عورتن جو راڄ
نائين صديءَ جو عرب واپاري سليمان پاڻ ته ڪڏهن مالديپ نه گهميو هو پر ٻين واپارين جي واتان ٻُڌو هئائين ته مالديپ ۾ عورتن جي حڪمراني آهي. هڪ ٻيو عرب المسعودي 916 صديءَ ۾ مالديپ آيو. هُو لکي ٿو ته مالديپ جا ماڻهو هڪ راڻيءَ جي رعيت آهن ۽ اهي ڪنهن مرد جي حڪمراني پسند نه ٿا ڪن. اهڙي طرح ال اِدريسي (1099کان 1198) لکي ٿو ته هنن ٻيٽن جو هڪ رئيس آهي پر سندس زال ماڻهن جا فيصلا ڪري ٿي. مڙس جي موجودگيءَ ۾ جڏهن هُوءَ فيصلا ڪري ٿي ته ان ۾ مُڙسس به مداخلت نٿو ڪري. هُوءَ مردن کان پردو نٿي ڪري ۽ راڻيءَ وانگر ٺٺ سان رهي ٿي. مٿي تي قيمتي پٿرن سان جُڙيل سونو تاج، سون جُڙيل لباس ۽ پيرن ۾ سونو سينڊل هوندو اٿس. خاص موقعن تي هُوءَ هاٿيءَ تي سواري ڪندي آهي، ڪنيزون سندس پٺيان ۽ بادشاه ۽ وزير ڪجهه فاصلي تي هلندا اٿس. هوُءَ پاڻ محصول وصول ڪندي آهي ۽ پنهنجي نگرانيءَ ۾ غريبن ۾ ورهائيندي به آهي.
اِبن بطوطه به لکي ٿو ته مالديپ جي راڻي توڙي ٻيون عورتون مٿو نه ڍڪينديون آهن بلڪه وارن کي ويڙهي چوٽي ڪري ڇڏينديون آهن. عورتن جو مٿيون جسم اُگهاڙو ۽ صرف چيلهه کان پيرن تائين ڍڪيل هوندو آهي. اِبن بطوطه دعويٰ ڪري ٿو ته قاضيءَ جي حيثيت ۾ هن عورتن کي سڄو بدن ڍڪڻ جو حڪم ڏنو هو. مالديپ ۾ شادي ڪرڻ ڏاڍو سولو هو. جهازران ايندا هئا ۽ هڪ ئي وقت ڪيتريون ئي شاديون ڪندا هئا ۽ روانگيءَ مهل انهن کي طلاق ڏئي ڇڏي ويندا هئا. زالون پنهنجي هڪ مڙس جي هُوندي پهرين مڙس سان وقت گذارڻ لاءِ به آزاد هونديون هيون. اِبن بطوطه پاڻ به مالديپ ۾ ڪيتريون ئي شاديون ڪيون.