چُنگي اسٽريم
گائيڊ ٻُڌايو ته قديم زماني کان ان هنڌ تان هڪ قدرتي جهرڻو وهندو هو جتي هن وقت اسٽيج ٺهيل آهي. جهرڻي جي پاڻيءَ جو وهڪرو ٻارهو ئي جاري رهندو هو ۽ 6 ڪلوميٽر اڳتي هلي هڪ ٻئي واهه ۾ وڃي پوندو هو جتان وري اهو هئن نديءَ Han river ۾ وڃي ڇوڙ ڪندو هو جيڪا سيئول شهر جي وچ مان لنگهي ٿي. اولهه کان اوڀر ڏانهن وهندڙ جهرڻي کي صديون اڳ جوسيان گهراڻي Joseon dynasty جي زماني ۾ گائچيان Gaecheon يعني کليل وهڪري يا واهه جو نالو ڏنو ويو. جوسيان گهراڻي جي ٽئين بادشاه تاءَ جونگ Taejong جي زماني ۾ هر ٻئي ٽئين سال ان ننڍڙي واهه تي پُليون ٺاهي انهيءَ جا بند مضبوط ڪيا ويندا هئا. بادشاهه يَونگ جَو Yeongjo ته انهيءَ ڪم کي قومي رٿا جي حيثيت ڏئي ڇڏي هئي.
ڪوريا تي جپان جي قبضي دوران ان جهرڻي ۽ سندس وهڪري کي چيانگ چيان Cheonggycheon جو نالو ملي ويو جنهن کي هاڻي مختصر ڪري چُنگي اسٽريم Chunggye stream سڏيو وڃي ٿو. جپاني بيٺڪي حڪمرانن انهيءَ وهڪري کي مٿان ڍڪڻ جي رٿا ٺاهي پر ان تي وڏو پئسو خرچ ٿئي ها تنهنڪري اها رٿا ممڪن نه ٿي سگهي. جپان کان آزاديءَ کان پوءِ 1948 کان وٺي ان هنڌ رستا ٺاهڻ لاءِ پٿرن جا ڍير گڏ ٿيل هوندا هئا. ان کان ٻه ورهيه پوءِ ڪوريائي جنگ (ڏکڻ ۽ اتر ڪوريا وچ ۾) شروع ٿي جيڪا ٽي سال هلي ۽ ان عرصي ۾ وڏي لڏپلاڻ ٿي جنهن جي نتيجي ۾ وڏي تعداد ۾ ماڻهو اچي ان جهرڻي واري پٽيءَ ۾ آباد ٿيا ته اهو سمورو علائقو هڪ وڏي ڪچي آباديءَ ۾ بدلجي ويو. هر پاسي جهوپڙيون، گند ڪچرو ۽ ريتيءَ جا ڍير هوندا هئا (بلڪل ايئن جيئن ڪراچيءَ ۾ لياري ۽ ملير ندين جي ٻنهي ڪپن تي پاڪستان جي ٻين صوبن مان آيل لوڌ آباد آهي ۽ تازو لياري ايڪسپريس وي ٺهڻ جي باوجود اڄ به ٻنهي ندين جي ڪپن تي ڌارين جون جهوپڙيون، ڪچيون پڪيون جايون ۽ گندگيءَ جا ڍير بدنما داغ وانگر موجود آهن ). ان صورتحال ۾ جهرڻو ۽ سندس وهڪرو بلڪل ڍڪجي ويا. ويهه سالن تائين اها صورتحال برقرار رهي جنهن کانپوءِ صدر پارڪ چُنگ هِي Park Chung-Hee جي زماني ۾ اتي Elevated Highway تعمير ڪرڻ شروع ڪيو ويو جيڪو وڃي 1976 ۾ مڪمل ٿيو. ڏکڻ ڪوريا جو اهو ڪامياب صنعتي ترقي ۽ جدت جو دور هو. وقت سان گڏ هن علائقي ۾ گهڻ ماڙ عمارتون ۽ واپاري موڪز ٺهندا ويا ۽ نتيجي ۾ اهو هڪ ترقي يافته ۽ جديد پرڳتيل ۽ ماحولياتي حساب سان اڻ وڻندڙ علائقو محسوس ٿيڻ لڳو.
