ٻُڏندڙ ملڪ ۾ پهريون ڏينهن
وقت جي خبر پوڻ کانپوءِ آرام سان تيار ٿي نيرن جي پُڇا ڪيم ته ٻُڌايو ويو ته اِن هوٽل جي سامهون هڪ ٻي هوٽل ۾ کاڌي پيتي جو انتظام آهي. مون کي به تڪڙ ڪانه هئي جو ٻُڌايو ويو هو ته هاليڊي اِن هوٽل ۾ ڪانفرنس رکيل هئي جيڪا اسان جي رهائش واري هوٽل کان سڏ پنڌ تي هئي. بلڪل سامهون وارو روڊ وٺي اڃان پنج منٽ پنڌ ڪيو هوندم ته هاليڊي اِن هوٽل اچي وئي جنهنجي ٻي ماڙ تي هال ۾ پروگرام هو. اهو اسڪندر روڊ هو جنهن تي ڪجهه گفٽ شاپ به هئا ته ڪجهه اسڪول ۽ مدرسا، هڪ وڏي مسجد به هئي جنهن جو نالو (اسڪندر مسجد) به روڊ جي نالي پُٺيان يا روڊ جو نالو مسجد جي پُٺيان هو. هي مالَي جو اهم رستو هو ڇو ته هاليڊي اِ ن هوٽل جي سامهون ئي انڊين هاءِ ڪميشن جي عمارت هئي. ٿورو اڳتي هلبو ته مالديپ جو فوجي هيڊڪوارٽر، قومي ميوزيم ۽ هڪ ٻي وڏي شاهي مسجد “سلطان مسجد” جي نالي سان قائم آهي، انهن سڀني کان ٽپي ٿورو اڳتي هلبو ته شاپنگ ايريا ايندي. ان رستي جي مُتوازي رستو سمنڊ ڪناري آهي ۽ اُتي اِسٽيٽ بينڪ آف اِنڊيا جي برانچ به آهي ته مالديپ جي صدر جي آفيس به، جن جي مُهاڙ سمنڊ ڏانهن آهي. ٿورين ئي وِکن تي خوبصورت جيٽي ٺهيل آهي جنهن جي آڏو ماڻهن جي وندر لاءِ بينچون وغيرهه رکيل آهن، ڪنهن پارڪ جهڙو ماحول جتي ماڻهو ڪي گهڙيون سُڪون سان ويهي سگهي. سمنڊ جي اِن حصي ۾ ڪوسٽ گارڊ وارن جون لانچون بيٺل نظر اينديون. صبح کان شام تائين ڪانفرنس ۾ هجڻ ڪري مان ٻن ڏينهن ۾ مالَي جا اِهي ٻه روڊ ۽ شاپنگ ايريا جو ڪجهه حصو ئي گهمي سگهيس جڏهن ته هڪ رات مالَي کان ڪجهه پرڀرو هڪ ٽوئرسٽ رزارٽ تي ڪينڊل لائيٽ ڊنر ڪئي سين. مالَي گهمڻ لاءِ ڪي گهڻا ڏينهن ڪونه کپن ڇوته اهو ٻيٽ ڪُل اَٺ چورس ڪلوميٽرن ۾ آهي جنهن جي ڪُل ڊيگهه ئي ٽي ڪلوميٽر آهي. مالديپ جي گاديءَ جي ڪُل آبادي 2008 جي انگ اکرن مطابق اسي هزار هئي جيڪا 2010 ۾ هڪ لک کن هئي. مالديپ ٻارهن سئو ننڍن ننڍن ٻيٽن تي مشتمل ملڪ آهي جنهن جي ڪُل ايراضي ته نوي هزار چورس ڪلوميٽر بيهي ٿي پر سڀني ٻيٽن جي زمين ملائبي ته ڪُل ايراضيءَ جو هڪ سيڪڙو بيهندي. ٻارهن سئو ٻيٽن مان فقط ٻه سئو ٻيٽن تي ماڻهو رهن ٿا ۽ باقي سڀ غيرآباد آهن. ٻه سئو ٻيٽن مان به ڪيترائي اهڙا آهن جن تي مشڪل سان هڪ هڪ سئو ماڻهو رهن ٿا. مزي جي ڳالهه ته ملڪ جي ڪُل آبادي ئي ٽي لک ٽيهه هزار آهي. جيتري مالديپ جي آبادي آهي، ساليانو اُن کان وڌيڪ سياح هتي گهمڻ لاءِ اچن ٿا.
*