نيپال ۾ به ڌاڙا، ڦُرون ۽ اغوا
هي اهي گورکاآهن جيڪي انگريز فوج جو اهم حصو هئا ۽ سندن بيرحمي ۽ بهادريءَ جا قصا مشهور هئا. گورکا يا گُرکا Gorkha/Gurkha نيپال جي هڪ ضلعي جو نالو به آهي ۽ انهيءَ علائقي جا رهواسي گورکا سڏجن ٿا، انگريز فوج ۾ گورکا رجمينٽ مشهور هئي ۽ اهي انڊين فوج ۾ به رهيا آهن. انڊين آرميءَ جي هڪ اڳوڻي سربراه فيلڊ مارشل مانڪشا جو چوڻ هو ته،” جيڪو ماڻهو چوي ته هو موت کان نٿو ڊڄي ته يا ته اهو ڪُوڙ ٿو ڳالهائي يا پڪ ئي پڪ اهو گورکو آهي.”
گورکا نه رُڳو انگريزن جي فوج ۾ رهيا ۽ ٻي مهاڀاري جنگ ۾ جوهر ڏيکارين پر اهي ملائيشيا ۽ سنگاپور جي فوج ۾ به آهن ۽ آمريڪا جي نيويءَ ۾ به اهميت حاصل ڪئي اٿن. بنيادي طور ٻني ٻارو ڪندڙ گورکن لاءِ چيو وڃي ٿو ته مٿن ۽ سندن علائقي تي اهو نالو هڪ بزرگ گُرو گورکناٿ جي ڪري پيو. بهرحال سندن مشهور نعرو آهي”جئي مهاڪالي، آيو گورکالي.” هتي نيپالي لفظ آيو جي معنيٰ اهائي سنڌيءَ واري آهي يعني اچڻ، سندن نعري ۾ ڪالي ديويءَ کي ياد ڪيو وڃي ٿو.
نيپال ۾ هڪ پاسي انڊيا جي سکيا ڏنل گورکن ڪم خراب ڪيو ته ٻئي پاسي چين جي سکيا ڏنل مائوئسٽ گوريلن. دنيا جي اخبارن ۾ اڪثر انهن گوريلن جي ڪاررواين جون خبرون ڇپبيون رهيون آهن. نيپال جي ٻئي دوري وقت 2004۾ مان لليتپور جي هماليه هوٽل کان ٻاهر نڪري ڪجهه گهمڻ ڦرڻ جو موقعو رُڳو ان ڪري حاصل نه ڪري سگهيو هئس جو اطلاعن موجب کٽمنڊو، لليتپور ۽ ڀڪتپور (نيپال جا ٽي گڏيل شهر) مائُو گوريلن جي گهيري ۾ هئا. چڱي ڳالهه اها هئي ته مائُو گوريلا نيپال ۾ شهنشاهيت جي خاتمي لاءِ وڙهي رهيا هئا.
نيپال اندر ڏوهن ۾ انڊيا وارن جو اڃا وڌيڪ هٿ آهي. گوپال جي ڀاءُ ڪرشنا ٻُڌايو ته ڀارت سان ملندڙ سرحدي علائقي ۾ ڏوهارين جا هڪ سئو کان وڌيڪ ٽولا آهن جيڪي هندستان جي بهار واري علائقي مان اچن ٿا ۽ نيپال ۾ ڦُرون ڪري واپس هليا وڃن ٿا. نيپال ۽ انڊيا جي ماڻهن لاءِ ويزا جي پابندي ڪانهي تنهنڪري اهي هڪٻئي جي ملڪ ۾ بنا اجازت جي آزاديءَ سان اچن وڃن ٿا. سرحد تي چوڪيون به ٺهيل آهن پر اتي مقرر فوجين کي ڀتو ملي ٿو تنهنڪري ڏوهاري بنا روڪ ٽوڪ جي وارداتن لاءِ اچن وڃن ٿا.
نيپال ۾ ٻارن کي اغوا ڪرڻ جون وارداتون به ٿين ٿيون. ان حد تائين جو کٽمنڊو ۾ به ڏوهاري ٽولا سرگرم آهن جيڪي ڀُنگ وٺڻ لاءِ امير ماڻهن يا سندن ٻارن کي اغوا ڪن ٿا.
ٻيو مڪروهه ڌنڌو عورتن جي وڪري جو آهي. ملڪ ۾ غربت وڌيڪ هجڻ جي ڪري شهرن توڙي ڳوٺاڻن علائقن مان نوڪرين جي بهاني نوجوان ڇوڪرين کي انڊيا ۾ وڪرو ڪيو وڃي ٿو جتي انهن کي جسم فروشيءَ جي ڌنڌي سان لڳايو وڃي ٿو. انڊيا مان ئي انهن ڇوڪرين کي وچ اوڀر جي ملڪن ۽ ويندي اسرائيل تائين وڪرو ڪيو وڃي ٿو. نيپال ۾ ڪيترين ئي تنظيمن انهيءَ مڪروهه ڌنڌي جي خلاف ڪم شروع ڪيو آهي.
*