صنعتي قوم کي قدرتي ۽ وندر ورونهن واري ماحول جي گهرج هئي جنهن کي محسوس ڪندي 2003 ۾ تڏهوڪي ميئر ۽ هاڻوڪي صدر، جنهن کي مان ٻڌائي چڪو آهيان ته ڪوريائي ماڻهو بلڊوزر جي نالي سان ياد ڪن ٿا، هڪ اهڙي رٿا ٺاهي جيڪا اڳتي هلي صدارتي چونڊ ۾ سندس ڪاميابيءَ جو ڪارڻ بنجي وئي. اها رٿا هئي قدرتي چشمي ۽ ان جي 6 ڪلوميٽر ڊگهي وهڪري جي بحالي. اها هڪ وڏي رٿا هئي ڇوته هڪ ته جهرڻو سُڪي ٺوٺ ٿي چڪو هو ۽ انهيءَ جهڙي وهڪري لاءِ روزانو هڪ لک ويهه هزار ٽن پاڻي گهربل هو ۽ ٻيو ته وڏي ڀڃ ڊاهه سان گڏ بي انتها پئسو خرچ ٿئي ها. شروع ۾ ان رٿا جي وڏي مخالفت ٿي پر پوءِ جڏهن ڪم شروع ٿيو ته ماٺار ٿي وئي. هن رٿا لاءِ الڳ ادارا ٺاهيا ۽ ماهر مقرر ڪيا ويا ڇوته نه رڳو قدرتي چشمي کي بحال ڪرڻو هو پر ان هنڌ ٺاهيل قديم پُلين کي به اصل حالت ۾ آڻڻو هو. انهن ۾ ٻه تاريخي پُليون گوانگٽونگيو Gwangtonggyo ۽ سپياگيو Supyogyoبه هيون جن کي ڪنهن زماني ۾ بادشاهن پنهنجي اچ وڃ لاءِ ٺهرايو هو. ميئر صاحب بلڊوزر هلرائي Elevated Highway توڙي ٻيون اڏاوتون ختم ڪرائي ڇڏيون.900 ملين ڊالرن جي خرچ سان سيپٽمبر 2005 ۾ اها رٿا مڪمل ٿي وئي ۽ اڄ اهو علائقو مقامي ۽ ٻاهرين سياحن لاءِ وندر جو وڏو مرڪز آهي. هي سِٽون پڙهندي توهان جو ذهن سوچي رهيو هوندو ته نيٺ ان جهرڻي ۾ پاڻي ڪٿان آيو ؟ اهو ئي سوال اسان پنهنجي گائيڊ کان ڪيو جنهن ٻڌايو ته ويهه پنجويهه ڪلوميٽر پري وهندڙ هئن نديءَ Han river مان پنجهٺ هزار ٽن پاڻي روزانو ڇڪي جهرڻي جي قديم هنڌ وٽان ڇڏيو وڃي ٿو جيڪو وري وهي وڃي نديءَ ۾ پوي ٿو.حيرت جي ڳالهه هيءَ آهي ته اهو پاڻي صاف ۽ Chlorinatedهوندو آهي، بهرحال ان کي پيئڻ جي اجازت ناهي. وهڪري جي 6 ڪلوميٽر ڊيگهه آهي پر ان تي ٻاويهه ننڍيون وڏيون پُليون آهن جڏهن ته ٻنهي پاسي اچ وڃ لاءِ نه رڳو پاٿ پر پٿر جي ديوارن تي رنگ ۽ اُڪر جي ڪم سان قديم بادشاهن جون سرگرميون ڄڻ ته ڪوريا جي سموري تاريخ بيان ڪن ٿيون. گائيڊ اسان کي هڪ ڏيڍ ڪلوميٽر تائين پنڌ وٺي سمورا تفصيل ٻڌائيندو هليو. هن ٻڌايو ته بادشاه يونگ جَو جهرڻي ۽ ان جي وهڪري کي هڪ واهه جي شڪل ۾ قائم رکڻ لاءِ ٻه لک پورهيتن کي لڳائي ان جي کاٽي ڪرائي هئي. هاڻي مشيني دور آهي پر مون کي يقين آهي ته موجوده رٿا تي به هزارين لکين پورهيت ڪم سان لڳا هوندا.
*