن جو قلمي نالو مانهاءِ Manhae هو.
مانهاءِ 1879 ۾ڄائو ۽ 1944 ۾ وفات ڪيائين.هو ليکڪ، شاعر ۽ فلسفي هو. مانهاءِ هڪ ڳوٺاڻي اسڪول ۾ تعليم ورتي ۽ چوڏنهن ورهين جي عمر ۾ شادي ٿيس. ارڙهن ورهين جي عمر ۾ هو ٻُڌ مت جي تعليم لاءِ سوراڪ جبل تي هليو ويو ۽ 1905 ۾ هو پروهت ٿيو. پنج ورهين کانپوءِ هن هڪ مضمون لکي ڪوريائي ٻُڌمت جي غلط ڳالهين کي رد ڪيو ۽ ٻُڌمت ۾ سڌارن لاءِ زور ڀريو. سندس خيال موجب سڌارن کانسواءِ ٻُڌمت ۽ قوم جو جياپو ممڪن ڪونه هو. مانهاءِ جبلن ۾ ويهي مراقبن بدران سرگرم جدوجهد ذريعي هن بيٺڪي ڪوريا جون تاريخي حقيقتون ڳولي لڌيون. سندس اهائي جدوجهد جپاني بيٺڪي راڄ جي خلاف تحريڪ جي شڪل اختيار ڪري وئي. 1914۾ هن ٻُڌمت بابت هڪ رسالو ڪڍڻ شروع ڪيو ۽ 1919۾ ڪوريا جي آزاديءَ جو پڌرنامو لکڻ ۾ مدد ڪئي. هو انهن ايڪٽيهه محبِ وطن ماڻهن مان هڪ هو جن آزاديءَ جي پڌرنامي تي صحيون ڪيون. مانهاءِ نه رڳو آزاديءَ بابت مضمون لکندو رهيو پر اِن موضوع تي سندس تقريرون به وڏي تاريخي اهميت رکن ٿيون. 1926۾ سندس شاعريءَ جو مجموعو ڇپيو جنهن ۾ سندس مشهور نظم “پيار جي خاموشي” Silence of Love شامل هو. اهو نظم هن بائڪدام مندر ۾ رهڻ وقت لکيو هو. ڪوريائي ٻوليءَ ۾ لکيل نظم جو انگريزي ترجمو هن ريت آهي:
My love is gone, Ah my love, you are gone now
Shattering the azure splendor of the mountains,
you are gone along the narrow path
that opens out to the autumn-tinted woods;
you are gone, reluctantly but resolutely cutting off all ties from me.
The long standing bows, hard and shining as golden flower,
have turned into cold dust, blown away in the breath of sigh
The memory of the poignant first kiss,
having reversed the compass needle of my fate,
stepped backward and disappeared
Your sweet voice has made my ears failed and
your fair looks have made my eyes failed
As loving is also a human affair
I have feared and worried about parting since we met.
But parting comes upon us unawares and
my startled heart breaks with renewed sorrow.
Yet, since I know that to make our parting
the cause of idle tears is to break our love
I have transferred the irresistible surge of this sorrow
and poured it over the summit of a new hope.
Just as we fear parting when we met
we believe we will meet again when we part.
Ah, my love, you are gone, but I did not let you go,
The love song, too weak to sustain its melody, curls around your silence.
هن ناول به لکيا ۽ ڪيترائي رسالا شائع ڪيا. سندس نظريو هو ته ڌرم پنهنجي جاءِ تي کوکلو آهي. ڌرم جو واسطو ڪارڻن Causes ۽ اثرن Effects سان آهي ۽ اهو انسان کي حقيقي زندگيءَ ڏانهن وٺي وڃڻ لاءِ دنيا ۾ اچي ٿو. مانهاءِ چوي ٿو ته فاني ۽ آفاقي زندگيون هڪ ٻئي کان ڌار ناهن. مانهاءِ جي سوچ ۽ نظرين کي پکيڙڻ ۽ عمل لاءِ ٺاهيل هڪ تنظيم گذريل ڏهاڪو ورهين کان هر سال ايوارڊ ڏئي ٿي. آگسٽ 2004 ۾ ڏکڻ آفريڪا جي اڳواڻ نيلسن منڊيلا کي اهو ايوارڊ ڏنو ويو هو ڇوته آزادي، برابري ۽ امن بابت مانهاءِ ۽ منڊيلا جا نظريا هڪجهڙا آهن .
مانهاءِ بائڪدام مندر جو هڪ وڏو نالي وارو رهواسي هو پر اِتي ڏکڻ ڪوريا جو هڪ بدنام ماڻهو به ٻن ورهين تائين رهي چڪو آهي. اهو ڏکڻ ڪوريا جو اڳوڻو صدر چُن ڊُو هُوان Chun Doo Hwan هو جنهن 1980 ۾ فوجي بغاوت ذريعي اقتدار تي قبضو ڪيو. هو ڪوريائي شهرين جي قتلام ۽ ڪروڙين ڊالرن جي گهوٻين سبب ڪاسائيءَ جي نالي سان بدنام هو. نومبر 1988 ۾ صدارت ڇڏڻ کانپوءِ هو رضاڪارانه طور شهر ڇڏي زال سميت ٻن سالن لاءِ بائڪدام مندر ۾ وڃي رهيو ته جيئن ڪير به کيس ڏسي نه سگهي. هتي سندس ڪم سڄي مندر کي ٻُهاري ڏيڻ هو.
*